ندای تندرستی/ علائم و درمان عقرب گزیدگی

بيماري عقرب گزيدگي، نشانه خطرناك و عارضه مهمي در فرد به وجود نمي‌آورد. بيمار با داشتن يك سري اطلاعات مي‌تواند به ادامه روند درمان در منزل بپردازد.
عقرب جانداري است كه در تمام دنيا يافت مي‌شود. اين جاندار معمولاً در اطراف خانه‌ها و در محل‌هاي خلوت و زير وسايل چوبي مخفي و شب‌ها براي شكار از محل اختفا خارج مي‌شود. اين جاندار حالت تهاجمي نداشته و ترجيح مي‌دهد فرار كند تا اين‌كه نيش بزند.
گزش عقرب معمولاً اتفاقي است و زماني بروز مي‌كند كه فرد بدون اطلاع از وجود اين جاندار دست خود را زير وسايل نگهداري شده در انبار كند يا در شب و با پاي‌برهنه در تماس با عقرب قرار گيرد.
معمولاً از ظاهر عقرب نمي‌توان پي برد كه سمي است يا نه. بزرگ يا كوچك بودن عقرب دال بر سمي يا غير سمي بودن نيست، اما اگر چنگال‌هاي عقرب باريك باشد احتمال سمي بودن بيشتر از زماني است كه چنگال‌هاي كلفتي داشته باشد.

علائم عقرب گزيدگي
علائم معمولاً با درد و سوزش فوري در محل گزش شروع مي‌شود. گاهي درد به نواحي بالاي محل گزيدگي انتشار مي‌يابد، تعدادي از بيماران علائم شديدي مثل اختلال در بلع، سفتي عضلات و پرش و بي‌قراري در اندام‌ها پيدا مي‌كنند، فشارخون ممكن است افزايش يابد و گاهي ضربان قلب مصدوم كاهش يا افزايش شديد پيدا مي‌كند.
علائم معمولاً به‌سرعت در محل گزش شروع مي‌شود، يعني تا پنج ساعت بعد اوج مي‌گيرد و تا ۲۴ ساعت ادامه مي‌يابد. اگر پس از پنج ساعت بيمار علامت جدي به‌جز درد در محل نداشت، به اين معناست كه گزش چندان جدي نبوده است.
برخي از علائم مهم عقرب گزيدگي؛ درد شديد در محل گزش، تورم و برجستگي وسيع با فرورفتگي در اثر ورود نيش در وسط آن، تغيير رنگ محل از قرمزي تا كبودي، خارش و سوزش، بي‌حسي و احساس گزگز يا سوزن شدن در اطراف گزش، حساسيت به تماس و لمس محل، احساس ضعف و خستگي، خواب‌آلودگي، بي‌قراري و اضطراب، درد و گرفتگي عضلات اندام، احساس سوزش و خارش لب‌ها، زبان، حلق و گلو، افزايش ترشح بزاق، اختلال تكلم، تپش قلب، تند شدن تنفس و تنگي نفس و تب خفيف است.

درمان عقرب گزيدگي
بيمار بايد در اولين فرصت به بيمارستان رسانده شود. نياز است آزمايش‌هاي خاصي براي بيمار انجام شود. درمان به‌طور عمده حمايتي است و درد با مسكن، گذاشتن يخ و بي‌حركتي اندام گزيده بهبود نسبي پيدا مي‌كند. پانسمان محل گزيدگي و بالا نگه‌داشتن آن به كنترل درد كمك مي‌كند.
براي انواع عقرب‌ها پادزهر وجود دارد، اما استفاده از آن عوارض خاص و گاه شديدي دارد. به همين دليل پادزهر تنها در موارد شديد و بالأخص در كودكان تجويز مي‌شود.

پيشگيري از عقرب گزيدگي
براي نگهداري زباله از ظرف سرپوشيده يا كيسه‌زباله استفاده كنيد. حشرات جذب زباله شده و عقرب‌ها جذب حشرات مي‌شوند. چوب و مواد ساختماني را در نزديكي خانه نگهداري نكنيد، چراكه اين مكان‌ها براي زيست عقرب بسيار مطلوب است. قبل از پوشيدن لباس و كفش از نبود عقرب در آن‌ها اطمينان حاصل كنيد. با پاي‌برهنه در انباري و بالأخص هنگام شب، قدم نزنيد. مبلمان و تختخواب را بافاصله از ديوار قرار دهيد.

نكات قابل‌توجه درماني براي بيماران دچار عقرب گزيدگي
-از شكافتن محل گزش، مكيدن يا بستن ناحيه بايد خودداري شود.
-با توجه به نياز شما و نظر پزشك براي شما پادزهر تزريق مي‌شود.
-درد و تورم حداقل به مدت يك تا سه روز باقي مي‌ماند.
-در طول چند روز آينده ممكن است علائم شبه سرماخوردگي داشته باشيد، در منزل بمانيد و هر 2 ساعت شما ازنظر تنفس تند، خس‌خس و سختي تنفس كنترل گرديد.
-خنك كردن، دوش آب سرد، كمپرس سرد يا كيسه يخ در طي 24 تا 72 ساعت اول بايد كاهش خارش و درد مي‌شود.
-براي كاهش تورم، اندام را بالاتر از سطح قلب قرار دهيد.
-اگر بيماري خاص، مصرف دارو، حساسيت شديد به نيش حشرات و يا سابقه آسم، كهير و بيماري پوستي داريد، پزشك را در جريان قرار دهيد.
-داروها را طبق دستور مصرف كنيد. از افزايش، كاهش دوز و يا قطع دارو، مصرف خودسرانه آنتي‌بيوتيك و يا هر داروي ديگر نظير كورتن، خودداري نماييد.
-داروهاي آنتي‌هيستامين باعث خواب‌آلودگي شديد مي‌شود. بنابراين از انجام اموري كه نياز به هوشياري و تمركز ذهني دارد مثل رانندگي، جداً خودداري كنيد.
-از الكل، بتادين يا آب‌اكسيژنه بر روي ضايعه استفاده نكنيد.
-نياز به پانسمان و پوشيده شدن با باند و گاز نيست.
-از در معرض آفتاب و گرما قرار گرفتن خودداري كنيد.
-روزي دو بار درجه حرارت خود را كنترل و از شنا كردن در استخرهاي عمومي خودداري نماييد./ق

منبع: كميته آموزش پرستاري و پزشكي بيمارستان فوق تخصصي پوست رازي