نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهراناستاد محمد علی نیکخو پایه گذار اولین همودیالیز و اولین دیالیز صفاقی در ایران و اولین پیوند کلیه در تهران

روابط عمومی مجتمع بیمارستانی اما م خمینی (ره) در گفتگو با دکتر محمد علی نیکخو پیشکسوت گروه نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران عضو هیئت علمی مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) در خصوص انجام  اولین همودیالیز و اولین دیالیزصفاقی در ایران واولین پیوند کلیه در تهران  پرداخته است

 متن گفتگو بدین شرح است :

-لطفاً خودتان را معرفی فرمائید.

بسم الله الرحمن الرحیم اینجانب دکتر محمدعلی نیکخو استاد باز نشسته گروه نفرولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران ،متولد 1307 درتهران. تحصیلات خودم را تماماً در شهر تهران گذراندم و پس از فارغ التحصیلی در سال 1332 از دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در سال 1334 در قالب دستیار به استخدام دانشکده درآمدم. پس از طی مدارج دانشگاهی در سال 1342 به مرتبه دانشیاری در بخش داخلی طبی 1 در بیمارستان امام خمینی(ره) نائل آمدم

2-مطلع شدیم اولین همودیالیز و اولین دیالیز صفاقی در ایران و اولین پیوند کلیه در تهران توسط جنابعالی صورت گرفته، لطفاً در خصوص این نوآوریها توضیح بفرمایید.

قبل از هر چیز لازم به ذکر است که اولین کلیه مصنوعی در دنیا در سال 1944 میلادی یعنی نزدیک به 70 سال گذشته بوسیله یک پزشک هلندی به نام ویلیام کلف طراحی و ساخته شد که وی بوسیله این دستگاه مقداری از اوره خون افراد مبتلا به نارسایی حاد کلیوی را تصفیه می‏کرد. در حدود 50 سال قبل این کلیه مصنوعی با تصمیم دانشگاه و پیشنهاد آقای دکتر عزیزی استاد کرسی بالینی و رییس بخش داخلی بیمارستان امام خمینی(ره) بکار گرفته شد. این دستگاه، نسخه تکمیل شده دستگاه ویلیام کلف بود که در فرانسه طراحی و ساخته شده بود. پس از دعوت از پزشکان کشور فرانسه برای راه‏اندازی این خدمت در ایران و اجرای تمهیدات لازم و اعزام هیئتی از ایران برای آموزش که عبارت بودند از اینجانب و دو پرستار و نهایتاً بازگشت ما از این دوره، در بهمن ماه سال 1341 برای اولین بار کلیه مصنوعی در ایران بکار گرفته شد. در ابتدا بیمارانی که مبتلا به نارسایی حاد کلیه بودند مورد درمان واقع می‏شدند تا در مدت کوتاهی که کلیه از کار می‏افتاد دستگاه ، این وظیفه را برعهده بگیرد و کلیه بیمار دوباره به فعالیت ادامه دهد. اما بعدها با رشد تکنولوژی و کوچک‏تر شدن و افزایش تعداد این دستگاه‏ها بیمارانی بیشتری و با مشکلات بیشتری را تحت پوشش قرار می‏دادیم. و اما دیالیز صفاقی که در این روش خون بیمار جهت تصفیه مورد استفاده قرار نمی‏ گیرد و بوسیله محلولی با املاحی شبیه به خون با فشار اسمزی مشابه از طریق پرده صفاق شکم خود بیمار(بعنوان صافی) تزریق می‏شود، انجام می‏پذیرد و در مواقعی است که امکان استفاده از همودیالیز نباشد. من در سال 1346 پس از مطالعه این فرایند در مجله بریتیش مدیکال ژورنال و تهیه محلول مخصوص با کمک سرکار خانم لکستانی از اساتیدمحترم  داروخانه بیمارستان امام خمینی(ره) از فرمول درج شده در این مجله و تزریق آن بوسیله کاتترهای موجود در آن زمان برای اولین با در ایران موفق به انجام دیالیز صفاقی شدیم.سپس فرمول آنرا به انسیتو پاستور ارائه دادیم که انسیتو نیز در شیشه های یک لیتری تهیه و برای ما ارسال می کرد

همچنین پیوند کلیه برای اولین بار در کشور در شیراز انجام گرفت وما برای اولین بار در تهران آنرا انجام دادیم

3-هدف از انجام این نوآوریها چه بوده است و چطور شد که به فکر انجام این اقدامات افتادید؟

درد و رنج ناشی از مسمومیت و انتظار مرگ در بیماران کلیوی، من و همکارانم را بر آن داشت تا برای درمان آلام آنان گامی برداریم. اغلب این بیماران در انتظار مرگ بودند و تحمل درد و دیگر آثار بیماری بر احساس مسئولیت مــا می‏افزود تا راه چاره‏ای بیاندیشیم.

4-با انجام این نوآوریها چه تأثیری در کیفیت درمان بیماران بوجود آمده است؟

با پیدایش همودیالیز و دیالیز صفاقی در غالب موارد بیماران عمر دوباره را تجربه کردند ودر بهبود بیماری آنها فوق العاده موثر بود.تأثیر این درمان بر بیماران آن زمان به قدری بود که از سراسر ایران برای درمان به بیمارستان امام خمینی(ره) سرازیر می‏شدند.

5-این اقدامات و نوآوریها در چه سطحی انجام شده است؟

پیوند کلیه برای اولین بار در کشور در شیراز انجام گرفت و ما برای اولین بار در تهران آنرا انجام دادیم ولی همودیالیز و دیالیز صفاقی برای اولین بار در ایران توسط گروه داخلی بیمارستان امام خمینی (ره) انجام شداین شروعی بود بر رشته نفرولوژی در کشور از بیمارستان امام خمینی(ره) باید دید نهالی که مـا و همکاران کاشتیم و اینک سرتاسر کشورمان در بر گرفته تا تمام بیماران دیالیزی تحت مراقبت پزشکی قرار گیرند تا چه سطحی قابل ارزیابی است.

6-چه محدودیتهایی در راه انجام این نوآوریها داشتید؟

مشکلات ناشی از کمبود وسایل، ابتدایی بودن تجهیزات و زمانگیر بودن هر بار دیالیز حتی برای یک بیمار، در دسترس نبودن مقالات و مجلات علمی از جمله مشکلات بر سرراه مــا و همکاران بود ولی رفته رفته با رشد تکنولوژی و کوچک‏تر شدن دستگاهها و البته صبر و بردباری بر مشکلات فائق آمدیم.
نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهران/ دکتر تهرانی دوست برگزاری جشنواره نوآوری را ایده مناسبی برای ارتقاء سطح علمی دانشگاه عنوان کرد
دکتر صادق نیت معرفی خدمات نوآورانه در دانشگاه را موجب تسری نتایج مثبت این خدمات به مراکز دیگر خواند
نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهران/استاد دکتر محمد صادق فاضلی مؤسس اولین آزمایشگاه کولورکتال در ایران
نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهران/دکتر درخشان دیلمی موسس اولین رشته فوق تخصصی ریه در ایران
برگزاری جلسه هیأت داوری نوآوری دانشکده دندانپزشکی
نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهران/استاد دکتر زاهد حسین خان ابداع کننده دوروش جهانی در بیهوشی
نوآوری در دانشگاه علوم پزشکی تهران/استاد محمد علی نیکخو پایه گذار اولین همودیالیز و اولین دیالیز صفاقی در ایران و اولین پیوند کلیه در تهران
دبیر کمیته نوآوری مجتمع بیمارستانی امام خمینی(ره) از آمادگی این مجتمع برای ارایه 196 نوآوری در نمایشگاه نوآوری دانشگاه خبر داد 
دکتر تهرانی دوست برگزاری جشنواره نوآوری را ایده مناسبی برای ارتقاء سطح علمی دانشگاه عنوان کرد