دانستنی هایی پیرامون داروهای تزریقی

راه های مصرف اشکال دارویی عبارتند از:

خوراکی: قرص، کپسول، شربت
تزریقی: محلول های تزریقی، آمپول ها
موضعی: پمادها، کرم ها
سایر مانند واژینال، رکتال، چشمی، گوشی، استنشاقی و....

تعریف تزریق: به ورود دارو به بدن از طریق یک سوزن که در عمق مشخصی از بدن وارد می شود تزریق گفته می شود.

مزایا و معایب اشکال دارویی تزریقی

معایب:

- در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی خطر ابتلا به عفونت هایی مثل هپاتیت
- خطر بروز واکنش های حساسیتی شدید
- هزینه بالاتر نسبت به سایر اشکال دارویی
- در صورت بروز  اشتباه دارویی امکان حذف دارو و بهبودی وحود ندارد.

مزایا:

- فراهم نمودن دارو و تغذیه برای افرادی که توان مصرف انواع خوراکی را ندارند.
- مناسب برای داروهایی که جذب گوارشی کمی داشته یا تحت تاثیر آنزیم های گوارشی تخریب می شوند.
- مناسب برای زمانی که شروع اثر سریع و غلظت بالایی از دارو در زمان بسیار کمی مورد نیاز است.

رایج ترین انواع تزریق

تزریق داخل وریدی:

تزریق دارو به طور مستقیم به جریان خون  سیاهرگی است. همه داروها قابلیت تزریق داخل وریدی را ندارند و باید شرایط و ویژگی های خاصی از نظر استریل بودن و اندازه ذرات داشته باشند. سرم ها از این طریق تزریق می شوند.

تزریق عضلانی:

معمولا در عضلات بازو، ران و باسن انجام می شود. ماده تزریقی می تواند محلول یا سوسپانسیون باشد. سرعت اثر نسبت به فرم خوراکی بیشتر اما نسبت به تزریق داخل وریدی کمتر است. طول مدت اثر نیز بسته به نوع دارو می تواند کوتاه یا بسیار طولانی باشد.
اغلب واکسن ها به صورت عضلانی تزریق می شوند.

تزریق زیرجلدی:

تزریق دارو به لایه زیر اپیدرم پوست (مزیت آن نسبت به دو روش قبلی این است که امکان تزریق توسط خود فرد وجود دارد)

 داروهای تزریقی در چه مواردی باید استفاده شوند؟  

- زمانی که اثر درمانی بسیار سریع برای بیمار ضروری است.
- زمانی که بیمار قادر به مصرف داروهای خوراکی نیست.
زمانی که دارو در اثر مصرف از راه خوراکی از بین رفته و بی اثر می شود یا از دستگاه گوارش قابل جذب نیست.

 * به جز در این موارد هیچ یافته علمی قطعی مبنی بر ارجحیت روش تزریقی بر مصرف خوراکی داروها وجود ندارد.

 پزشک برچه اساسی یک شکل دارویی را برای ما تجویز می کند؟

پزشک بر اساس:
سن بیمار، شدت بیماری، وضعیت بیمار ( وضعیت هوشیاری و گوارشی)، قدرت اثر دارو، شروع اثر و طول مدت اثر مورد نیاز و در نهایت جلب رضایت بیمار اقدام به انتخاب و تجویز یک شکل دارویی می کند.

 باورهای غلط در مورد داروهای تزریقی

- داروهای تزریقی همیشه قوی تر از داروهای خوراکی هستند !!
- همه داروهای تزریقی شروع اثر سریعتری نسبت به داروهای خوراکی دارند.
- عوارض داروهای خوراکی بیشتر از داروهای تزریقی است.
- پزشکی که داروی تزریقی تجویز می کند مهارت و علم بیشتری نسبت به پزشکی که به دیگر راه های تجویز بسنده می کند، دارد.
- برای رفع ضعف و بی حالی و بهبودی سریعتر باید سرم تجویز شود.
بسیاری از افراد براساس همین باورهای غلط تمایل بیشتری به دریافت داروهای تزریقی به خصوص سرم ها دارند، از طرف دیگر برخی از پزشکان نیز برای جلب رضایت بیماران خود اقدام به تجویز داروی تزریقی در موارد غیرضروری می کنند.

همان طور که گفته شد داروهای تزریقی باید فقط در موارد خاصی استفاده شوند و در غیر از این موارد توجیهی برای مصرف آنها وجود ندارد لذا هرگز برای دریافت داروهای تزریقی و سرم به پزشک خود اصرار نکنید بلکه برعکس تمایل خود را برای همکاری در مصرف داروهای خوراکی و موضعی به پزشک معالجتان ابراز کنید.

منبع: واحد تحقیق و توسعه - معاونت غذا و دارو
تهیه کننده: دکتر عطیه محمدی