زنان و دخانیات

در حال حاضر زنان حدود 20 درصد افراد سیگاری جهان را تشکیل می دهند و در بعضی کشورهای جهان، تعداد زنان سیگاری در حال افزایش است. در کشور ما نیز در سال های اخیر میانگین سن شروع مصرف دخانیات در زنان رو به کاهش بوده که این آمار نگران کننده است. اکنون تولیدکنندگان و فروشندگان محصولات دخانی بیش از پیش زنان را هدف هجوم تبلیغات فریبنده و جذاب خود قرار می دهند، زیرا زنان علاوه بر اینکه خود می توانند در شمار مصرف کنندگان جدید درآیند، الگوی مناسبی برای سیگاری شدن سایر اعضای خانواده خواهند شد.
متأسفانه در سال های اخیر، شاهدیم که با کم شدن زشتی مصرف دخانیات در جامعه، مصرف دخانیات بویژه قلیان در بین پسران و دختران نوجوان و زنان جوان افزایش یافته و حتی در مواردی، اعضای خانواده بدون توجه به اثرات سوء قلیان، در کنار یکدیگر از آن به عنوان یک وسیلۀ تفریحی یا وسیله ای برای افزایش صمیمیت بین خود استفاده می نمایند.
ترویج مصرف قلیان بعنوان یک وسیله تفریحی در خانواده، یکی از ترفند هایی است که تولیدکنندگان و عرضه کنندگان محصولات دخانی برای فروش بیشتر، به کار می بندند.

ترفندهای صنایع دخانی برای جذب زنان
صنایع دخانی برای جذب مصرف کنندگان بیشتر از بین نوجوانان و جوانان به ویژه دختران و زنان جوان، از تبلیغات نادرست بسیاری کمک می گیرند، بعضی از این تبلیغات نادرست عبارتند از:
احساس جذاب شدن، مورد توجه بودن، مستقل شدن، بزرگ شدن، اجتماعی شدن، پذیرفته شدن توسط همسالان، الگو گرفتن از هنرپیشه ها، بعضی باورهای غلط مثل این که سیگار کشیدن باعث رفع عصبانیت، خستگی، رفع دلشوره، تقویت ذهن و یا هضم غذا می شود و در نهایت ساده انگاری در مورد مصرف قلیان به عنوان یک ماده دخانی کم خطرتر از سیگار؛ در حالی که قلیان کم خطر نیست و هر وعده مصرف آن تقریبا" با مصرف 40 تا 80 نخ سیگار برابری می کند.
البته علاوه بر تبلیغات صنایع دخانی، موارد دیگری نیز به افزایش مصرف دخانیات در جامعه دامن می زنند که از آن جمله می توان به این موارد اشاره کرد:
- عرضۀ روزافزون و شایع مواد دخانی در اماکن تفریحی، رستوران ها و قهوه خانه ها
- استفاده از قلیان به عنوان یک وسیلۀ تفریحی و بی ضرر
- تبلیغات فریبنده در مورد قلیان و تنباکوهای میوه ای و معطر
- تغییر مصرف قلیان از شکل سنتی در سنین بالا به شکل مدرن (میوه ای و ...) در سنین پایین تر
- دردسترس بودن و ارزان بودن انواع مواد دخانی
- مصرف سیگار و قلیان توسط سایر افراد خانواده
- وجود تنش ها و ناهنجاری های خانوادگی در خانواده های بی ثبات و فقدان حمایت های خانوادگی
- کاهش زشتی مصرف دخانیات در بین زنان و دختران
- نداشتن مهارت های زندگی لازم برای مقابله با استرس ها و ناملایمات زندگی؛ از جمله مهارت "نه گفتن"
- وضعیت اقتصادی و معیشتی نامناسب
- نداشتن اعتماد به نفس کافی

عوارض مصرف دخانیات در زنان
استعمال دخانیات (سیگار و قلیان و ...) عوارض بسیاری را هم در مردان و هم در زنان ایجاد می نماید که مهم ترین آنها عبارتند از: بیماری های قلبی عروقی، سکته، بیماری های ریوی (مثل سرطان ریه)، سرطان های دهان، حلق، حنجره، مری، معده، مثانه، چروک شدن پوست و زرد شدن دندان ها و ... ؛ اما بعضی از این بیماری ها در زنان، سریع تر و در سنین پایین تر ایجاد می شود و یا شایع تر است. به عنوان مثال زنان، با تماس با مقدار کمتری دود سیگار، به سرطان ریه مبتلا می شوند؛ یا یک نوع سرطان ریه (آدنوکارسینوما) در زنان سیگاری شایع تر از مردان سیگاری است.
استفاده از دخانیات در دوران حاملگی، باعث بروز مشکلات حین زایمان، کاهش میزان شیردهی، تولد نوزاد کم وزن و مرگ ناگهانی نوزاد می شود و حتی ممکن است در درازمدت بر رفتار کودک تأثیر گذاشته و منجر به افزایش استعداد اعتیاد به نیکوتین در سال های بعدی زندگی شود.
سرطان گردن رحم، بیماری های استخوان و افزایش مرگ و میر ناشی از سرطان پستان، از دیگر عوارض استعمال دخانیات در زنان است.

زنان و پیشگیری از استعمال دخانیات
زنان با توجه به نقش خود در مدیریت خانواده و تأثیرگذاری به عنوان الگوی رفتاری نوجوانان و جوانان، می توانند با افزایش آگاهی خود در مورد مضرات استعمال دخانیات و انجام اقداماتی دراین زمینه، مانع از پیشرفت روند گسترش مصرف دخانیات در جامعه شوند.

شما بانوان چه می توانید بکنید
- اگر سیگار یا قلیان می کشید، مصرف خود را کاهش داده و تلاش کنید آن را ترک نمایید.
- در فضای سربستۀ منزل و در حضور دیگران سیگار یا قلیان نکشید تا دیگران از دود آن آسیب نبینند.
- اگر تصمیم دارید باردار شوید، قبل از بارداری سیگار یا قلیان را ترک کنید.
-  اگر همسر یا هریک از اعضای خانواده تان سیگار یا قلیان می کشد، به او کمک کنید تا ترک کند و در این راه او را تشویق کنید.
- از کشیدن سیگار یا قلیان در حضور فرزندان خود جدا" خودداری کنید.
- زمانی را برای تفریح کردن در نظر بگیرید و تلاش کنید تفریحات سالمی برای خانواده خود تأمین نمایید. فراموش نکنید که قلیان، یک وسیله تدخینی است، نه تفریحی!
- مضرات سیگار و قلیان را به اعضای خانواده آموزش دهید.

منبع: واحد آموزش و ارتقای سلامت،معاونت بهداشت،دانشگاه علوم پزشکی تهران
تنظیم: مونا عدالت یار