نکات لازم در مورد نگهداری داروها و ساماندهی قفسه دارویی در منزل

آیا می دانید شرایط نگهداری دارو در منزل می تواند تاثیر بسیار مهمی بر کارایی داروها در بدن داشته باشد؟ آیا می دانید برای نگهداری داروها باید به چه نکاتی توجه داشته باشیم؟

همیشه لازم است که در فواصل معینی قفسه داروها در منزل سامان دهی شود و داروهایی که تاریخ مصرفشان به پایان رسیده و یا دیگر مورد استفاده قرار نمی گیرند به صورت مناسب دور ریخته شوند.

از آنجایی که حرارت، نور و رطوبت بر مواد موثره داروها اثر می گذارد بهتر است داروها را در قفسه هایی خنک و در محافظت از نور و رطوبت قراردهید. از نگهداری داروها در کابینت بالای اجاق گاز، سینک ظرفشویی، حمام و سرویس بهداشتی و داشبورد ماشین اجتناب کنید زیرا گرما و مخصوصا رطوبت این محیطها می تواند باعث تخریب داروها شده و بدین ترتیب ممکن است داروهای شما کارایی مناسبی در بدن نداشته باشند.

توجه: یخچال با وجود خنک بودن به دلیل مرطوب بودن، به عنوان محل نگهداری تمامی داروها نیست! زیرا ممکن است رطوبت آن به داروها نفوذ کرده و اثر تخریبی بر روی آنها داشته باشد. فقط داروهایی که توسط دکتر داروساز و بر اساس بروشور دارویی توصیه شده است را در یخچال نگهداری کنید. به طور مثال، انسولين، برخی از سوسپانسیون های آنتی بیوتیک ها، شياف ها، انواع واكسن ها و بعضي از قطره هاي چشمي و... را لازم است در یخچال نگهداری کنید.

چند اصل کلی در زمینه نگهداری داروها

- طرز نگهداری صحیح داروها توسط کارخانه سازنده مشخص می شود و شما می توانید با مطالعه بروشور داروها و سوال از دکتر داروساز از نحوه نگهداری آنها مطلع شوید. باید این نکته را در نظر داشته باشید که گاها داروی یکسانی که محصول دو کارخانه مختلف است ممکن است شرایط نگهداری یکسانی نداشته باشد.

• داروها را دور از دسترس اطفال و حیوانات خانگی نگهداری نمایید.
• اسپري ها را دور از نور آفتاب، حرارت مستقيم و شعله آتش نگهداری کنید.

نکته بسیار مهمی که باید به آن توجه داشت این است که بهتر است ظرف نگه داری داروها را عوض نکنید زیرا سبب می شود دارو بیشتر محافظت شده و کمتر در معرض هوا، نور و رطوبت قرار گیرد. داروهایی حساسی از جمله  نیترات ها در محیط ممکن است تخریب شده و کارایی و اثر خود را از دست دهند.  

آیا می دانید تا چه زمانی می توانیم داروها را نگهداری کنیم و چه زمانی باید داروها را دور بریزیم؟

- ساده ترین راه برای انجام این کار بررسی تاریخ انقضای درج شده بر روی جعبه داروها می باشد. اگر این تاریخ سپری شده باشد باید آنها را دور بریزیم.

- زمانی که پزشک معالج شما، دارویی را با داروی دیگری تعویض نمود باقیمانده آن را دور بریزید و آن دارو را به فرد دیگری توصیه نکنید!!

- زمانی که دارویی در ظرفی است که هیچ گونه برچسبی ندارد برای جلوگیری از بروز اشتباه، آن را دور بریزید. همچنین اگر رنگ، بو و شکل ظاهری دارویی تغییر کرده است نیز باید آن را دور بریزید.

نکته مهمی که باید به آن توجه داشت این است که اگر فراموش کرده اید که داروی یخچالی را در یخچال نگهداری کنید حتما در مورد اینکه لازم است دارو را دور بریزید یا دارو قابل مصرف است با دکتر داروساز خود مشورت کنید.

دانستن این اصطلاحات هم در زمینه دمای نگهداری داروها به نگهداری آنها در شرایط صحیح کمک می کند:

- نگهداری در یخچال: نگهداری در دمای 2 الی 8 درجه سانتی گراد.

- مکان خنک: نگهداری در دمای 8 الی 15 درجه سانتی گراد

- دمای اتاق: نگهداری در دمای 15 الی 30 درجه سانتی گراد (عمده داروها باید در این دما و دور از رطوبت و حرارت زیاد نگهداری شوند)

سامان دهی قفسه دارویی خانه

زمانی که دیگر نیازی به داروها نباشد ضروری است که برای جلوگیری از ضرر رسانی آنها به دیگران، داروها را به شکل مناسبی معدوم نماییم. در اینجا روشهای صحیح انهدام داروهای تاریخ گذشته و یا مصرف نشده را ذکر می نماییم:

- داروهايي كه تاريخ انقضاء آنها فرا رسيده است، از بسته بندي اصلي خارج نمائيد و داخل کیسه زباله ریخته، معدوم نمائيد. برای جلوگیری از مصرف نابجای داروهای دورریخته شده، بهتر است قرص ها و کپسولها را با زباله های تر مانند تفاله چای مخلوط نمایید تا ظاهر ناخوشایند آن مانع مصرف داروها توسط سایرین شود.

- شربت های تاریخ گذشته (به جز آنتی بیوتیک ها) را در فاضلاب خالي كرده و شيشه هاي آن را دور بريزيد. سوسپانسیون آنتی بیوتیک ها را بعد از گذشت ده روز از مصرفشان داخل سطل زباله بیندازید.

- قطره هاي چشمي كه از باز شدن آن یک ماه گذشته است ديگر استريل نمي باشند و بايد دور ريخته شوند.

- آمپولها و سرنگ هاي تاريخ گذشته را در كيسه زباله بريزيد و معدوم نمائيد.

- قبل ازدور انداختن بطری خالی دارو، دستور مصرف روی آن را برای جلوگیری از مصرف نابجا مخدوش نمایید.

- چنانچه شرکت سازنده دارو، روشی را برای معدوم سازی دارو روی بسته بندی آن ذکر کرده است باید بر اساس آن عمل نمایید. 

- اگر راه صحیح دور ریختن دارو را نمی دانید از دکتر داروساز سوال نمایید.

منبع: واحد تحقیق و توسعه ،معاونت غذا و دارو، دانشگاه علوم پزشکی تهران