استفاده از ماسک برای چه کسانی توصیه می شود

ماسک جراحی

ماسک های جراحی بیشتر برای جلوگیری از انتقال ویروس از فرد استفاده کننده به سایر افراد (Source control) موثر بوده و به همین جهت  CDC و WHO استفاده از آن را در موارد ذیل توصیه می کنند:

• افراد بیمار (با علائم تنفسی ): ازپخش شدن قطرات تنفسی هنگام سرفه یا عطسه در هوا جلوگیری می کند.
• افراد سالمی که از بیماران تنفسی علامتدار مراقبت می کنند (به منظور کاهش احتمال مواجهه با ریز قطرات و انتقال ویروس از دست به دهان یا بینی)
• افرادی که با موارد مشکوک و یا تایید شده کووید در تماس نزدیک (Close contact) بوده اند. و به مدت حداقل 10-14 روز بعد از تماس)
• توصیه پزشک معالج به استفاده از ماسک (بیماری های تنفسی زمینه ای، ضعف سیستم ایمنی)
• پرسنل مراکز درمانی (بجز مواردی که استفاده از ماسک های فیلتر دار N95 ضرورت پیدا می کند)
• نکته: تماس نزدیک (Close Contact) طبق تعریف: بودن در فاصله 1.5-2 متری (6 feet) ازافراد بیمار برای مدت طولانی (برای مثال: مراقبت از بیمار، افراد خانواده، اطاق ها و سالن های انتظار مراکز بهداشتی درمانی) یا تماس مستقیم با ترشحات عفونی بیمار

دپارتمان بهداشت هنگ کنگ علاوه بر موارد فوق استفاده از ماسک جراحی را در موارد ذیل نیز توصیه می کند:

• مراجعه کنندگان به بیمارستان ها و مراکز درمانی
• کارکنان صنایع غذایی که در تماس با مواد خوراکی هستند
• کارمندان ناوگان حمل و نقل عمومی
• کارمندان مدارس و دانش آموزان

ماسک های فیلتردار

این ماسک ها که  تحت نام کلی particulate respirator طبقه بندی می شوند قابلیت تصفیه بخارات سمی  و گاز را نداشته و فقط جهت فیلتراسیون ذرات در هوای تنفسی (شامل باکتری ها و ویروس ها) کارایی دارند.

• ماسک های فیلتر دار  بسته به قابلیت فیلتراسیون ذرات روغنی در سه نوع:
• N: not- resistant to oil
• P: oil proof
• R: resistant to oil

موجود می باشند.

•  هر یک از انواع فوق بسته به میزان فیلتراسیون ذرات کوچکتر از 3/0 میکرون در سه سطح کارایی ۹۵و ۹۹ و ۱۰۰% ساخته و عرضه می شوند.
• بر این اساس ماسک  N95تنها یکی از 9 نوع ماسک فیلتردار محسوب می شود.
• طبق توصیه CDC و NIOSH¹ جهت مصارف تشخیصی/درمانی در مواردی که Airborne Precaution وPrecaution  Droplet مد نظر باشد ( ازجمله در مورد COVID-19) باید  از ماسک فیلتردار معادل N95 و یا بالاتر استفاده شود.
• به عبارت دیگر علاوه بر N95، ۸ نوع دیگر نیز در این مورد قابل استفاده خواهند بود.

موارد مصرف ماسک های فیلتر دار:

- در بخش سرپایی

• در صورت انجام اقدامات تولید کننده آئروسل شامل (شامل برونکوسکوپی، CPR....) بر روی بیماران علامتدار (تب و تنگی نفس)
• همچنین در هر گونه مواجهه با بیماران با تشخیص قطعی COVID-19

- در بخش بستری:

• در کلیه موارد درگیر در پروسه تشخیصی درمانی بیماران علامتدار
• و همچنین هر گونه تماس با موارد تشخیص قطعیCOVID-19

توصیه های فعلی جهت عموم: اقدامات پیشگیرانه معمول(Everyday preventive actions)  شامل:

• شستن مکرر دست ها به مدت حداقل 20 ثانیه با آب و صابون و یا استفاده از ضد عفونی کننده های با پایه الکلی (حداقل 60٪)
• رعایت نکات بهداشتی در هنگام سرفه و عطسه (شامل: پوشاندن دهان و بینی با دستمال و یا آستین و دورانداختن دستمال آلوده و متعاقبا شستن دستها)
• پزهیز از تماس (دست دادن، رو بوسی)
• پرهیز از تماس دست ها با چشم و بینی و دهان
• رعایت فاصله حدود1-2  متری (3-6 feet) ازافراد بیمار
• ضدعفونی کردن مکرر سطوح با محلول های پایه الکلی (حداقل 60٪) و اسپری های تمیز کننده خانگی

به هنگام بیماری، علاوه بر موارد فوق:

• پرهیز از ترک منزل به بخصوص حضور در اماکن عمومی پرازدحام (محل کار و تحصیل) و استفاده از وسایط نقلیه عمومی
• استفاده از ماسک جراحی در داخل و خارج منزل

نکته: استفاده از دستکش، جایگزین شستن صحیح و اصولی دست ها نمی باشد.

طول عمر مفید ماسک های تنفسی:

• قبل از باز شدن به شرط نگهداری در بسته بندی اصلی:

تاریخ انقضا: قاعده کلی ماسک های یک بار مصرف (در صورت عدم ذکر در بسته بندی محصول): تا 3 سال پس از تولید

• پس از باز شدن:

بطورکلی ماسک تنفسی (اعم از جراحی ، N95و ...) در صورت مرطوب و یا کثیف شدن و صدمه دیدن (شکستن تیغه فلزی تثبیت کننده ماسک روی بینی، سوراخ، پارگی، شل شدن بند/ کش، تا شدن) و تغییر شکل (تا شدن ماسک های کاسه ای) و بطور کلی در بروز هر موردی که باعث ایجاد منفذی برای نفوذ هوا گردد، باید تعویض شود.

ماسک جراحی:

• یکبار مصرف، حداکثر برای 8 ساعت قابل استفاده است. استفاده مجدد: مجاز نمی باشد

ماسک های  فیلتردار:

• در صورتیکه توسط شرکت سازنده قید نشده باشد، طبق قاعده کلی: ماسک N95 و N99 به مدت 8 ساعت به طور مداوم قابل استفاده است.
• استفاده مجدد (Reuse) ، تحت تاثیر متغیرهای بسیاری است که عملکرد آن را در طول زمان تغییر می دهد. از جمله جلوگیری از آلوده شدن ماسک، که مستلزم رعایت اصول بهداشتی در نحوه گذاشتن، برداشتن و نگهداری صحیح ماسک در فواصل مصرف می باشد. در نبود دستورالعمل شرکت سازنده در این خصوص، به توصیه CDC حداکثر تا 5 نوبت قابل استفاده مجدد می باشد. (رعایت احتیاط)
• استفاده طولانی تر (extended use): مطابق با توصیه CDC استفاده طولانی تر از ماسک N95 به خودی خود منجر به کاهش کارایی آن نمی شود و عامل تعیین کننده، میزان رعایت ملاحظات بهداشتی (کثیف شدن یا مرطوب شدن ماسک)  و حفظ یکپاچگی فیزیکی ماسک (عدم پارگی، تغییر شکل،....) است. ولی براساس قاعده کلی، سخت شدن تنفس از درون ماسک نشانه مسدود شدن فیلتر بوده و در این صورت باید تعویض شود.

شستشوی ماسک:

• ماسک های یکبار مصرف قابل شستشو و ضدعفونی کردن نمی باشند و در واقع به محض خیس یا مرطوب شدن باید تعویض شوند 
• در ماسک های فیلتردار، در صورتی که فیلتر قابل تعویض باشد، (در مشخصات محصول ذکر شده باشد)، بعد از خروج فیلتر، ماسک را می توان پس از شستشو، مجدد با فیلتر جدید استفاده کرد. (ماسک های Elastomeric: تصویر بالا)

 لازم به ذکر است: موثر بودن ماسک منوط به رعایت اصول بهداشتی در زمان گذاشتن و برداشتن ماسک، همچنین تنظیم ماسک برای اطمینان از عدم نفوذ هوا و پرهیز از دست زدن به جدار داخلی و خارجی ماسک است. با این حال استفاده از ماسک (حتی به شکل صحیح و اصولی) به تنهایی جهت جلوگیری از ابتلا موثر نبوده و باید با شستشوی مکرر دست ها همراه باشد.

Ref:

1. Infection prevention and control of epidemic- and pandemic-prone acute respiratory infections in health care. WHO Guidelines: Available at:https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/112656/97892?sequence=1
2. Infection prevention and control during health care when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected. Available at: https://www.who.int/publications-detail/infection-prevention-and-control-during-health-care-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected-20200125
3. Interim Guidance for Preventing the Spread of Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Homes and Residential Communities: Available at: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/respirator-use-faq.html
4. Interim Infection Prevention and Control Recommendations for Patients with Known or Patients Under Investigation for 2019 Novel Coronavirus (COVID-19) in a Healthcare Setting. Available at: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/infection-control.html
5. Healthcare Supply of Personal Protective Equipment, Available at: https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/healthcare-supply-ppe.html.
6. Recommended Guidance for Extended Use and Limited Reuse of N95 Filtering face piece Respirators in Healthcare Settings. Available at: https://www.cdc.gov/niosh/topics/hcwcontrols/recommendedguidanceextuse.html#ref18
7. CDC - NIOSH - Respirator Fact Sheet - Understanding Respiratory Protection Against SARS CDC - NIOSH - Respirator Fact Sheet - Understanding Respiratory Protection Against SARS. Available at: https://www.cdc.gov/niosh/npptl/topics/respirators/factsheets/respsars.html.
8. https://health.ny.gov/publications/7224/
9. https://www.info.gov.hk/info/sars/en/facemask.htm
10. اطلاعیه شماره یک ستاد  کشوری کنترل و مراقبت کووید-19

تنظیم: مهندس سارا نعیمی
منبع: دستورالعمل کشوري (nCoV- کوروناویروس جدید (2019) (شامل مراقبت، کنترل عفونت و مواد ضدعفونی کننده، تشخیص آزمایشگاهی، درمان و ارجاع بیماران مشکوك، محتمل و قطعی، و توصیه هاي سلامت محیط و کار) وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی،نسخه بهمن ما ه 1398