گفت و گو با حسین دهداری دانشجوی دکتری تخصصی کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشکده پیراپزشکی به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده پیراپزشکی،حسین دهداری دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی این دانشکده از رساله خود دفاع کرد، به این بهانه و هفته کتاب و کتابخوانی به گفت‌وگو با وی پرداختیم.

 در خصوص سوابق تحصیلی خود توضیح دهید؟
با استعانت از خداوند سبحان  و سپاس بیکران از عنایات خاصه حضرتش که هر چه دارم از اوست و با تعظیم و تکریم به مقام ربوبیت‌اش، جل‌جلاله که این‌گونه مقدر داشت که همواره در لحظه‌به‌لحظه زندگی مشمول رحمت بیکرانش قرار گیرم و پاسدار یاد و نامش در زندگی خود بیش ازآنچه که بوده‌ام باقی بمانم. قبل از آنکه به سؤالات پاسخ دهم  فرصت را مغتنم می‌دارم تا سلام و ادب خود را به آنانی تقدیم  نمایم که راه را برایم آن‌گونه هموار کردند که این‌گونه عینیت یافت. پدر، مادر و برادرانم که به تعبیر ظریفی، محبت‌هایشان، غروب تمامی خستگی‌هایم بوده و هست، معلمان نیک‌اندیشی که دستان پرمهرشان، گذار از دبستان و دبیرستان را با توشه‌ای از علم و تجربه برایم ممکن ساختند و دانشگاه که هر چه بود، انبان علم و دانش و اخلاق و تعهدات را لبریز از دانش و عطوفت اساتیدی کرد که خود را وامدار یکایک آنان می‌دانم. علاوه بر آن  در کنار این عزیزان، بودند کسانی که یاری‌رسان دانشجویانید، از مدیران اصلح، مسئولان گران‌قدر، کارشناسان محترم تا همه آنانی که به‌نوعی قبول زحمت کرده‌اند تا فرزندان این خاک پاک، آینده‌سازان کشور خود باشند، سپاس خود را تقدیم فرد آنان می‌نمایم، هرچند که پاسخگوی محبت‌هایشان نخواهد بود. با این مقدمه در پاسخ به سؤال اول باید عرض کنم  که با الهام از علایق فردی و وجود امکان حشرونشر با کتاب، تحصیلات خود را در رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی از سال ۱۳۸۷ آغاز و دوره کارشناسی را در دانشگاه علوم پزشکی بوشهر به پایان رسانیدم. در سال ۱۳۹۱ کارشناسی ارشد و متعاقب آن در سال ۱۳۹۳ دوره دکتری تخصصی خود را در دانشگاه علوم پزشکی تهران در  همان رشته آغاز و سرانجام روز چهارشنبه سی‌ام مهرماه سال جاری از رساله خود در حضور اساتید  محترم راهنما، مشاور، هیئت محترم داوری و مسئولان محترم ذی‌ربط دانشکده دفاع و با نمره 87/19 موفق به اخذ درجه دکتری تخصصی در رشته مورداشاره شدم و رسماً در حضور حاضران در جلسه و شاهدان ناظر در فضای مجازی که استاد مشاور، دو تن از داوران معزز و جمعی  از دوستان و همکلاسی‌ها بودند، فراغت از دوره تحصیل، در پایان جلسه دفاع از سوی استاد محترم راهنما جناب آقای دکتر قاضی میرسعید به این‌جانب اعلام شد.
در خصوص سوابق کار خود توضیح دهید؟
برای پاسخ به این سؤال باید اشاره‌ای به سال تولدم داشته باشم. من در سال ۱۳۶۸ در شیراز به دنیا آمدم. تحصیلات ابتدایی، متوسطه و ورود به مقاطع سه‌گانه دانشگاهی، شامل کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی بدون فاصله زمانی بوده است و این فرصت را در دوران تحصیل نداشته‌ام که هم کارکنم و هم‌درس بخوانم، ‌حتی اگر این امکان هم فراهم می‌بود، تأکید خانواده مخصوصاً پدرم این بود که نهایت تلاش خود را خواهند کرد که باوجود مشکلات موجود فرزندانشان بتوانند بدون وقفه زمانی تحصیلاتشان را ادامه دهند. بشخصه در طی این سال‌ها سعی کرده‌ام از فرصت‌های که داشته‌ام  تجاربی را در عرصه آموزش و پژوهش کسب نمایم. نکته دیگر اینکه همواره سعی کرده‌ام  آنچه را که دیگران تجربه کرده‌اند و به هر دلیل به زبان می‌آورند را با دقت گوش کنم و نتایج آن را حداقل در ذهن پاس بدارم و گاه چنانچه با معضل یا مشکلی مواجه می‌شدم از افرادی که تجربه بیشتری داشتند یا از برخی اساتید خود بپرسم و مصرانه خواسته‌ام اگر در این زمینه یا موارد مشابه تجربه‌ای دارند را بازگو بفرمایند. به‌هرحال توجه به تجارب دیگران و مطالعه گرچه جای تجربه کردن فردی را نمی‌گیرد ولی گیرایی انسان  را در استفاده بجا از تجارب دیگران در شرایط مشابه بیشتر می‌کند که می‌تواند کمک‌کننده باشد
 علت انتخاب رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی برای تحصیل چه بود؟
به دلیل علاقه شخصی به کتاب و مطالعه و امکان اشتغال در محیط‌های فرهنگی، علمی و پژوهشی همچون کتابخانه‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز اطلاع‌رسانی، پژوهشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و همچنین با توجه به شناخت نزدیکانم از ماهیت، رسالت و نقشی که این رشته می‌تواند در ابعاد فرهنگی، اجتماعی، علمی جامعه ایفا کند، این رشته را برای تحصیل انتخاب کردم.
در خصوص عنوان رساله خود و موضوع و روش انجام آن توضیح مختصر دهید؟
عنوان رساله دوره دکتری من طراحی سیستم توصیه گر مجلات و پیاده‌سازی آن در مجلات مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است، منتهی قبل از آنکه توضیحاتی پیرامون روش‌شناسی انجام آن ارائه نمایم لازم می‌دانم به فرآیند انتخاب  موضوع رساله‌ام اشاره‌ای کوتاه نمایم. یکی از واحدهای درسی مقاطع تکمیلی واحد درسی سمینار تحقیق است که دانشجو ضمن آشنایی با مفاهیم مرتبط با سرفصل درس، می‌بایست موضوعی را انتخاب تا پیرامون آن پروپوزالی را آماده و ارائه نماید. یکی از نکاتی که در این درس از سوی استاد محترم جناب آقای دکتر قاضی میرسعید مورد تأکید قرار می‌گیرد کیفیت ارزشی موضوعی است که می‌بایست انتخاب و معرفی گردد. در تبیین ضرورت  و یا اهمیت موضوع  همین بس که دانشجو می‌بایست از توان بالایی برای بیان اهمیت یا ضرورت  موضوع انتخابی برخوردار باشد، در غیر این صورت  با مشکل مواجه خواهد بود. من همین مقدار عرض کنم که چندین ماه زمان صرف انتخاب موضوع شد به‌طوری‌که ده‌ها موضوع  انتخاب گردید که هرکدام به دلیلی موردقبول واقع نشد. تأکید بر این بود که موضوعی انتخاب شود که جدید باشد، انجامش در تراز رساله دوره دکتری تخصصی باشد، حداقل تاکنون در عرصه پزشکی انتخاب و انجام‌نشده باشد، ضمن آنکه قادر به حل معضلی از مجموع معضلات جامعه علمی باشد. به‌هرحال پس از مطالعات و بررسی‌های فراوان نهایتاً با همفکری استاد راهنمای محترم موضوع طراحی و پیاده‌سازی سیستم توصیه گر مجلات مصوب وزارت بهداشت مورد تأیید قرار گرفت با این امید که در صورت تحقق مشکلات دانشجویان تکمیلی، پژوهشگران جوان و اعضای هیئت‌علمی در دستیابی به مجله یا مجلات مرتبط با موضوع مقالات آن‌ها مرتفع گردد که خوشبختانه این مهم محقق گردید. در این پژوهش سعی شده است با توجه به نبود سیستمی در این حوزه با طراحی سیستم توصیه گر مجلات و خودکارسازی این فرآیند به پژوهشگران در انتخاب مجله مناسب کمک شود و به‌منظور طراحی و پیاده‌سازی سیستم مذکور از تکنیک‌های پردازش زبان طبیعی، متن‌کاوی و الگوریتم‌های یادگیری ماشین استفاده و سیستمی در دو بخش مجزا برای مجلات فارسی و انگلیسی‌زبان ایجادشده است. ارزیابی عملکرد سیستم نشان داد که این سیستم از صحت عملکرد بالایی برخوردار است.
آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در ایران انجام‌شده است؟
همان‌گونه که در سؤال سوم عرض کردم یکی از معیارهای انتخاب موضوع یونیک بودن آن در نظر گرفته‌شده بود که دقیقاً رعایت گردید. با بررسی انجام‌شده تاکنون سیستم توصیه گری که مجلات مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را در دو زبان انگلیسی و فارسی پوشش دهد، انجام‌نشده است و این در شرایطی است که مجموعاً ۴۳۷ عنوان نشریه فارسی و انگلیسی شامل ۲۸۲ عنوان مجله انگلیسی و ۱۵۵ عنوان نشریه فارسی با رتبه علمی پژوهشی مورد تأیید کمیسیون مربوطه قرارگرفته و در حال انتشار است، ضمن آنکه بسیاری از این نشریات در پایگاههای علمی معتبر جهانی نظیر پاب مد، وب آف ساینس و غیره نمایه شده‌اند. البته لازم است به این نکته اشاره شود که اخیراً پژوهشی برای پیشنهاد مجلات فارسی‌زبان وزارت علوم انجام‌شده اما به‌صورت علمیاتی در بستر وب قابل‌دسترس و استفاده نیست.
 آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در خارج از کشور انجام‌شده است؟
با توجه به مطالعه مرور نظام‌مندی که انجام شد در این زمینه‌ مطالعاتی برای ایجاد سیستم‌های توصیه گر مجلات و کنفرانس‌ها انجام‌شده که با این مطالعه ازنظر ویژگی‌ها استفاده‌شده، مجموعه داده، تکنیک‌ها و الگوریتم‌ها تفاوت‌های وجود دارد.
مهم‌ترین مانع انجام طرح خود در مراحل مختلف چه می‌دانید؟
یکی از چالش‌های انجام این مطالعه بحث دسترسی به داده‌ها بود که با مساعدت و همکاری ریاست محترم مرکز توسعه و هماهنگی اطلاعات و انتشارات علمی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جناب آقای دکتر کبیری و همکاران محترمشان داده‌های موردنیاز در اختیار تیم پژوهش قرار گرفت.

نتیجه و دستاورد پژوهش خود را چه می‌دانید؟
با توجه به نتایج ارزیابی عملکرد سیستم طراحی‌شده، این سیستم با خودکار سازی فرآیند تعیین ربط موضوعی مقاله ارسالی با مجلات موجود در مجموعه داده و پالایش مرتبط‌ترین مجله‌ها، به دانشجویان تحصیلات تکمیلی و پژوهشگران جوان در حوزه سلامت در انتخاب مجله مناسب کمک می‌کند و همچنین این امکان را به افراد می‌دهد که به صرفه‌جویی در زمان و هزینه خود بپردازند و از این زمان و هزینه در انجام کارهای پژوهشی بعدی استفاده کنند. از طرفی دیگر سردبیر مجلات این حوزه می‌توانند پیش از انجام بررسی‌های بیشتر مقاله ارسالی و تعیین ربط موضوعی مقاله با مجله خود، با بهره‌مندی از این سیستم به‌صورت خودکار ربط موضوعی مقاله را بررسی کنند و از صرف زمان و انجام فرآیندهای مربوط به ارسال مقاله برای داوری جلوگیری کنند. علاوه بر این وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به‌عنوان متولی مجلات مصوب این حوزه قادر است از این سیستم به‌منظور افزایش رؤیت پذیری مجلات و جلب‌توجه بیشتر نویسندگان به انتشار در این مجلات استفاده گردد.

در دوران تحصیل در این دوره چند مقاله منتشر و آماده کردید؟
در دوران تحصیل در مقطع دکتری موفق به چاپ 7 مقاله شدم که 3 مقاله در مجلات نمایه شده در ISI منتشر شدند. علاوه بر این در حال نگارش دو مقاله دیگر از پایان‌نامه هستم.
دکتر سید جواد قاضی میرسعید استاد راهنما و دکتر عمار جلالی‌منش استاد مشاور این مطالعه بودند. دکتر سعید غفاری، دکتر حمید بورقی، دکتر رضا صفدری و دکتر فاطمه شیخ شعاعی، داوری این رساله را بر عهده داشتند.