تاریخچه
یک بیماری عفونی است که از سال 1800 تا کنون 7 پاندمی در جهان ایجاد کرده است و مرکز اصلی این بیماری دلتای رودخانه کنگ وبراهماپوترا در هند و پاکستان است. وبا پس از همه گیری های زیاد فصلی یا ناگهانی در سال 1965 و 1969 به شوروی، عراق و ایران رسید. التور اولین بار در سال 1905 میلادی در اجساد زائرینی که از مراسم حج بازگشته بودند در منطقه ای به همین نام در مصر شناسایی شد.

تعریف وبا
یک بیماری واگیردار عفونی است که فقط در انسان ایجاد بیماری می کند و در اثر سم تولید شده از این باکتری که در روده کوچک تکثیر میابد ظاهر می شود.

عامل بیماری
باکتری گرم منفی بنام ویبرو کلرا می باشد.

عامل انتقال
در بیشتر موارد همه گیری عامل انتقال آب آلوده است ولی سبزیجات خام آلوده نیز می تواند باعث انتقال بیماری گردد.

سن و جنس
بیماری در هر دو جنس و در همه سنین دیده می شود. در مناطق بومی، کودکان نسبت به بزرگ ترها بیشتر مبتلا می شوند، ولی در کودکان زیر 2 سال به علت ایمنی اکتسابی از شیر مادر، کمتر از بچه های بزرگ تر اتفاق می افتد.

محل های زندگی ویبرو کلرا
در آب شیرین تمیز ویبروکلرا تا 7 روز زنده می ماند ولی در صورت وجود مواد آلی در آن (مانند آلودگی به فاضلاب) تا بیش از یک ماه هم زنده می ماند. ویبروکلرا در سطح مواد غذایی خام مانند سبزیجات تا حدود 5 روز زنده می ماند. ویبرو کلرا در حرارت 100 درجه سانتی گراد در سطح دریا به سرعت سبب از بین رفتن باکتری می شود به همین علت در مواردی که دسترسی به آب سالم تصفیه شده میسر نباشد، توصیه می شود که آب را برای یک دقیقه بجوشانند. همه گیری وبا با مصرف برنج مانده، ماهی خام، صدف، غذاهای دریایی، خرچنگ نیم پخته و سبزی ها و میوه ها ی تازه، به کرات رخ داده است.

مخزن و منبع بیماری
انسان مخزن اصلی وباست که می تواند به دو صورت بیمار یا حامل باشد. منبع بیماری اسهال و استفراغ بیماران و حاملان بیماری است.

علائم و نشانه ها
تقریبا 75 درصد از افراد هیچ نشانه ای از بیماری را ندارند و تنها 20 درصد دچار اسهال می شوند که با سایر اسهال ها نیز قابل افتراق نیست. اما به طور خلاصه علائم بالینی بیماری وبا عبارتند از:
- اسهال آبکی حجیم و جهنده با دفعات اجابت مزاج غیر قابل شمارش
- اسهال بدون تب، بدون دل درد و بدون زور پیچ شکم
- استفراغ بدون تهوع قبلی
- اسپاسم و درد عضلانی پشت ساق پا
- عطش و تنشنگی فراوان
- کم شدن یا قطع ادرار

اسیدیته معده و گروه های خونی
بیماری ها و داروهای کاهنده اسید معده (مصرف آنتی اسدها)، احتمال ابتلا به وبا را افزایش می دهند. از سوی دیگر مصرف مواد غذایی که اسید معده را افزایش می دهند مانند لیمو، گوجه فرنگی و ماست بیشترین نقش را در ایجاد محافظت فردی در برابر ویبروکلرا دارند و افراد با گروه خونی O بیشترین ابتلا به بیماری وبا و افراد با گروه خونی AB کمترین خطر ابتلا را دارند.

راه انتقال
تماس مستقیم
این بیماری می تواند از طریق دست های آلوده، تماس با مواد مدفوعی و استفراغ بیماران و یا وسایل و لوازم آلوده به مدفوع بیمار منتقل شود.

تماس غیر مستقیم
- مصرف آب آلوده به مدفوع
- منابع آب حفاظت نشده مانند چاه ها، دریاچه ها، استخرها، جوی ها
- سبزی ها و میوه های آلوده یا شسته شده با آب آلوده
- یخ آلوده که از آب آلوده تهیه شده است
- خوردن مواد غذایی که بعد از پخته شدن در معرض آلودگی قرار گرفته باشد. مانند آلوده بودن دست فردی که بسته بندی و توزیع غذا را به عهده دارد.
- استحمام یا شستشوی لوازم آشپزخانه با آب آلوده
- غذیه کودکان و نوزادان با بطری (آلوده) به جای شیر مادر
- مصرف غذاهای دریایی نپخته و خام مانند صدف، ماهی و....

منبع: مرکز بهداشت جنوب تهران، دانشگاه علوم پزشکی تهران
تنظیم: مونا عدالت یار