دکتر نیک نام: گروه 6، زمینه ای برای همکاری های علمی و اجرای طرح دو عضویتی اساتید است

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، چند سالی است که فعالیت های علمی گروهی، میان شش گروه علوم پایه (گروه شش) که در مرحله بعد به هفت گروه بالینی توسعه یافته (گروه شش به اضافه هفت)، آغاز شده است. این مجموعه که از ظرفیت بالایی برخوردار است امید می رود منشاء اقدامات موثری در راستای همگرایی گروه های پایه و بالین باشند. در همین رابطه با دکتر محمد حسین نیک نام، استاد گروه ایمونولوژی و بیولوژی دانشکده پزشکی و رئیس مرکز تحقیقات ایمونولوژی مولکولی دانشگاه علوم پزشکی تهران که مبتکر تشکیل این گروه بوده است، گفتگویی ترتیب داده ایم که توجه شما را به آن جلب می کنیم:

دکتر محمد حسین نیک نام، ضمن معرفی اهداف و ضرورت تشکیل گروه 6 (G6) گفت: این گروه با هدف گسترش مرزهای دانش با حوزه‌های مشترک تحقیقاتی نوین آغاز و در ادامه زمینه ساز همکاری‌های آموزشی و پژوهشی میان گروه‌های مختلف علوم پایه با یکدیگر و همچنین با گروه‌های بالینی شد. از دیگر اهداف این همکاری ها، ارتقای کیفیت پایان‌نامه‌های دانشجویان تحصیلات تکمیلی و استفاده‌ی بهینه از امکانات و فضاهای آموزشی و آزمایشگاهی مشترک بود.

وی برگزاری سمینارها، ژورنال کلاب ها، تدوین و اجرای طرح های گروهی - فرا گروهی و راهنمایی مشترک پایان نامه ها را از جمله اهداف فرعی این همکاری ها عنوان کرد و افزود: در همین راستا برای استفاده از توانمندی تحقیقاتی و تجهیزاتی آزمایشگاه‌ها، استفاده از فضاهای آموزشی و تحقیقاتی یکدیگر، تهیه درخواست تامین تجهیزات جدید بر اساس نیازهای مشترک و آموزش و نهادینه کردن کار گروهی بین رشته‌ای در میان دانشجویان و اعضای هیئت علمی، برنامه ریزی شد.

دکتر نیک نام، هدف اولیه‌ را همکاری و هماهنگی بین شش گروه علوم پایه شامل ایمونولوژی، بیوشیمی، ژنتیک، فارماکولوژی، فیزیولوژی و میکروب‌شناسی خواند و تصریح کرد: البته این همکاری بعدها به هفت گروه بالینی تسری یافت و خوشبختانه گروه‌های بالینی نیز به طور تعریف شده در ادامه در کنار گروه‌های شش خواهند بود.

استاد گروه ایمونولوژی و بیولوژی دانشکده پزشکی، با اشاره به ملاک انتخاب گروه ها برای همکاری گفت: در قدم اول سعی کردیم تا گروه‌هایی که با یکدیگر قرابت کاری دارند در کنار هم قرار بگیرند. البته بخشی از این همکاری ها از قبل بوده (مانند گروه میکروب شناسی و ایمونولوژی) و بخش دیگر نیز پس از تشکیل گروه شکل گرفته است. در ادامه نیز بحث هایی برای اینکه چه گروه های بالینی می توانند عضو شوند صورت گرفت که در نهایت گروه داخلی با تمامی زیرمجموعه‌هایش، گروه عفونی، اطفال، بخش آسم و آلرژی، گروه قلب، زنان و زایمان، گروه پوست و پاتولوژی نیز به این جمع پیوستند.

رئیس مرکز تحقیقات ایمونولوژی مولکولی، همگرایی علمی میان هفت گروه بالین و شش گروه پایه را موجب بهبود روابط میان دانشجویان با یکدیگر دانست و تصریح کرد: این همکاری علاوه بر ایجاد همگرایی میان اعضای هیئت علمی، می تواند ابعاد جامع تری به پایان نامه ها ببخشد و چه بسا پایان‌نامه‌های مشترک جدیدی میان آنها شکل بگیرد. از سوی دیگر در فضای انقباضی اقتصادی که همه دنیا را ناگزیر از فعالیت های مشترک کرده، اگر بتوانیم از امکانات یکدیگر به صورت مشارکتی استفاده کنیم و فعالیت‌های مشترک تعریف نماییم می توانیم در هزینه ها هم صرفه جویی کنیم.

وی با بیان اینکه "ما به حقیقت ضرورت اطلاع از یکدیگر و حلاوت اطلاع از فعالیت های علمی یکدیگر در جلسات علمی مشترک دست یافتیم" خاطر نشان کرد: هم‌افزایی ها می‌تواند فعالیت ها را کامل‌تر کند و ارزش علمی کارها را بالاتر ببرد. البته در زمینه‌ی کار گروهی قطعا نیازمند زمینه‌سازی فرهنگی هستیم چرا که عموما تمایل به کار جمعی در جامعه‌ی ما کم است ولی خوشبختانه گروه‌ها از این حرکت استقبال کردند.  همین ایده‌آل‌ها را در مورد ارتباط گروه های پایه و بالین هم دنبال کردیم چرا که این ارتباط همیشه مورد تاکید مسئولان بوده و مستندات برنامه‌های آینده دانشگاه نیز بر این مسئله تاکید دارد.

دکتر نیک نام در پاسخ به این پرسش که چه کارهای جدیدی می توان در ذیل این همکاری ها تعریف کرد؟ گفت: ارتباط پژوهشی واقعا در آحاد اعضای علمی دانشگاه و همینطور گروه‌ها و مراکز تحقیقاتی، ارتباطی مستحکم، پایدار و مولد است. حال این ارتباط می تواند در تعیین اولویت‌های پژوهشی در حوزه‌ی بالین موثر باشد.

وی آشنایی اعضای علوم پایه با موضوعات بالین را موجب انجام پژوهش های کاربردی بالینی دانست و تاکید کرد: برای شناخت مشترک و تعمیق این ارتباطات، برگزاری جلسات علمی و یا ژورنال کلاب های مشترک می تواند کمک کننده باشد و در راستای تحقق آن قدم‌هایی را بردارد. به عنوان مثال در ژورنالی که مسائل و چالش های بیمار مبتلا به سرطان مطرح می شود، همانگونه که دوستان علوم پایه نسبت به مسائل تشخیصی و چالش‌های درمانی دید بهتری پیدا می کنند، متقابلا اعضای هیئت علمی بالین نیز در جلسات پایه دانششان عمیق تر می شود. زمینه‌های تحقیقاتی پایه را شناسایی می‌کنند و با وسایل و امکانات و نیروی انسانی بخش تحقیقاتی آشنا می شوند.

استاد گروه ایمونولوژی و بیولوژی، قدم بعدی را اضافه کردن مراکز تحقیقاتی خواند و گفت: بر این اساس شبکه‌ای از بخش‌هایی که مرتبط با حیطه‌های کاری یکدیگر هستند در کنار هم قرار می‌گیرند و می‌توانند موثر واقع شوند. در شرایط کنونی علم از حیطه‌های خاص تعریف شده‌ خارج شده است و ضرورت این همکاری ها و همگرایی های بین رشته ای بیش از پیش احساس می شود تا همه رشته ها در کنار هم بتوانند یافته‌های جامع‌الاطرافی را داشته باشند. در نظام خلقت نیز همه‌ی آحاد تشکیل دهنده‌ی نظام خلقت از جمله اجزای مختلف بدن انسان با هم مرتبط هستند بنابراین ساده‌انگاری است اگر ما به یک تخصص بپردازیم و از ارتباط آن با تخصص های دیگر غفلت کنیم.

دکتر نیک نام، نیاز به نگاه‌های مختلف در تحقیقات را زمینه‌ساز شکل‌گیری گروه‌ شش عنوان کرد و از طراحی لیستی مشترک برای تجهیزات مورد نیاز شش گروه خبر داد و افزود: با شکل گیری این گروه، علاوه بر آنکه فضایی برای آشنایی اعضای هیئت علمی و دانشجویان فراهم شد، از ناظمین فنی گروه که افرادی با سابقه هستند و به خوبی از شرایط و وضعیت دستگاه ها و کار با آنها مطلعند، خواستیم تا جلسات مشترکی را با هم برگزار کنند تا از این طریق نیز انتقال تجربیات صورت بگیرد. برگزاری این جلسات موجب شد تا لیست مشترکی از تجهیزات و ملزومات برای شش گروه فراهم شود.

وی با بیان اینکه "دبیرخانه گروه شش نیز در گروه ایمونولوژی واقع شده است" یادآور شد: قطعا در کارهای جمعی برکات بسیاری وجود دارد ضمن اینکه دستور دینی نیز بر این اصل استوار است. یدالله مع الجماعه به معنی یاری، عنایت و تفضل الهی نسبت به کارهای جمعی است.

رئیس مرکز تحقیقات ایمونولوژی مولکولی، با اشاره به ضرورت توجه به مسئولیت اجتماعی گفت: قطعا بخشی از اعضای هیئت علمی که مایل به فعالیت در این حوزه ها هستند به صورت خود جوش فعالیت هایی را انجام می دهند اما به نظرم دانشگاه می تواند در راستای فعال سازی و شکوفایی اعضای هیئت علمی در بعد مسئولیت اجتماعی، نیز چارچوب هایی را تعریف کند.

دکتر نیک نام، تشکیل گروه شش را مدل خوبی برای همکاری و مشارکت دانست و گفت: در صورتی که گروه های دیگر نیز بخواهند چنین همکاری هایی را ایجاد کنند، حاضریم تجربیات خود را در خدمت عزیزان قرار دهیم. اینکار برنده نهمین جشنواره‌ی شهید مطهری در موضوع همگرایی علمی است که از موضوعات روز جهان نیز به شمار می رود.

استاد گروه ایمونولوژی و بیولوژی، بزرگ ترین دستاورد و بزرگ ترین مانع در این همگرایی را مسئله فرهنگ سازی و ترویج فرهنگ کار تیمی عنوان کرد و گفت: علی رغم جلسات زیادی که برای تشکیل این گروه داشتیم، متاسفانه کارها به کندی پیش می رفت اما خوشبختانه الان زمینه اینکار فراهم شده و دانشجویان و اعضای هیئت علمی با علاقه در جلسات خود شرکت می کنند و ایده می دهند و از فعالیت های مشترکی که در گروه شش مطرح می شود استقبال می کنند. این کار همچنین در راستای اهداف آموزشی دانشگاه و گسترش ادغام در برنامه‌ی درس پزشکی عمومی است. همچنین جلسات متعدد پژوهشی موجب فهم و شناخت بیشتر گروه‌ها از یکدیگر شده است.

 وی حضور اساتید علوم پایه در بیمارستان‌ها را چالش همیشگی دانشگاه خواند و گفت: این مسئله همیشه با موانعی مواجه بود که حالا از طریق گروه شش مسیر خوبی برای آن شکل گرفته است.

دکتر نیک نام، از اجرای طرح دو عضویتی اساتید خبر داد و گفت: خوشبختانه آیین نامه اینکه اساتید بتوانند هم وابسته به یک گروه بالینی و هم در آن واحد وابسته به گروه پایه باشند وجود دارد و از قبل در این راستا زمینه‌سازی شده است. بر این اساس اعلام کردیم که اساتیدی که علاقه‌مند به کار در گروه‌های پایه و بالینی متناظرش هستند اسامی و مشخصات خود را اعلام کنند. این مسئله در گروه‌ها بحث شده و بعضی از گروه‌ها استقبال خوبی کردند و به نظر می آید که این ساختارمندی شکل خوبیست و با آیین نامه‌های دانشگاه نیز منطبق است.