دکتر مهناز خانوی: حضور زنان فعال و توانمند در جامعه عامل مؤثری در ارتقای سلامت کشور است

من مهناز خانوی متولد بهار 1351، عضو هیات علمی و استاد دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران هستم.

در دوره دکترای عمومی داروسازی و PhD فارماکوگنوزی این افتخار را داشته‌ام که دانشجوی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران باشم. در سال 1370 در این دانشکده به‌عنوان دانشجوی عمومی وارد شدم و پس از گذراندن دوره داروسازی عمومی و دوران دکترای تخصصی، به‌عنوان عضو هیات علمی در همین دانشکده مشغول خدمت هستم. فرصت مطالعاتی دوره PhD را در دانشگاه مارتین لوتر آلمان گذراندم. همچنین به‌عنوان هیات علمی یک دوره مأموریت آموزشی در دانشگاه بریتیش کلمبیا کانادا گذراندم و در ادامه آن تاکنون عضو هیات علمی افتخاری آن دانشگاه بوده‌ام.

تحصیلات دوره ابتدایی، راهنمایی و دبیرستان را در شهرهای نیشابور، مشهد مقدس و تهران با توجه به شرایط شغلی پدرم و نیاز به حضور ایشان در شهرهای مختلف در بازه‌های زمانی متفاوت، گذرانده‌ام.

در خانواده‌ای گرم و پرمحبت به دنیا آمدم. پدرم سال‌های طولانی درزمینهٔ راه‌اندازی و تولید کارخانه‌های قند و شکر کشور فعال بوده‌اند. مادرم در اوایل ازدواج به شغل مقدس آموزگاری اشتغال داشتند که به دلیل داشتن فرزندان کوچک و شرایط آن روزگار مجبور به استعفا از شغلی شدند که عاشقانه دوست داشتند. این تجربه باعث شد همیشه و تمام‌قد در کنار من و خواهرم برای حمایت از ادامه تحصیل و اشتغال فعال ما در کنار زندگی خانوادگی و داشتن فرزندان کوچک بایستد. من فرزند کوچک یک خانواده پنج نقره هستم. برادرم فرزند ارشد خانواده است که 11 سال از من بزرگ‌تر است و تحصیل‌کرده رشته مهندسی مکانیک از کشور انگلستان است و خواهرم که شش سال بزرگ‌تر از من است، پزشک متخصص پاتولوژی و تحصیل‌کرده دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران و ایران است. مادرم در سال 1387 به رحمت خدا رفتند و از آن تاریخ پدرم به‌تنهایی در نزدیکی من و خواهرم زندگی می‌کنند.

حدود 23 سال از ازدواجم می‌گذرد و با همسر و پسرم خانواده کوچکی را تشکیل داده‌ایم. آرزوی من این است که من و همسرم بتوانیم به فرزندمان همان حس امنیت و اعتمادی که از خانواده می‌گرفتیم را منتقل کنیم.

 

 

 

من هم مانند اکثر همکارانم، در دوره دانش‌آموزی سخت‌کوش و مسئولیت‌پذیر بوده‌ام. البته به‌واسطه شاخص‌های تربیتی خانواده همیشه ارتقا معنوی، روحی و جسمی در کنار تحصیل نقش پررنگی در دوران کودکی و نوجوانی من داشته‌اند. ازجمله مطالعات و آموزش وسیع‌تر از سطح مدرسه درزمینهٔ های مذهبی و ادبی، شرکت در ورزش‌های فردی و گروهی و حضور فعال در فعالیت‌های اجتماعی گروهی و جمعی. در این زمینه‌ها مادرم مشوق من و پدرم تسهیل‌کننده امکان این فعالیت‌ها بودند. البته در دوران دانشجویی و پس از ازدواج فعالیت‌های جانبی کمی کمرنگ‌تر شد ولی عموماً در مقاطع مختلف تحصیلی و شغلی همیشه سعی داشته‌ام تک‌بعدی نباشم و باور دارم هر فردی در جایگاه تصمیم‌گیری نیاز دارد زوایای مختلف روح و جسمش را بارور و پویا نگه دارد.

شخصیتاً آدم برون‌گرا، اهل گفت‌وگو، معاشرت و ارتباط اجتماعی هستم. از شاخص‌های رفتاریم که از کودکی به یاد دارم تمایل به برگزاری کلاس و آموزش به سایر کودکان و همین‌طور برنامه‌ریزی جمعی برای دوستانم بود. یکی دیگر از ویژگی‌هایم، تمایل به دوست‌یابی و ایجاد شبکه دوستانه وسیع با همکارانم بوده است که این عامل بارها به من کمک کرده تا در فضای شغلی و درسی، با استفاده از مشورت و تجربه دوستان، وظایفم را با موفقیت بیشتری انجام دهم.

در فضای کاری اعتقاد جدی به انضباط، مسئولیت‌پذیری و کار گروهی دارم و در این راستا، شناخت توانایی‌ها و علاقه‌مندی‌های تک‌تک افراد در تیم به ما کمک کرده فرآیندهای موفقی را با لذت و علاقه به انجام برسانیم. تکیه‌ام بر این است که چرخ را از ابتدا اختراع نکنم و در هر زمینه‌ای، قبل از شروع فعالیت عملی، انجام مطالعه وسیع و همه‌جانبه و استفاده از تجارب افرادی که مسیرهای مشابهی را موفق یا ناموفق طی کرده‌اند جزو اولویت‌های خودم می‌دانم.

سال‌های اول فعالیتم به‌عنوان هیات علمی، فقط درزمینهٔ آموزشی و پژوهشی فعالیت داشتم و فعالیت‌های اجراییم محدود به گروه آموزشی بود. اولین بار در سال 1387 فعالیت اجرایی‌ام را به‌عنوان مدیر آزمایشگاه کنترل معاونت غذا و داروی دانشگاه شروع کردم و پس از دو سال به‌عنوان معاون آموزش عمومی دانشکده داروسازی تجربه جدیدی از کار اجرایی را شروع کردم و تا سال 1391 که دانشگاه را به‌قصد مأموریت آموزشی ترک کردم این فعالیت ادامه پیدا کرد.

در حال حاضر حدود دو سال است که افتخار همکاری در اداره کل فرآورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل سازمان غذا و دارو را داشته‌ام. خوشبختانه این فعالیت به تجارب علمی و تحصیلی من مرتبط است و در بسیاری از موارد می‌توانم از دانش فنی و تجارب عملی در رشته تحصیلی‌ام در نگاه صحیح‌تر به اصلاح فرآیندهای مرتبط استفاده کنم.

از آبان ماه 1396 در این زمینه فعالیت خود را شروع کرده‌ام. اهم فعالیت‌هایی که موردبررسی قرار می‌گیرد درزمینهٔ صدور، تمدید و تصحیح مجوز داروهای طبیعی، سنتی، مکمل‌های تغذیه‌ای و ورزشی و شیرهای خشک متابولیک و رژیمی است. همچنین، حمایت و ارزیابی تولید باکیفیت و سلامت این فراورده‌ها در مسیر تولید و در سطح عرضه و بررسی ضرورت تولید و یا واردات آن‌ها از اهم فعالیت‌های این مجموعه است.

دانش فارماکوگنوزی نقش بسیار مؤثری در این زمینه دارد. به عبارتی منابع تهیه‌شده توسط فارماکوگنوزیستها بستر اصلی فراورده‌های تولیدی و فرایندهای کنترلی فراورده‌های طبیعی را ایجاد کرده ولی متأسفانه در حال حاضر در کشور ما فارماکوگنوزیستها به‌جز در موارد خاص نقش کلیدی واصلی در صنایع تولیدی ندارند. یکی از معضلات ما در فرایند تولید، عدم حضور فعال و مؤثر متخصصین دانشگاهی در صنعت است. خوشبختانه در سال‌های اخیر شاهد حضور فعال شرکت‌های دانش‌بنیان در این عرصه هستیم که تغییرات ارزشمندی در ارائه محصولات با فنّاوری برتر ایجاد کرده‌اند و امیدوارم همچنان این مسیر تا حضور مؤثر و دائمی صنعت در دانشگاه ادامه یابد.

این پرسش از دو سو قابل‌بررسی است. از یک‌سو من باور دارم آموزش متخصصین فارماکوگنوزی در دانشگاه‌ها در برخی زوایا منطبق بر نیازهای صنعت داروهای طبیعی و سنتی نیست و لذا صنعت گران ترجیح می‌دهند از افراد سایر حوزه‌ها که به شکل تجربی در این زمینه کسب توانایی کرده‌اند استفاده کنند که در برخی موارد باعث صرف هزینه و حتی ضررهای هنگفت ناشی از عدم اشراف به فرایند برای تولیدکنندگان می‌شود.

از سوی دیگر صنایع داروهای طبیعی و سنتی در اکثر موارد صنایع کوچک و کم‌وبیش نوپا هستند که به‌سختی امکان پرداخت هزینه برای بخش‌های R&D (تحقیق و توسعه) دارند که البته در برخی موارد ناشی از عدم باور به سودآوری این بخش در طول زمان است. در ضمن بازار کم‌وبیش موفق این فراورده‌ها در طول سالیان، الزام به خلاقیت و تولید فراورده‌ها بر اساس فنّاوری‌های برتر را در برنداشته است.

خوشبختانه در سال اخیر شاهد حرکت‌های ارزشمندی از سوی صنایع و دانشگاه‌ها بوده‌ایم که باعث حرکت‌های کلیدی در این صنعت شده و این روزها کم‌وبیش شاهد حضور فراورده‌های جدید و قابل‌توجهی ازجمله پانسمان‌های گیاهی، فراورده‌های لیپوزومال، نانو و فراورده‌های تزریقی گیاهی در صنایع داروهای طبیعی و سنتی هستیم و خواهیم بود.

 

چه راهکارهایی برای افزایش دانش و مهارت دانشجویان و متخصصین فارماکوگنوزی در ارتباط با صنعت فرآورده‌های طبیعی پیشنهاد می‌کنید؟
همان‌طور که قبلاً اشاره کردم بررسی راه‌های موفقیت دانشگاه‌هایی که در دعوت به همکاری صنایع و جذب منابع اثرگذار و شاخص بوده‌اند می‌تواند مسیر موفقیت را کوتاه‌تر کند. در حال حاضر تقویت مباحث آموزشی مرتبط با نیازهای صنایع در دانشگاه‌ها، برگزاری کارگاه‌های دوسویه برای دانشگاهیان و صنایع در راستای گزارش شناخت و معرفی توانمندی‌های هر گروه و همچنین معرفی الگوهای موفق تجاری در کشور به سایر صنایع می‌تواند اثرگذار باشد.

من به همراه تیم تحقیقاتی‌مان مانند بسیاری از همکاران دیگر به‌دفعات در ارائه پروژه‌های تحقیقاتی مشترکی که انجام می‌دهیم، در سمینارهای داخلی یا بین‌المللی جوایز ارائه سخنرانی برتر یا پوستر برتر کنگره را کسب کرده‌ایم که البته وقتی شما دریکی از توانمندترین دانشگاه‌های کشور درزمینهٔ علوم پزشکی فعالیت می‌کنید این فرایند دور از ذهن نیست. افتخار ماست که این فعالیت‌های تیمی، منجر به چاپ مقالات تحقیقاتی بین‌المللی و مطالعات بالینی متعدد شده‌اند.

اما یکی از بزرگ‌ترین افتخارات من شاگردی استاد مرحوم دکتر عباس شفیعی است که در دوره دانشجویی عمومی و PhD تجارب زیادی در کنار ایشان درزمینهٔ آموزش و پژوهش کسب کردم.

یکی دیگر از افتخارات من ملاقات دانشجویان سابقم در صنایع تولیدی و یا مراکز آموزشی و پژوهشی کشور بوده که موفق، اثرگذار و توانمند ظاهرشده‌اند. به نظرم بزرگ‌ترین افتخار من باید این باشد که بتوانم نقشی در تربیت داروسازان توانمند و عالم داشته باشم که اخلاق پزشکی ملکه ذهنشان باشد و سایر جذابیت‌های شغلی رسالت اصلی‌شان را تحت‌الشعاع قرار ندهد.

 

 

 

به نظر من مهم‌ترین کاری که ما می‌توانیم انجام دهیم و دینی که به گردن ماست ازنظر اخلاقی تربیت صحیح دانشجویان است. البته آموزش علمی جزو وظایف اصلی همه اساتید است، اشاره من به اسطوره‌هایی است که افتخار شاگردی برخی از ایشان را داشتم، بزرگوارانی که شاید یک جمله اثرگذار ایشان، بستری را در ذهن من ساخته‌اند که در تصمیم‌گیری‌های شخصی و شغلی‌ام اثر ماندگار داشته است. یکی از مقاطعی که جوانان ما هنوز قابلیت تغییرپذیری و شکل‌گیری باورهایشان وجود دارد، دوره دانشجویی است. قسمت عمده‌ای از این تعهد به عهده اساتیدی است که روزمره با دانشجویان در ارتباط آموزشی و پژوهشی هستند. به یاد داشته باشیم که این دانشگاه پنج درصد از توانمندترین و ساعی‌ترین جوانان این کشور را در زیر سقف خود جمع کرده است، لذا توفیق بزرگی است اگر درایت داشته باشیم و این عزیزان را برای ورود به اجتماع شغلی، به دانش تخصصی، توانمندی اجتماعی و اصول اخلاق حرفه‌ای مسلح کنیم.

 

حاصل فعالیت‌های من در طول سالیان گذشته، آموزش دروس مرتبط با رشته تخصصیم به بیش از هزار دانشجوی داروسازی و راهنمایی یا مشاوره به بیش از 200 دانشجوی عمومی یا تخصصی درزمینهٔ پایان‌نامه بوده است. فعالیت‌های تحقیقاتی تیم من و همکارانم موفق به چاپ بیش از 200 مقاله تحقیقاتی بین‌المللی شده‌اند که بسیاری از آن‌ها به‌کرات مورد استناد در سایر مقالات قرارگرفته‌اند و برخی از فراورده‌های موردبررسی مطالعات بالینی بسیار موفقی به همراه داشته است.

همچنین یکی دیگر از بزرگ‌ترین دستاوردهایی که در سال‌های اخیر کسب کرده‌ام هدایت هدفمند دانشجویان در کلاس‌های آموزشی و در فضای پژوهشی به سمت تحقیقات منجر به تولید بوده است که این خود ناشی از دو تجربه من در سال‌های پیش بود. اول شناخت نزدیک‌تر از روش ارتباط صنعت و دانشگاه در سایر دانشگاه‌های جهان و نوع نگرش و احساس وظیفه اساتید برای فعالیت در جهت رفع نیازهای صنایع و دوم ارتباط نزدیک‌تر ناشی از مراوده و نظارت بر صنایع تولیدی داروهای طبیعی و مکمل‌های تغذیه‌ای در کشوراست. امیدوارم تجاربم در این زمینه قابلیت انتقال موفق به نسل جوان و اجرایی شدن آن در دانشگاه را داشته باشد.

همچنین این افتخار را داشته‌ام که در شرایط موجود با اعمال سیاست‌های حمایتی از تولیدکنندگان و همراهی و درایت ایشان، سهمی در افزایش موفق تولید فراورده‌های طبیعی، سنتی و مکمل‌های تغذیه‌ای در سال‌های 97 و 98 داشته باشیم. به شکلی که بر اساس آمار موجود تولید این فراورده‌ها بین 7-2 برابر در دو سال اخیر افزایش داشته است.

 

وقتی 1/5 سال سن داشتم، منزل ما در نزدیکی خیابان 16 آذر بود. مرحوم مادرم تعریف می‌کرد که گه گاه بعدازظهرها برای پیاده‌روی به بلوار کشاورز که ان روزها هم پردرخت و سرسبز بوده و خیابان 16 آذر می‌رفتیم و ایشان همیشه آرزو داشتند کاش فرزند من روزی افتخار دانشجویی آن‌سوی این نرده‌ها را داشته باشد. گویا هیچ‌گاه آرزو نکردند که روزی مجدداً به این‌سوی نرده‌ها برگردم. نتیجه آنکه بنده از سال 1370 افتخار دانشجویی در این دانشگاه را کسب کرده‌ام و همچنان در حال کسب علم و تجربه در دانشگاه ماندگار شده‌ام. (البته با خنده)

در حال حاضر دقیقاً 28 سال است که من افتخار حضور در فضای داخل نرده‌های دانشگاه را پیداکرده‌ام و از صمیم قلب بارها گفته‌ام که به تک‌تک سنگ‌فرش‌های دانشگاه ارادت دارم و هرروز با حس احترام و علاقه به فضای دانشگاه وارد می‌شوم.

در این میان، دوره‌ای به‌عنوان مأموریت آموزشی در دانشگاه یو بی سی کانادا مشغول به فعالیت بوده‌ام که پس از بازگشت، ارتباط درزمینهٔ فعالیت‌های تحقیقاتی با دانشگاه مذکور را حفظ کرده‌ام و فعالیت‌های تحقیقاتی مشترک درزمینهٔ حشره‌کش‌های گیاهی طراحی کرده‌ایم.

 

پیام دادن خیلی سخت است و پختگی و وسعت نظر بسیار را می‌طلبد. من برای خودم هم به‌سختی می‌توانم اهم و فی الاهم را تفکیک کنم. (با خنده)

بدون تعارف خدمتتان عرض کنم، مسیر رشد برای بانوان در سراسر دنیا کمی سخت‌تر از آقایان است. دلایل و آسیب‌شناسی آن جای گفتگوی بسیار دارد و در این مقال نمی‌گنجد. ولی عموماً بانوان برای فعالیت مؤثر و دسترسی به سازوکارهای موفقیت، نیاز به حداقل 30 درصد تلاش بیشتر دارند. قسمتی از این تفاوت، ناشی از تعاریف اجتماعی و شغلی است و قسمت دیگر پیشینه وظایفی است که به‌عنوان یک مادر، دختر و همسر به عهده بانوان است.

من تحسین می‌کنم بانوان توانمندی را که توانسته‌اند تعادل مناسبی را بین وظایف شغلی و شخصی برقرار کنند. خانم‌هایی که تنش‌های شغلی مانع تصمیم‌گیری‌های خردمندانه و سیاست‌گذاری‌های مؤثر ایشان نمی‌شود و فضای خانه و خانواده را تحت‌الشعاع دغدغه‌های روزمره قرار نمی‌دهند.

من 23 سال است که ازدواج‌کرده‌ام. ساماندهی امور خانه و خانواده یکی از وظایف مهم زندگی‌ام بوده است و انجام آنگاه با لذت و گاه از سر وظیفه بوده است. حضور در زندگی خانوادگی تعهدی است که نمی‌شود بسته به شرایط آن را حذف یا کمرنگ کرد. قسمتی از زندگی یک خانم شاغل است و تبدیل آن به فضایی سرشار از عشق و اعتماد یک هنر است. برای من امروز، خانه و خانواده مرکز آرامش و تجدیدقوا است.

یکی از نکاتی که همیشه برای من تحسین‌برانگیز بوده، مشاهده بانوان محقق داخلی و یا خارجی از سراسر دنیا و با ملیت‌های مختلف است که در گردهمایی‌های خیریه گرد هم می‌آیند و با همکاری در خدمات اجتماعی و ارائه صنایع‌دستی و آثار هنری حاصل دست خودشان در این امور همراهی می‌کنند. اشاره من به این منظور بود که یادآوری کنم یک بانوی موفق بودن یا یک انسان موفق بودن در شغل و در تحصیل مغایرتی با یک آشپز ماهر یا هنرمند خوش‌ذوق بودن ندارد.

 

 

نهایت لطفاً بزرگوارانی است که بنده را شایسته این انتخاب دانسته‌اند و همان‌طور که قبلاً هم اشاره‌کرده‌ام معیارهای من برای موفق بودن با جایی که الآن هستم بسیار فاصله دارد. ولی اجازه بفرمایید به یک نکته که به آن باور دارم اشاره‌کنم و آن اینکه من در کاری می‌توانم موفق باشم که عاشقانه انجامش دهم.

همیشه به همکاران و اعضای گروه‌های پژوهشی‌ام گفته‌ام اگر روزی خروج از منزل به‌قصد کار و تحقیق در این آزمایشگاه برایتان سخت بود و این حس ادامه پیدا کرد، معنی آن این است که در جای درست فعالیت نمی‌کنید و باید به تغییر فکر کنید. برای من حضور در فضای پرانرژی دانشجویان، طراحی و اجرای فعالیت‌های تحقیقاتی جدید و شرکت در کلاس‌ها و آزمایشگاه‌ها حس پویایی وزندگی به همراه دارد.

خانم دکتر، نقش زنان در اجتماع را چطور ارزیابی می‌کنید؟

مشخص است که 50 درصد جامعه را بانوان تشکیل می‌دهند، لذا تأثیرشان در اجتماع به‌اندازه آقایان است. نوع اثرگذاری خانم‌ها البته می‌تواند همسو و گاه متفاوت از آقایان باشد.

تجربه من نشان می‌دهد در فضاهایی که خانم‌ها حضور فعال و پویا دارند، چنانچه با تعهد و بینش صحیح به جایگاه و تأثیر خود اشراف داشته باشند، آرامش در فضا حاکم می‌شود و می‌توانند خشونت فضای شغلی را کم کنند. در فضاهای شغلی که بانوان حضور دارند این امکان وجود دارد که تعادل شغلی موفق‌تری برقرار شود. متقابلاً؛ بانوان باید این باور را داشته باشند که حضور در اجتماع و پذیرش مسئولیت شغلی نوعی تعهد است و تمایل به این حضور به معنی تعهد به اجرای وظایف به بهترین نحو ممکن است.

حضور یک زن توانمند و سلامت ازنظر روان در یک جامعه موفق، نقش مهمی در تعادل اجتماع دارد؛ البته بحث تربیت فرزندان نکته بسیار مهم دیگری است که بسیار در این باب گفته‌شده و نیازی به اشاره مجدد از سوی بنده نیست.

 

 

 

امیدوارم به‌زودی شاهد حضور پررنگ صنایع تولیدی در فضای دانشگاه علوم پزشکی تهران باشیم.

یکی از بزرگ‌ترین آرزوهای من در دانشگاه، این است که دانشگاه علوم پزشکی تهران جزو دانشگاه‌های موفق نسل چهارم باشد و صنعت و دانشگاه در کنار هم در فعالیت‌های نوگرایانه و تولید موفق فراورده‌های دارویی باکیفیت مشارکت داشته باشند. این امر طبعاً باعث ایجاد فرصت‌های شغلی متعدد برای فارغ‌التحصیلان رشته داروسازی نیز می‌شود.

خوشبختانه در سال اخیر شاهد حرکت‌های ارزشمندی از سوی صنایع و دانشگاه‌ها بوده‌ایم که باعث حرکت‌های کلیدی در این صنعت شده است.

 

در هر مقطعی از رشد طبعاً می‌توان گفت فردی اثرگذارتر بوده است. در کودکی و نوجوانی، در رشد تحصیلی، مادر و پدرم و به‌ویژه مادرم خیلی مؤثر بودند. ایشان در ایجاد اعتمادبه‌نفس در من، در شکل گرفتن نگاهم به‌عنوان یک انسان موظف و متعهد در اجتماع و ایجاد نگاه مسئولیت‌پذیر در من بسیار مؤثر بودند. پدرم همیشه نقش حمایتی داشتند و در ایجاد عزت‌نفس، اعتمادبه‌نفس و حمایت پنهان از همه فرزندانشان فارغ از سن و جنس بسیار پویا و هوشمندانه عمل می‌کردند.

پس از ازدواج، حضور همسرم و آرامش ذاتی و درک کامل ایشان از شرایط تحصیلی و بعدها شغلی من منجر به ایجاد شرایط پایدار و آرامی در فضای خانوادگی ما شد که به ادامه تحصیل و موفقیت‌های شغلی من کمک شایانی کرد.

و البته فراموش نمی‌کنم حضور مؤثر اساتید بزرگوارم در رشته فارماکوگنوزی که در ایجاد علاقه در من به این رشته و بعدها، حمایت و ایجاد بستر مناسب برای کسب تجربه درزمینهٔ های تحقیقاتی و اجرایی، بسیار اثرگذار بوده‌اند. بزرگوارانی که هم چنان در برخورد با گلوگاه‌های شغلی راهنمایی‌ها و نگاه روشنگرشان راهگشاست.

خاطرات متعدد و متنوعی از تجارب دیدگاه‌ها و اندیشه شخصیت‌های علمی و اجرایی در طول این سال‌ها داشته‌ام که تجارب ارزشمند حاصل را در کلاس‌های درس به دانشجویان منتقل می‌کنم ولی ذکر آن‌ها در این مجال از حوصله و وقت مصاحبه خارج است.

 

سال‌های طولانی است که مسئولیت‌های آموزشی و پژوهشی در زندگی فردی و خانوادگی من حضور پررنگی داشته است و به کمک درایت جمعی نسبت به مدیریت آن موفق بوده‌ایم. ولی شروع هر مسئولیت اجرایی جدید، طبیعتاً یک دوره پرمشغله اولیه به دنبال دارد و هر بار با تکیه به همراهی همیشگی همسر و خانواده و حضور مؤثر همکاران و اساتیدم، موفق به مدیریت وضعیت و تثبیت شرایط شده‌ام. ولی عموماً تلاشم بر این بوده است که مسائل شغلی کمتر در گفتگو و روزمره‌های خانواده وارد شود. صدالبته این فرایند گه گاه قابل‌کنترل نیست و به‌هرحال خستگی‌های روزمره تأثیر خود را دارد. در این موارد تلاش می‌کنیم با شرکت در فعالیت‌های فرهنگی، هنری و ورزشی، به ایجاد تعادل روحی مجدد و آرامش در محیط خانواده کمک کنیم.

اعتقادی به نصیحت و پیغام و شعار بدون اینکه شخصاً آن‌ها تجربه کرده باشم ندارم و چون تجاربم خیلی گسترده نیست شاید تنها کلامی که می‌توانم مجدد به آن تکیه کنم این است که به باور قلبی‌مان خیانت نکنیم، با دقت و هوشمندی هدفی که از صمیم قلب دوستش داریم را انتخاب کنیم و در آن مسیر گام برداریم. فقط یک‌بار قرار است زندگی کنیم و این فرصت را صرف اهداف کوچک و پیش‌پاافتاده نکنیم. خلاق باشیم و ذهن پویا و بارورمان را صرف ایجاد فرصت‌های جدید کنیم.