دکتر جعفریان: حرکت دانشگاه مثبت ولی کند است

رییس دانشگاه همچون ماه‌های گذشته، در پایان ماه شهریور 94 در گزارشی مکتوب با دانشجویان، کارکنان و اعضای هیات‌علمی سخن گفت.

متن کامل گزارش به این شرح است:

دانشگاهیان محترم سلام
این بیست و چهارمین گزارش ماهیانه به دانشگاهیان گرامی است و چون از نخستین ماه شروع مسئولیت، گزارش دهی را آغاز کردم، این عدد حکایت از پایان نیمه اول دوره مسئولیت بنده دارد. به همین جهت در این گزارش ضمن اشاره به نکات مهم شهریورماه 94 برداشت خود را از این دو سال ارائه خواهم کرد.

اتفاقات شهریورماه
بازدیدهای سرزده از بیمارستان‌های دانشگاه ادامه داشت و همکاران در هیئت‌رئیسه بدون واسطه در جریان آنچه در محیط‌های درمانی می‌گذرد قرار می‌گیرند. این کار مزایای بی‌شماری دارد و نقاط قوت و ضعف را به‌خوبی نمایان می‌کند.

بزرگداشت استاد شمس شریعت تربقان در موزه تاریخ علوم پزشکی کشور برگزار شد. حضور اساتید پیش‌کسوت از دانشگاه و خارج از آن چشم‌گیر و روح‌نواز بود. بااینکه در آن روز پنجشنبه برنامه شلوغ و خسته‌کننده‌ای داشتم اما دوساعتی که در این برنامه حاضر بودم باعث آرامش و تجدیدقوا بود. یاد بزرگانی مانند دکتر شمس شریعت و نگاه به دستاوردهای ایشان در دوران زندگی درس بسیار خوبی از همت، پشتکار و وظیفه‌شناسی برای نسل بعدی است. دوست داشتم تعداد بیشتری از همکاران جوان را در این برنامه زیارت می‌کردم.
موضوع ساخت ساختمان جدید دانشکده پزشکی در محوطه شمال خیابان پورسینا در شهریورماه پیگیری و در این زمینه گامی به جلو برداشته شد. طرح اولیه این بنا در جلسه‌ای با حضور مهندسین مشاور بررسی و اصل موضوع طرح ساماندهی دانشگاه‌های تهران و علوم پزشکی تهران در شورای عالی شهرسازی مطرح شد. با نظر مثبت وزیر محترم راه و شهرسازی امید می‌رود که این طرح به نتیجه برسد. مشکل فضای فیزیکی از مهم‌ترین چالش‌های دانشگاه درگذشته بوده که در 10 سال آینده بیشتر نمایان خواهد شد. به این موضوع در ادامه گزارش اشاره خواهم کرد.
پرداخت‌های پرسنلی که به علت تغییر دستورالعمل محاسبه از ابتدای سال 94 به تعویق افتاده بود در شهریورماه آغاز شد و برای تمام واحدها تا پایان خرداد تسویه گردید. برنامه دانشگاه ازاین‌پس به‌صورت پرداخت منظم و ماهیانه طی حداکثر سه ماه خواهد بود لذا کارانه تیرماه در مهر پرداخت می‌شود. این اقدام علیرغم محدودیت شدید منابع به علت تأخیر در پرداخت بیمه‌هاست که هنوز وارد سال 94 نشده‌اند؛ لذا ما از تمام منابع موجود برای انجام پرداخت پرسنلی استفاده کردیم. لازم است همکارانی که درباره پرداخت‌ها مطلبی دارند موضوع را با مسئولان بیمارستان و در صورت عدم شفافیت با دفتر اینجانب مطرح نمایند. (ایمیل دفتر ریاست office@tums.ac.ir)

برگزاری کنفرانس آموزش پزشکی اروپا (AMEE 2015) به‌صورت همزمان در ستاد دانشگاه اقدام ارزشمند دیگری بود که در شهریورماه برای سومین سال پیاپی انجام شد. این کار به همت مرکز مطالعات و توسعه آموزش پزشکی صورت می‌گیرد و باعث می‌شود دست‌اندرکاران آموزش پزشکی با کمترین هزینه به‌طور مستقیم در جریان بزرگ‌ترین رویداد علمی این رشته قرار گیرند. متأسفانه فقط توانستم حدود یک ساعت از برنامه استفاده نمایم که البته همین مقدار هم بسیار مفید بود.

نیمه دوم شهریورماه امسال آزمون دانشنامه تخصصی پزشکی برگزار شد و مانند سال‌های گذشته دانشگاه ما بیش از ٣٠ درصد رتبه‌های برتر آزمون را کسب کرد؛ این در حالی است که دانشگاه دوم کمتر از نصف این رقم را دارد. این موضوع ازاین‌جهت حائز اهمیت است که از نظر تعداد رشته‌های تخصصی تفاوت زیادی بین چند دانشگاه بزرگ کشور نیست و کسب این تعداد از رتبه‌های برتر به‌راحتی به تعداد دستیار مرتبط نمی‌شود. ضمن تبریک به دستیاران خوب دانشگاه، از بخش‌ها و گروه‌هایی که برای آمادگی ایشان تلاش کرده‌اند سپاسگزاری می‌کنم. اگرچه میزان قبولی هر بخش در آزمون دانشنامه، شاید مهم‌تر از تعداد رتبه‌های برتر باشد (که معاونت آموزشی دانشگاه در حال بررسی آن است) اما تا وقتی‌که رتبه‌ها به این صورت اعلام شود به‌عنوان یک شاخص قابل‌توجه است. همین‌جا به همکاران جدیدمان در کسوت متخصص عرض می‌کنم که قبولی در این آزمون سخت و نفس‌گیر نقطه شروع آزمون اصلی ما در عرصه خدمت به بیماران است که به‌مراتب سخت‌تر و جدی‌تر است. امیدوارم همه شما با رعایت اصول رفتار حرفه‌ای و اخلاق پزشکی در این آزمون مادام‌العمر موفق باشید.
چند روز قبل نیز آزمون دانشنامه تخصصی دندانپزشکی در دانشکده دندانپزشکی دانشگاه برگزار شد که بابازدید وزیر و معاون محترم آموزشی وزارت بهداشت همراه شد. از زحمات همکاران برای برگزاری این آزمون تشکر می‌کنم و امیدوارم نتایج در رشته دندانپزشکی نیز به حد مطلوب نزدیک‌تر شود.
هفتمین مرحله طرح «دست‌های مهربان» روز پنجشنبه 19 شهریورماه انجام شد. از بیش از 250 همکار دانشگاهی که در این برنامه مشارکت داشتند سپاسگزاری می‌کنم و امیدوارم ضمن ارائه خدمت به مردم محروم اطراف تهران، تغییر نگرشی هم برای همکاران و دانشجویان عزیز ایجاد شود. در فاصله کمتر از 40 کیلومتری تهران منطقه‌ای به حدود چهل هزار سکنه وجود دارد که انجام یک سونوگرافی ساده در آن امکان‌پذیر نیست.
از حوادث ناخوشایند شهریورماه آسیب دیدن یکی از سرورهای مرکز فناوری اطلاعات بود که منجر به اشکال در دسترسی به تعدادی از نرم‌افزارهای دانشگاه شد. البته تلاش همکاران این مدیریت برای بازگرداندن اطلاعات مذکور علیرغم مشکلات ناشی از تحریم‌ها ادامه دارد و امیدواری‌هایی نیز داده شده است. به دنبال این اتفاق ناگوار مدیر آمار و فناوری اطلاعات دانشگاه در پیامی رسمی از کاربران عذرخواهی و متعاقب آن نیز استعفای خود را اعلام کرد. از این جهت که فرهنگ عذرخواهی فی‌نفسه موضوع مهمی است و در سیستم دولتی کمرنگ است، باید این اقدام را شایسته تقدیر دانست؛ لذا در مورد استعفای ایشان نوشتم: «... لازم است ترتیبی داده شود که تمام خدمات نرم‌افزاری دانشگاه به‌صورت مناسب و طبق پروتکل‌های استاندارد پشتیبانی شوند؛ حوادث سخت‌افزاری قبلاً نیز رخ داده و در آینده هم اتفاق خواهد افتاد. ضمن مخالفت با استعفای جنابعالی از شما می‌خواهم همزمان با ادامه تلاش برای راه‌اندازی سامانه‌های دچار مشکل، به‌طورجدی برای رفع این نقیصه به‌صورت سیستماتیک اقدام فرمایید.»

دو سال گذشت
در دو سالی که گذشت دانشگاه توانست علاوه بر حفظ دستاوردهای قبلی مانند رتبه‌های آموزشی و پژوهشی اول در کشور، با اجرای روش جدید انتخاب رؤسای دانشکده‌ها و مدیران گروه‌های آموزشی گامی بزرگ در اصلاح ساختار مدیریت دانشگاه که یکی از اجزاء برنامه 4 ساله بود، بردارد. اکنون با نزدیک شدن به پایان دوره 2 ساله مدیریت گروه‌ها، زمان ارزیابی عملکرد این همکاران ارجمند فرا می‌رسد و دانشکده‌ها باید طبق دستورالعمل مصوب اقدام به ارزیابی نمایند. تمدید مدیریت گروه برای یک دوره 2 ساله دیگر با رضایت کمیته مربوطه در دانشکده عملی خواهد بود. همچنین دستورالعمل‌های ارزشیابی برنامه آموزشی و اعضای هیئت‌علمی در اغلب دانشکده‌ها مراحل نهایی خود را طی می‌کند و باید در سال 95 وارد فاز اجرایی شود، اگرچه زمان رسیدن به این مرحله کمی طولانی شد. جلسه مشترک هیئت‌رئیسه دانشگاه با مسئولان دانشکده‌ها و مدیران گروه‌ها از مهرماه آغاز خواهد شد و در پی آن گزارش عملکرد هر دانشکده و نظرات مدیران گروه را خواهیم شنید و انتظارات دانشگاه را بیان خواهیم کرد. همین کار در مورد بیمارستان‌ها نیز شروع شده و ادامه خواهد یافت. در بعد پژوهشی نیز ضمن رصد فعالیت مراکز تحقیقاتی و ارائه بازخورد به آن‌ها، فعالیت خوبی در بخش فناوری آغاز شده است که امیدواریم در روز فناوری که در پاییز امسال برگزار می‌شود، دستاوردهای این اقدامات در معرض دید همکاران قرار گیرد. دریافت لوح دانشگاه حامی فناوری در همایش مدیران شرکت‌های دانش‌بنیان حوزه سلامت که با حضور رئیس‌جمهور محترم در 25 شهریورماه برگزار شد، طلیعه‌ای بر این موضوع است. البته راه نرفته در عرصه پژوهش بسیار است و بخصوص هنوز برای آنچه در برنامه چهارساله در مورد هدفمندی و پژوهش‌های حل مسئله آمده اقدام جدی صورت نگرفته است. در حوزه دانشجویی نیز بسیاری از چالش‌های دو سال قبل وجود ندارد و بخصوص در مورد خوابگاه‌ها و تغذیه اقدامات خوبی انجام شد، اما کمبود فضای فیزیکی در این قسمت همچنان باقی است.
نوسازی آشپزخانه مرکزی دانشگاه از اقدامات اساسی است که امسال آغاز خواهد شد. برگزاری جشنواره دانشجویی دانشگاه نیز اقدام دیگری است که در سال 93 برای اولین بار اجرا شد و امسال شاهد دومین دوره آن خواهیم بود. موفقیت‌های عرصه بین‌المللی سازی دانشگاه عموماً موردتوجه ناظران قرار دارد و رسیدن به جذب 250 دانشجوی خارجی شاهدی بر این مدعاست. توسعه ارتباطات بین‌المللی نیز به‌طورجدی پیگیری می‌شود. در بخش فرهنگی نیز دانشگاه فعالیت‌های خود را با جدیت ادامه داده است. تصویب و ابلاغ راهنمای رفتار حرفه‌ای و به دنبال آن ضوابط پوشش در محیط دانشگاه؛ و تشکیل دفتر تعهد حرفه‌ای در حوزه ریاست دانشگاه از مهم‌ترین اقداماتی است که آغازشده و پیشرفت نسبتاً خوبی داشته است. انجام پژوهش‌های فرهنگی قسمتی از برنامه چهارساله است که هنوز به مرحله عمل نرسیده و باید تعقیب شود.
اما در حوزه خدمات، اجرای طرح تحول سلامت که مستلزم اقدامات وسیعی بود در طول یک سال و نیم گذشته سه حوزه درمان، توسعه و غذا و داروی دانشگاه را به‌طور کامل درگیر کرد و از امسال با جدی شدن اجرای بسته‌های مربوط به بهداشت در گام دوم، معاونت بهداشت نیز فعالیت مضاعفی را آغاز نمود. این طرح با همه فراز و نشیبی که داشت و علیرغم تمام انتقادات بجا و نابجایی که ممکن است بر آن وارد باشد، بدون شک تحول بزرگی در موضوع بهداشت و درمان کشور بود. علاوه بر کاهش میزان پرداخت مردم در خدمات بستری که تأثیر بسیار مهمی بر خانوارهای کم‌درآمد دارد، نشان دادن اهمیت موضوع سلامت به سیاست‌گذاران خود بخش مهمی از ارتقاء سلامت و درواقع یک مقدمه ضروری است. درست است که همه کارشناسان اعم از موافق و مخالف نگران پایداری منابع این طرح هستند که البته کاملاً بجا به نظر می‌رسد، اما اصل موضوع اکنون برای همه روشن‌شده و علت کاستی‌های فراوان در ارائه خدمات بهداشتی درمانی در طول دو دهه گذشته آشکار است. بدون تأمین منابع منطقی و مدیریت صحیح آن نمی‌توان انتظارات مردم را به‌درستی پاسخ گفت اما روزی باید دور باطل «اول منابع بعد مدیریت» یا «اول مدیریت بعد منابع» شکسته می‌شد. به نظر می‌رسد اکنون این اتفاق رخ‌داده و وزارت بهداشت توانسته است با منابع مدیریت‌شده، یک گام جدی در اصلاح کمیت و کیفیت خدمات درمانی بردارد. همکاران ما در سه حوزه فوق زحمات بسیاری در راه‌اندازی و استقرار این طرح کشیده‌اند که هنوز هم ادامه دارد. درست است که کاهش میزان پرداخت مستقیم مردم تقریباً به اهداف پیش‌بینی‌شده در برنامه رسیده است اما هنوز در جهت تأمین منابع پایدار و هم برای مدیریت صحیح آن کارهای بسیاری پیش رو داریم.
چهارمین گام طرح تحول نیز در حوزه آموزش در حال برنامه‌ریزی است و در جلسات متعدد موردبحث قرار گرفته است وبسته های آن در روزهای پایانی شهریور ماه ابلاغ شده است. تصور من این است که بدون اصلاح در سیستم آموزشی نمی‌توانیم دستاوردهای سایر بخش‌ها را حفظ کنیم.
علاوه بر این هریک از سه معاونت درمان، توسعه و غذا و دارو در حوزه‌های خود اقداماتی را بر اساس برنامه چهارساله در دست اجرا دارند که باید پیگیری شود. در حوزه درمان بحث ارتقاء کیفیت خدمت موضوعی جدی است که قرار است با دو برنامه مهم «رعایت حریم خصوصی بیماران» و «معرفی کادر درمانی به بیمار» تعقیب شود. کارهایی در این زمینه صورت گرفته اما هنوز در مراحل مقدماتی هستیم. در حوزه غذا و دارو علاوه بر حرکت به سمت تکمیل شبکه داروخانه‌های بیمارستانی که در جریان طرح تحول نقش بسیار ارزشمندی را ایفا نمود، برای نظارت‌های وسیع‌تر و خارج از ساعات اداری نیز برنامه‌ریزی شد تا وظیفه حاکمیتی به‌درستی انجام گیرد. معاونت توسعه دانشگاه نیز علاوه بر نقش مهمی که در پشتیبانی تمام اقدامات سایر واحدها دارد، فعالیت‌های ارزشمندی در توسعه فیزیکی داشته که ازجمله محصولات آن تکمیل و راه‌اندازی ساختمان جدید بیمارستان سینا، تکمیل ساختمان جدید بیمارستان روزبه، تکمیل و راه‌اندازی آزمایشگاه جامع تحقیقات و تکمیل ساختمان جدید بیمارستان امیراعلم است که امیدوارم به‌زودی راه‌اندازی شود. همچنین زمین مناسبی برای ساخت بیمارستان جدید دکتر شریعتی که اول قرار بود در مجاورت ساختمان فعلی احداث شود تهیه شد که امور آن در حال پیگیری است. در حوزه بهداشت دانشگاه هم که مسئولیت پوشش خدمات بهداشتی برای حدود دو میلیون و هشتصد هزار جمعیت را در سه شبکه بر عهده دارد اقدامات خوبی شروع شده و انتظار می‌رود تا پایان سال 94 قسمت مهمی از جمعیت این منطقه از خدمات سلامت بر اساس دستورالعمل ابلاغی وزارت متبوع بهره‌مند شوند. اجرای طرح دست‌های مهربان به‌صورت فصلی در 7 مرحله و تدوین اولویت‌های پژوهشی منطقه تحت پوشش از دیگر دستاوردهای این حوزه است. مقدمات آموزشی شدن عرصه‌های بهداشت نیز فراهم شده اما هنوز با آنچه  مورد انتظار بود فاصله داریم.
برنامه 4 ساله هر دانشکده نیز در هیئت‌رئیسه دانشگاه ارائه و پس از بحث و اصلاح، ابلاغ شده است. طبعاً پیگیری اجرای این برنامه به‌طورجدی صورت خواهد گرفت و مرکز تحقیق و توسعه سیاست‌های دانشگاه مسئول این کار خواهد بود.
اما گذشته از آمار و ارقام اگر بخواهم ارزیابی خود را از فعالیت دو سال گذشته به‌صورت بسیار خلاصه و موجز بیان کنم، باید بگویم حرکت دانشگاه مثبت ولی کند است. مثبت است به دلیل تمام آنچه قبلاً ذکر کردم و موارد بسیار دیگر که مجال بیان آن نیست و کند است به دلیل اینکه می‌توانیم بسیار سریع‌تر از این به برخی از اهداف خود برسیم. یادمان باشد در یک دنیای رقابتی زندگی می‌کنیم که در آن گاهی بقاء در عرصه تابع سرعت است. تحلیل علل کندی برخی امور دانشگاه خود موضوع بسیار مهمی است که در سال جاری به آن پرداخته‌ایم و از هر حوزه 3 فرایند برای این کار انتخاب شده است. این سه فرآیند از بین پیشنهادات هر معاونت تعیین شده تا مورد ارزیابی قرار گیرد و راهکارهای اصلاحی آن تا پایان سال 94 ارائه شود. مشارکت همکاران دانشگاه در تمام سطوح برای تسهیل و روان‌سازی فعالیت‌های روزمره یک ضرورت است و بدون این مشارکت توفیقی حاصل نخواهد شد. دانشگاه به دلیل قدمت و استحکام ساختارها در مقابل فشارهای وارده مقاومت خوبی دارد اما همین مقاومت در برابر تغییرات ضروری هم گاه به چشم می‌خورد که باید از آن عبور کرد. باید خود را برای ورود به دوران جدیدی از فعالیت‌های دانشگاهی آماده کنیم که در آن فضای مجازی و ارتباطات سریع جای بسیاری از فرآیندهای معمول را می‌گیرد و سرعت همه‌چیز به‌طور عجیبی در حال افزایش است. من به‌هیچ‌وجه معتقد نیستم که باید خود را در مسیر این جریان قرار دهیم بلکه معتقدم ضمن تعیین خط مشی صحیح دانشگاه و تأکید بر اصولی که درست می‌دانیم، باید برای حضور در این عرصه رقابتی برنامه داشته باشیم و از ابزارها به‌درستی استفاده کنیم.
فرصت حضور در این دانشگاه برای من به‌عنوان یک عضو هیئت‌علمی ساده کافی است ولی در مسئولیت فعلی لازم است نقاط ضعف را شناسایی نموده و برای غلبه بر آن تدبیر کنیم. روشن است که نقاط قوت این دانشگاه بی‌شمار است و نیازی به برشمردن آن بخصوص توسط این حقیر نیست. در دانشگاه با مشکلات مهمی مانند کمبود فضای فیزیکی مناسب و قدیمی بودن فضاهای موجود روبرو هستیم. منابع عمومی ما نسبت به آنچه می‌خواهیم بسیار کمتر است و باید از راه‌های دیگر برای تأمین آن اقدام کنیم. نیازهای آموزشی پژوهشی و خدمات بهداشتی درمانی هر روز در حال فزونی و تغییر هستند و باید برای این همه با تکیه بر توانمندی‌های خود برنامه‌ریزی و اقدام کنیم. تسریع و تسهیل امور جاری و کاهش بار ناشی از آن شاید تنها راه آزاد کردن نیروهای موجود برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای و جدید باشد. بار دیگر از تمام اساتید و کارکنان دانشگاه که دلسوزانه برای تداوم فعالیت‌های این نهاد ارزشمند تلاش می‌کنند تقدیر و تشکر می‌نمایم و برای همگان سلامت و سربلندی آرزو می‌کنم. بدون شک آینده دانشگاه نیز مرهون ایده‌های نو و همت والای شما گرامیان خواهد بود.
حواشی
حدود یک هفته از شهریورماه درگیر آزمون دانشنامه تخصصی بودم. اگرچه به علت فشردگی کارها نتوانستم تمام‌وقت را در کنار همکاران بورد جراحی عمومی باشم اما زمانی که در این برنامه سپری شد برایم بسیار شیرین بود حتی آن 4 ساعتی که باید آزمون مهارت بخیه را در نسج حیوانی ارزیابی می‌کردیم. آموزش قسمتی از فعالیت حرفه‌ای من است که بسیار مهم و درعین‌حال رضایت‌بخش است.
ورزش در این ماه هم ترک نشد اگرچه با عوارضی همراه بود. هنوز در تنظیم توان امروز با انتظارات از خود به نتیجه نرسیده‌ام.
بازسازی بخش جراحی کبد و مجاری صفراوی و پیوند کبد بیمارستان امام خمینی (که در جریان ارتقای هتلینگ بیمارستان امام خمینی صورت گرفت) هم در شهریورماه تمام شد و نیمی از آن به بهره‌برداری رسید. قسمت آی سی یو پیوند متأسفانه به علت کمبود نیروی انسانی هنوز قابل استفاده نیست. این موضوع را ازاین‌جهت نوشتم که دوستانی که از کمبود نیروی انسانی گله‌مندند بدانند من هم در این مشکل با آن‌ها شریک هستم.

سخن آخر
اکنون‌که شما این گزارش را مطالعه می‌کنید من در عتبات مقدسه عراق نایب‌الزیاره تمام شما هستم. ضمن تبریک عید سعید قربان که در پیش رو است، از همه شما می‌خواهم در عصر روز عرفه که زمان اجابت دعا است من و تمام همکاران خود در دانشگاه را مشمول دعای خیر قرار دهید و خدای بزرگ را بخوانید که: «الهنا لا تکلنا الی انفسنا طرفه عین ابدا و اجعل عواقب امورنا خیرا» خداوندا ما را لحظه‌ای به خودمان وامگذار و عاقبت امور ما را نیکو قرار ده. آمین
دکتر علی جعفریان
شهریور ١٣٩٤