برای پیشگیری از سکته مغزی سالیان سال وقت داریم

به گزارش روابط عمومی بیمارستان سینا، از هفتم الی پانزدهم آبان ماه با هدف کاهش مرگ و میر ناشی از سکته های مغزی به عنوان هفته سکته مغزی نامگذاری شده است و باید بدانیم مغز یکی از پیچیده ترین اعضای بدن هر موجودی است، همچون اتاق کنترلی که فرمان های گوناگون را صادر می کند و گاهی یک اختلال در این ناحیه منجر به صدمات جبران ناپذیری می شود، یکی از این اختلالات سکته مغزی است. اختلالی نورولوژیکی که در پی عدم خونرسانی به قسمتی از مغز رخ می دهد و عملکرد آن را مختل می سازد. با این توصیف پای صحبت های دکتر محمدرضا قینی، استاديار  بیمارهای مغز و اعصاب بیمارستان سینا می نشینیم تا از این بیماری، علل و عوامل آن آگاهی بیشتری کسب کنیم.
-    با سلام و تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید، در ابتدا لطفا سکته مغزی را به طور مختصر تعریف کنید.
با سلام خدمت شما، سکته مغزی عبارت است از اختلالی که در خونرسانی به مغز پیش می آید که این اختلال می تواند به دو شکل رخ دهد به این معنی که یا سکته مغزی بر اثر بسته شدن رگی که قسمتی از مغز را خونرسانی می کند ایجاد می گردد که در نتیجه عملکرد این قسمت از مغز مختل می شود. شکل دوم که در بیماران کمتری دیده می شود سکته مغزی بر اثر پارگی و خونریزی رگ های مغزی است.
-    در خصوص علل و عوامل رخداد سکته مغزی توضیحاتی می دهید؟
سکته مغزی از یکسری علل و عواملی برخوردار است که به اصطلاح پزشکی زمینه ها و یا فاکتور های خطر نامیده می شوند و معمولا این فاکتور های خطر نشات گرفته از  سال های گذشته فردی است که دچار سکته مغزی شده است و به صورت چندین سال این فاکتور های خطر  وجود داشته اند تا منجر به سکته مغزی شده اند.
مهمترین این عوامل عبارتند از پرفشاری خون و چربی خون بالا؛ وجود بیماری قند خون، بیماری های قلبی به خصوص بیماریهایی که  در آن ریتم قلب و نحوه ضربان تغییر می یابد،  مصرف سیگار،  چاقی و تغذیه نامناسب، که این عوامل اگر وجود داشته باشند در عرض چندین سال می توانند سبب تنگی عروق و باعث سکته قلبی و یا مغزی شوند.
-    پیشگیری بهتر از درمان است، توصیه همه پزشکان می باشد، استاد در خصوص پیشگیری از سکته مغزی، چه مواردی باید رعایت شود.
همانطور که عرض کردم معمولا عوامل خطر چندین سال قبل از سکته وجود داشته اند و در نتیجه پیشگیری بهتر از درمان است به این خاطر که ما یک زمان طولانی در پیش رو داریم که می توانیم جلوی سکته را بگیریم و چه بهتر که ما در آن دوران زمینه ها را بهبود بخشیم که دچار سکته نشویم.
 می توان  کنترل مرتب چربی و پرفشاری خون  و قند خون  را به عنوان مصادیقی اعلام کرد که سبب کاهش بروز سکته مغزی می شوند و در یک فرد طبیعی لازم است سالانه این موارد کنترل شود تا در صورت بروز هر یک از این مشکلات به سرعت آنها درمان شوند. اگر فردی سیگار استعمال می کند باید سیگار را ترک کند. رژیم غذایی مناسب و سالم که در آن مصرف سبزیجات و میوه جات از جایگاه خوبی برخوردار می باشد و در کنار آن  فعالیت بدنی مناسب که باعث کنترل اضافه وزن شود از دیگر مواردی است که سبب کاهش بروز سکته های مغزی و قلبی می شوند.
-   چگونه خود فرد یا اطرافیان متوجه علائم سکته مغزی شوند تا در مناسب ترین زمان ممکن به مراکز درمانی مراجعه کنند؟  
وقتی که سکته مغزی پیش می آید خون به قسمتی از مغز نمی رسد و آن قسمت از مغز در مرحله اول دچار اختلال کارکرد می شود یعنی دیگر توانایی انجام وظایفش را ندارد. در این صورت یکسری علائم در بیمار دیده می شود که مهمترین علائم آن عبارتند از  انحراف صورت، ضعف اندام های یک طرف بدن و اختلال در تکلم می باشند.
پس اگر فردی به طور ناگهانی دچار انحراف صورت، از کار افتادن و یا ضعیف شدن یک پا و یک دست در یک طرف بدن و تغییر تکلم شد باید او را تا زمانی که پزشک ندیده است به عنوان بیماری که دچار سکته مغزی شده تلقی کرد و دقت به این علائم بسیار حائز اهمیت می باشد.  
- به عنوان یک فرد عادی زمانی که با یک بیمار مواجه می شویم که دچار سکته مغزی شده است چه کمک های اولیه ای تا زمان رساندن بیمار به مراکز درمانی می توانیم برای او انجام دهیم؟
وقتی که علائم گفته شده در سوال قبل در فردی پیدا شد و حدس زدید که بیمار سکته مغزی کرده مهمترین کار اطلاع به اورژانس است و بنابراین، اینکه  فکر کنید که در مواجهه با این بیمار باید صبر کنید که شاید بهتر شود و یا اینکه خودتان او را نزد پزشکی برسانید اشتباه می باشد و باید در این مواقع به سرعت به اورژانس اطلاع داده شود تا اورژانس در اولین فرصت او را به یک اورژانس بیمارستانی منتقل کند. نکته مهمی  که وجود دارد این است که برخی افراد در این زمان پرفشاری خون بیمار را کنترل می کنند و داروهای پرفشاری خون او را در مقادیر بالا به او می دهند این مساله بسیار مهم می باشد که به هیچ عنوان سعی در درمان فشار خون بیمار نکنید بلکه تا فرصتی که اورژانس برسد به  بیمار آرمش دهید و اگر ترشحاتی در دهان دارد آن را تمیز کنید و همچنین اگر بیمار در دهان دندان مصنوعی دارد دندان های او را خارج نمائید.
-    شیوع سکته مغزی در دنیا بیشتر در چه محدوده سنی دیده می شود و در ایران چگونه است؟  
سکته های مغزی عمدتا بیماری افراد مسن است به همین خاطر شیوع آن  از سنین 50  و به بالاتر دیده می شود در ایران به علت اینکه آمار دقیقی وجود ندارد ما احساس می کنیم حدود 5 یا 10 سال شیوع سنی سکته مغزی نسبت به دنیا پایین تر است.
-    با توجه به شعار امسال هفته ملی سکته مغزی با عنوان 'سکته مغزی سن و سال نمی شناسد' به نظر شما چگونه می تواند گروه های مختلف سنی به خصوص نوجوانان و کودکان را نسبت به این عارضه آگاه کرد.  
مهمترین مسئله به نظر من آموزش در مدارس و محیط هایی است که کودکان در آن جمع می شوند و باید از هنرمندان و افرادی که مهارت ارتباط بر قرار کردن با کودکان را دارند خواهش کرد که در زمینه پیشگیری از سکته مغزی آموزش های لازم را به آنها بدهند و از این مهمتر آموزش  نحوه زندگی سالم است به خصوص در مورد تغذیه سالم و کاهش مصرف نمک و چربی باید به کودکان آموزش داده شود تا آنها احساس کنند که این مواد می توانند برای سلامتی آنها خطرناک باشند.
-    گاهی وقت ها از بعضی افراد شنیده می شود که می گویند 'یک سکته مغزی را رد کرده ام' آیا در دنیای پزشکی این موارد امکان پذیر است؟
بله امکان پذیر است یعنی گاهی اوقات بیمار دچار یک ضعفی در اندامش می شود و به سرعت خوب می شود که به اصطلاح پزشکی به آن حمله عصبی گذرا گفته می شود. احتمالا همان چیزی است که مردم   می گویند سکته مغزی را رد کردم.  ولی مردم باید بدانند سکته مغزی که رد شود اهمیت آن از سکته مغزی که اتفاق افتاده و خوب نشده بیشتراست زیرا از این واقعیت خبر می دهد که ممکن است در اتفاق بعدی رد نشود و باید مانند یک سکته مغزی به درمان آن پرداخته شود.
-    چه نوع عوارضی بعد از سکته مغزی پیش خواهد آمد و برای درمان چه باید کرد؟
ساعات طلایی درمان سکته مغزی 3 الی 4:30 ساعت اول می باشد که با درمان هایی که در این زمان انجام داده می شود می توان عوارض سکته مغزی را کمتر کرد اما اختلالاتی که بعد از سکته مغزی دیده می شود عبارتند از اختلال در بلع، راه رفتن، در بعضی از مواقع بی اختیاری ادراری و مساله که بیمار را بسیار رنج می دهد اختلال تکلم است.
یکسری از عوارض هم ممکن است پیش بیایند که علائم مغزی نیستند بلکه از عوارض بعدی سکته می باشند مثلا  اینکه بیمار مبتلا به سکته مغزی نتواند خوب غذا بخورد و غذا وارد ریه های او شده و دچار عفونت ریه شود و یا اینکه از عفونت های ادراری رنج می برد و در بیمارانی که اختلال در حرکت آنها ایجاد شده، عارضه زخم بستر پیش می آید و اگر دقت نشود ممکن است بیمار مبتلا به سکته مغزی، دچار لختگی خون در پا شود و از عارضه های آن رنج ببرد.
-    با تشکر مجدد از شما، اگر توصیه ای دارید می شنویم.  
توصیه من حقیقتا پیشگیری، پیشگیری و پیشگیری است و ما همیشه باید بدانیم برای پیشگیری از سکته مغزی سالیان سال وقت داریم. یعنی می توانیم با کنترل پرفشاری خون،  قندخون،  ترک سیگار و تغذیه سالم و فعالیت های بدنی سالیان سال قبل از سکته مغزی از آن جلوگیری کنیم تا دچار این عارضه نشویم.  ولی اگر دچار سکته مغزی شدیم در آن لحظه پزشکان تنها چند ساعتی بیشتر فرصت برای درمان ندارند پس باید همه، قدر آن چند سال پیشگیری از سکته مغزی را بدانند و همچنین اگر بیماری دچار سكته مغزی شد باید قدر آن چند ساعت اولیه جهت درمان دانسته شود و بیمار به سرعت به مراکزی که دارای اورژانس بیمارستانی هستند انتقال یابد.