ورزش در ماه مبارک رمضان

ورزش در ماه رمضان، از تجمع چربی در بدن جلوگیری و عمل سوخت و ساز را تسهیل می‌کند. همچنین ورزش علاوه بر تاثیر مثبت بر توانایی های جسمانی، سهم زیادی در افزایش قدرت یادگیری و توانایی‌های ذهنی انسان دارد.
از آنجا که امسال نیز ماه مبارک رمضان با شروع فصل گرما همزمان شده است، روزه‌داران باید قدری بیشتر مراقب حفظ سلامت خود باشند. چرا که ممکن است علاوه بر روزه‌داری، گرمای هوا نیز انجام فعالیت‌های جسمی روزانه از جمله ورزش را با مشکل مواجه ‌کند. اما اگر شما هم به ورزشی منظم و مرتب عادت داشته‌اید، شاید نخواهید که یکباره تمام فعالیت‌های خود را متوقف کنید.
اما چگونه باید در طول این ماه ورزش را ادامه داد؟ تداوم ورزش، راهی مناسب برای سلامت و لذت بردن بیشتر از این ماه است. اگر فرد اصول تغذیه‌ای صحیح را رعایت کند، می‌تواند در کنار روزه‌داری به ورزشی منظم و ملایم نیز بپردازد و این‌گونه سلامت جسمی خود را تامین کند.
در ضمن این نکته مهم را در نظر داشته باشید که قطع تمامی فعالیت‌ها به مدت یک ماه، ممکن است قدرت و استقامت قلبی ـ عروقی شما را با مشکل مواجه ‌سازد.
1. تداوم در فعالیت های بدنی مهم است
نکته مهم آن است که در این ماه به ورزش ادامه دهید. ثبات و تداوم فعالیت بدنی، عنصری کلیدی برای حفظ سلامت و تناسب اندام است که نباید فراموش شود.
با اینکه شاید در ماه مبارک رمضان، فرصت زیادی برای ورزش و انجام تمرینات بدنی نباشد، اما حداقل 20 تا 30 دقیقه فعالیت هم کمک زیادی به حفظ سلامت و وزن مناسب می‌کند و این گونه پس از ماه رمضان برگشتن به برنامه ورزشی عادی ساده‌تر خواهد بود. لازم نیست که یک ساعت تمام و به همان شدت سابق ورزش کنید، فقط همان‌قدر که می‌توانید تلاش کنید تا در طول این ماه نیز تداوم برنامه ورزشی را حفظ کرده باشید.
2. شدت ورزش خود را کاهش دهید
برای جلوگیری از ضعف قوای جسمانی در ماه رمضان باید از انجام حرکات سنگین ورزشی اجتناب کرد. فعالیت زیاد فرد روزه دار در ماه رمضان، به صرف انرژی بیشتر و افزایش تعریق طی ساعات روز منجر می شود که می‌تواند موجب عطش فراوان و افت فشارخون فرد شود.
با کاهش شدت برنامه ورزشی، می‌توانید فعال بمانید و در عین حال انرژی خود را از دست ندهید. به عنوان مثال اگر همیشه می‌دویدید، آن را به پیاده‌روی سریع تبدیل کنید، یا اگر همیشه به مدت یک ساعت ورزش می‌کردید، زمان آن را (بسته به قدرت جسمانی خود) به 30 تا 45 دقیقه کاهش دهید.
3. زمان مناسبی را برای ورزش انتخاب کنید
به جای این‌که هر زمان راحت بودید ورزش کنید، زمانی را انتخاب کنید که بیشترین میزان انرژی را دارید و ورزش لطمه‌ای به روزه شما نمی‌زند.
شاید راحت تر باشید اگر 20 دقیقه زودتر از خواب بلند شوید و قبل از خوردن سحری ورزش کنید؛ گروهی نیز ممکن است ترجیح بدهند پس از وعده افطار ورزش کنند. اما به یاد داشته باشید که بلافاصله بعد از مصرف غذا نباید ورزش کرد. گروهی هم پیشنهاد می کنند بلافاصله قبل از افطار ورزش کنید تا بتوان بعد از فعالیت ورزشی آب و مواد غذایی کافی مصرف نمود. پس به میزان انرژی خود در طی روز دقت کرده و زمان مناسب را پیدا کنید.
هر زمان از شبانه روز که شما بتوانید بدون لطمه به روزه و احساس خستگی ورزش کنید، همان زمان مناسب خواهد بود.
4. ورزش مناسبی را انتخاب کنید
بهترین ورزش در طول ماه رمضان، شنا، پیاده روی و ورزش‌های هوازی، 3 ساعت پس از صرف افطار است، چرا که از گرفتگی عضلات پیشگیری می‌کند.
ورزش‌های تفریحی، ملایم و با نشاط (به ویژه تمرینات هوازی) موجب تسریع گردش خون می‌شوند. بدین ترتیب خون و در نتیجه اکسیژن بیشتری به مغز می‌رسد و شادابی و نشاط را در ورزشکاران روزه‌دار به دنبال دارد و ذهن را برای یادگیری و تمرین، خلاق تر می‌کند. این امر تنها منحصر به نوجوانان و جوانان نمی‌شود، بلکه در بزرگسالان نیز صادق است.
لازم به ذکر است به انواع ورزش‌هایی که به طور مستمر و طولانی مدت (بیش از 2 دقیقه) طول می‌کشند و ضربان قلب در هنگام تمرین، کمتر از 70 درصد حداکثر ضربان قلب است تمرینات هوازی گفته می‌شود. پیاده روی، دوی نرم، دوی استقامت، شنا و دوچرخه سواری، استفاده از تردمیل و دوچرخه ثابت جزء ورزش های هوازی هستند.
5. اهمیت مصرف مایعات و آب
استفاده به موقع و به اندازه از آب ازدیگر نکاتی است که می‌بایست در طول این ماه به آن توجه کرد. در ماه مبارک رمضان کم آبی می‌تواند در برخی از موارد به خصوص هنگام ورزش کردن مشکل ساز شود اما با تغییر زمانی در برنامه‌های ورزشی می‌توان با این مشکل مقابله کرد. ورزشکاران می‌توانند برنامه ورزشی صبح خود را به پیش از غروب آفتاب و یا 3 ساعت بعد از افطار منتقل کنند و به این ترتیب، احتمال وقوع مشکلات را به حداقل برسانند.
به افرادی که امکان تغییر برنامه ورزشی خود را ندارند نیز توصیه می‌شود که درهنگام سحر و افطار مقدار بسیار زیادی آب بنوشند تا علاوه براینکه این نیاز بدن را مرتفع کرده باشند، مقداری آب در بدن ذخیره کنند تا در موقع نیاز و از دست رفتن آب بدن، از آن بهره جویند و به این ترتیب احتمال وقوع خطرات ناشی از کم آبی را به حداقل برسانند.
راهکار دیگر هم این است که افراد از مصرف مواد غذایی که باعث از دست رفتن آب بدن از راه ادرار می‌شود، خودداری کنند. در این بین کافئین یکی از مهمترین این مواد است که در قهوه و چای فراوان وجود دارد.
6. از ورزش در محیط های گرم خودداری کنید
شرايط محيطى در حين ورزش در طى ساعات روزه دارى اهميت زيادى دارد. اگر در چنين ساعاتى قصد ورزش كردن داريد با توجه به اينكه مجاز به مصرف مايعات نيستيد، از ورزش در محيط گرم و مرطوب يا با لباس هاى گرم و چسبان خوددارى نماييد و سطح بدن خود را خنك نگه داريد تا دچار گرمازدگى و از دست دادن آب بدن نشويد. بلافاصله بعد از صرف غذا بخصوص غذای جامد و پرچرب، ورزش نکنید. از زمان سحر تا افطار قند خون به تدریج کاهش می یابد بنابراین اگر قصد دارید در ساعات روزه داری ورزش کنید، به ویژه در تمریناتی که مهارت های حرکتی زیادی می طلبد یا حافظه، توجه و تمرکز زیادی لازم دارد، بهتر است این تمرینات را صبح‌ها انجام دهید یا آن را به بعد از افطار موکول کنید. با این حال برخی از ورزشکاران ترجیح می دهند جلسات تمرینی خود را نزدیک افطار انجام دهند. در اینصورت بهتر است مدت یا شدت کاهش داده شود تا افت قند خون ایجاد نشود.
در صورت داشتن علائمی از قبیل سرگیجه و سیاهی رفتن چشم ها شدت تمرین خود را کاهش یا حتی جلسه تمرین را قطع کنید. زمان مناسب دیگر برای ورزش کردن دو تا سه ساعت بعد از افطار است. اما توجه کنید که محتوای افطار شما غذای چرب و پرحجم نباشد، بلکه زودهضم و سبک باشد.
مصرف مایعات در طی ورزش اهمیت فراوانی دارد، اگر شما در طی ساعات روزه داری ورزش می کنید بایستی در اولین فرصت، کمبود مایعات بدن خود را جبران کنید.
تشنگی معیار خوبی برای تشخیص کم آبی نمی باشد. یک راهنمای خوب برای بررسی وضعیت آب بدن، رنگ و حجم ادرار است. رنگ تیره و حجم کم ادرار نشان دهنده کم آبی بدن است.
7. خواب كافى
تغيير در ساعات خواب و بيدارى در ماه رمضان ممكن است كارايى ورزشكاران را تحت تأثير قرار دهد، بنابراين اگر نمى خواهيد عملكرد شما كاهش يابد، سعى كنيد ساعات استراحت و خواب شما مشابه روزهاى عادى سال باشد. شما مى توانيد شب ها زودتر بخوابيد و يك چرت ميان روز هم داشته باشيد تا ساعات كل خواب شما به دليل بيدار شدن زود هنگام در سحر كاهش نيابد./ن

تهیه و تنظیم: مدیریت تربیت بدنی دانشگاه