نامه جمعی از استادان دانشگاه های علوم پزشکی به رئیس کمیته روابط عمومی قرارگاه مقابله با کرونا ویروس

به نام خدا

جناب آقای دکتر جهانپور
رئیس محترم مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی و رئیس محترم کمیته روابط عمومی قرارگاه مقابله با کرونا ویروس
سلام علیکم
اینجانبان امضا کنندگان زیر، جمعی از استادان دانشگاه های علوم پزشکی ضمن تشکر از زحمات جنابعالی و همکاران و نیز رسانه ملی در تهیه و انتشار اخبار به روز و مستند در خصوص اپیدمی کرونا در کشور، بر خود لازم دانستیم نسبت به عواقب انتشار برخی اخباری که ممکن است پشتوانه کافی و مناسب علمی نداشته باشند مطالبی را مطرح نماییم. گاهی مشاهده می شود که اخبار تهیه شده به جای این که از نهادهای رسمی و  معتبر صادر شده باشند، منتج از شایعاتی در فضای مجازی بوده و باعث ایجاد نگرانی بی مورد در مردم و روی آوردن آن ها به روش های نامناسب برای پیشگیری و به تبع آن، غفلت از روش های مناسب می گردد. این امر همچنین باعث می شود برخی امکانات و وسایلی که صرفا در موارد خاصی باید استفاده شوند، کمیاب شده و از دسترس افرادی که واقعا به آن ها نیاز دارند خارج شود.
برای مثال در خبری که از بخش خبری شبکه سه سیما مورخ جمعه شب هشتم فروردین ماه پخش گردید، با استناد به مطالعه ای که مرجع آن به غلط سازمان جهانی بهداشت ذکر گردید، اشاره شد که "این ویروس تا 8 ساعت در هوای محلی که افراد سرفه یا عطسه کرده اند باقی می ماند. در ادامه گفته شد پزشکان متخصص تاکید می کنند به هیچ عنوان نباید بدون ماسک از منزل خارج شوید." در مورد این خبر باید به چند نکته توجه داشت. منبع این خبر، مطلبی است که در سایت خبری CNBC تحت عنوان خبر " WHO considers ‘airborne precautions’ for medical staff after study shows coronavirus can survive in air" منتشر گردیده است. در این خصوص نکات زیر را متذکر می گردد:
1-    خبر مذکور هرگز توسط سازمان جهانی بهداشت منتشر نگردیده و این سازمان درگاه های رسمی برای انتشار راهنما های بهداشتی خود را دارد. و این سازمان علاوه بر مستنداتی که در زیر به آن ها اشاره خواهد شد و صفحه پرسش و پاسخی که در آن صراحتا انتقال هوابرد را مردود دانسته  با عنایت به ابهامات پیش آمده، مجددا دبیر کل سازمان جهانی بهداشت به همراه کارشناس عالی خود در برنامه زنده اینستاگرامی که سه شنبه 5 فروردین ماه برگزار شد و همچنین در نشست مطبوعاتی بامداد 9 فروردین خود، انتقال این ویروس از طریق هوا را مردود اعلام نموده است. پزشکان متخصص  مورد اشاره در خبر مذکور چه افرادی هستند و چگونه از طرف سازمان جهانی بهداشت مطلبی عکس آنچه خود سازمان منتشر کرده را بیان می کنند؟
2-    به دلیل حساسیت بالای این موضوع، همکاران ما در مرکز تحقیقات آلودگی هوای پژوهشکده محیط زیست، گروه مهندسی بهداشت محیط و گروه ویروس شناسی دانشکده بهداشت (مرجع رسمی تایید موارد مثبت آلودگی به ویروس) دانشگاه علوم پزشکی تهران که همگی در بالاترین سطح علمی کشور هستند، طی یک مطالعه ی تحقیقاتی مصوب دانشگاه علوم پزشکی تهران، نمونه های متعددی از هوای  اتاق های محل بستری بیماران مبتلا به کووید 19 گرفته اند.  نتایج این مطالعه که نشان دهنده ی منفی بودن همه ی نمونه هاست،  برای انتشار به یکی از معتبر ترین مجلات علمی بهداشتی دنیا ارسال شده و می تواند به عنوان مدعای دیگری دال بر رد انتقال هوابرد ویروس باشد.

3-    در همان خبر شبکه CNBC به نقل از دکتر Maria Van Kerkhove رییس اداره بیماری های نوپدید و مشترک انسان و دام سازمان جهانی بهداشت ذکر شده کادر درمانی حین انجام فرایندهایی که تولید ذرات معلق (آئروسل) می کنند، به دلیل اینکه ممکن است این ذرات مدت کمی طولانی تری در هوا باقی بمانند، اهمیت دارد حین انجام این فرایند ها احتیاط بیشتری بخرج دهند:
 When you do an aerosol-generating procedure like in a medical care facility, you have the possibility to what we call aerosolize these particles, which means they can stay in the air a little bit longer.”
She added: “It’s very important that health-care workers take additional precautions when they’re working on patients and doing those procedures.”
منظور از این احتیاطات اضافه، که در راهنمای منتشر شده در تاریخ 27 فوریه این سازمان هم تحت عنوان Rational use of personal protective equipment for coronavirus disease 2019 (COVID-19)   قید شده بوده آن است که این دسته از پرسنل باید از ماسک های اصطلاحا N95 استفاده کنند در حالیکه سایر کادر درمانی چنانچه از همان ماسک های معمولی (جراحی) استفاده کنند کافی خواهد بود. این راهنما که در تاریخ 19 مارس تحت عنوان Rational use of personal protective equipment (‎PPE)‎ for coronavirus disease (‎COVID-19)‎: interim guidance, 19 March 2020  و پس از انتشار گزارش های پراکنده دال بر احتمال ضعیف وجود ویروس در هوا منتشر شده، همان توصیه ها را بدون هیچگونه کم و کاستی تکرار کرده است. لازم به توضیح است راهنمای مورد اشاره بعد از ترجمه توسط گروهی از متخصصین دانشگاه علوم پزشکی تهران به صورت الکترونیک منتشر و در اختیار عموم مردم قرار گرفته است .
4-    لازم به ذکر است نتیجه هیچ تحقیقی، تا زمانی که توسط متخصصین مستقل مربوطه توسط نهادهایی مثل سازمان جهانی بهداشت، که بالاترین نهاد مستقل علمی بهداشتی است مورد ارزیابی و جمع بندی قرار نگیرند، نمی توانند به عنوان سندی برای استفاده توسط عموم و حتی متخصصان مورد استناد قرار گیرند. با توجه به اینکه رشته تخصصی اینجانبان زمینه های مختلف طراحی، مطالعه، اجرا و نقد مطالعات علمی پزشکی و بهداشتی می باشد، اذعان می داریم در مرور نقادانه این مطالعات و جمع بندی نتیجه همه مطالعاتی که تا هر لحظه خاص انجام شده، سازمان جهانی بهداشت دقیق ترین دستورالعمل ها را به روزآوری نموده و منتشر می نماید.
5-    مرکز مدیریت بیماری های امریکا نیز طی منابع متعددی موضوع هوابرد بودن انتقال این ویروس را منتفی دانسته است (منابع زیر)

 لذا به دلایل پیش گفت و به منظور پرهیز از ایجاد هراس بی مورد و انجام رفتارهای غیر بهداشتی و خطرناک توسط مردم، خواهشمندیم دستور فرمایید در اسرع وقت نسبت به اصلاح خبر مذکور اقدام لازم صورت پذیرد و ازاین به بعد قبل از انتشار چنین خبرهایی از کمیته روابط عمومی قرارگاه مقابله با کرونا ویروس استعلام بعمل آورند.

امضا کنندگان: (به ترتیب حروف الفبا):
دکتر نعمت الله جعفرزاده حقیقی: استاد مهندسی بهداشت محیط دانشگاه جندی شاپور اهواز
دکتر محمدصادق حسنوند: دانشیار مهندسی بهداشت محیط، پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر حجت زراعتی: استاد آمار حیاتی، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر خسرو صادق نیت: استاد گروه طب کار و رئیس مجتمع بیمارستانی امام خمینی دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر اکبر فتوحی: استاد اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی
دکتر علیرضا مصداقی نیا: استاد مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران و رئیس انجمن علمی بهداشت محیط ایران
دکتر سحرناز نجات: استاد و مدیر گروه اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر کاظم ندافی: استاد مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر کامران یزدانی: دانشیار اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران
دکتر مسعود یونسیان: استاد اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران