پزشک خانواده، کلید عدالت در سلامت؛ آغاز اجرای ملی نظام ارجاع

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر رئیس‌کرمی در نشست خبری با اصحاب رسانه اظهار داشت: «سلامت یک فرآیند پیوسته است که باید از دوران پیش از تولد آغاز شود؛ سلامت مادران، نوزادان، کودکان، نوجوانان و در نهایت سالمندان، همه زنجیره‌ای به هم پیوسته‌اند. امروز آموزش، مراقبت و پیشگیری، اساس توسعه‌یافتگی در حوزه سلامت محسوب می‌شود.» وی با تأکید بر اهمیت سلامت دختران و مادران افزود: «مراقبت از دختران نوجوان، آموزش‌های پیش از بارداری، و بارداری سالم، زمینه‌ساز تولد نوزادان سالم و آینده‌ای روشن برای نسل آینده خواهد بود. سلامت دیگر صرفاً یک موضوع پزشکی نیست، بلکه مسئله‌ای اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی است.»

اجرای طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع در سطح ملی
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در تشریح شعار روز نخست هفته سلامت با عنوان «عدالت در سلامت با پزشکی خانواده و نظام ارجاع» از آغاز جدی اجرای این طرح ملی خبر داد و گفت: «برنامه پزشک خانواده از امسال با جدیت بیشتری در مناطق روستایی آغاز می‌شود و حدود ۳۰ میلیون نفر در روستاها و شهرهای کوچک تحت پوشش قرار می‌گیرند. این طرح با هدف تحقق عدالت در سلامت، کاهش مراجعات غیرضروری به مراکز تخصصی و ارتقای کیفیت خدمات پایه سلامت طراحی شده ‌است.» وی با اشاره به تجربه موفق طرح‌های مشابه در کشورهای توسعه‌یافته مانند انگلیس گفت: «گرچه برخی ممکن است از تأخیر در اجرای این برنامه گلایه‌مند باشند، اما همان‌طور که در انگلیس نیز بیش از یک دهه برای استقرار کامل آن زمان صرف شد، ما نیز باید با صبر و برنامه‌ریزی، زمینه‌های اجرای دقیق آن را فراهم کنیم.»

روزهای موضوعی هفته سلامت
دکتر رئیس‌کرمی در ادامه به تشریح روزشمار هفته سلامت پرداخت و گفت: • سه‌شنبه ۲ اردیبهشت: با محوریت «محیط سالم، جامعه سالم با مشارکت مردم»، به موضوعات محیط‌زیستی چون آلودگی هوا، منابع آب و تغییرات اقلیمی پرداخته خواهد شد. • چهارشنبه ۳ اردیبهشت: با تمرکز بر «سواد سلامت، مادر جوانی، جمعیت توانمند»، بر ارتقای سواد سلامت مادران، استفاده از فناوری‌های نوین و هوش مصنوعی در آموزش سلامت تأکید خواهد شد. • پنجشنبه ۴ اردیبهشت: با عنوان «فرهنگ، هنر، رسانه و سلامت»، رسانه‌ها و هنرمندان در ترویج سبک زندگی سالم نقش‌آفرینی خواهند کرد. • جمعه ۵ اردیبهشت: با عنوان «ورزش همگانی»، به اهمیت تحرک و ورزش در پیشگیری از بیماری‌ها پرداخته می‌شود. • شنبه ۶ اردیبهشت: به موضوع «مراقبت از جنین، سلامت نوزاد، آینده‌ای امیدبخش» اختصاص دارد. • یکشنبه ۷ اردیبهشت: با موضوع «کاهش حوادث ترافیکی و ارتقای ایمنی»، نقش صنعت، شهرداری‌ها و دستگاه‌های مسئول در ایمن‌سازی جاده‌ها و کاهش سوانح رانندگی بررسی می‌شود.

مرگ‌ومیر مادران؛ شاخصی حیاتی در توسعه‌یافتگی
رئیس دانشگاه، مرگ مادران را یکی از شاخص‌های کلیدی در سنجش توسعه کشورها دانست و گفت: «مرگ مادران یکی از تلخ‌ترین رخدادها در حوزه سلامت است. خوشبختانه در چهار دهه اخیر، با اقدامات گسترده بهداشتی، میزان آن به‌شدت کاهش یافته و اکنون در حوزه دانشگاه علوم پزشکی تهران به زیر ۱۰ در هر ۱۰۰ هزار تولد زنده رسیده است. در کشور نیز از ۲۵۰ به ۲۳ مورد رسیده‌ایم؛ اما همین میزان نیز زیاد است و نباید نسبت به آن بی‌تفاوت بود.»

آمار خدمات بهداشتی و درمانی در تعطیلات نوروز
وی با اشاره به عملکرد بیمارستان‌های تابعه در ایام نوروز گفت: «تا دهم فروردین، بیش از ۵۵ هزار مراجعه به مراکز درمانی ثبت شده، بالغ بر ۵۸۰۰ بستری و حدود ۲۴۰۰ عمل جراحی انجام شده است. همچنین در حوزه بهداشت، سالانه حدود سه میلیون مراجعه و ۱۵ میلیون خدمت به مردم ارائه می‌شود.»

چالش‌های آموزش پزشکی و کمبود نیروی انسانی
دکتر رئیس‌کرمی در ادامه، به چالش‌های ناشی از افزایش ظرفیت پذیرش دانشجویان پزشکی پرداخت و گفت: «افزایش ظرفیت بدون توسعه زیرساخت‌هایی مانند کلاس‌ها، آزمایشگاه‌ها و فضاهای آموزشی، بر کیفیت آموزش تأثیرگذار خواهد بود. با این حال، با تلاش ۱۲۰۰ عضو هیئت علمی، سعی کرده‌ایم کیفیت آموزش را حفظ کنیم.» وی همچنین به موضوع مهاجرت اساتید اشاره کرد و گفت: «هرچند مهاجرت‌ها محدود بوده، اما حتی خروج یک استاد نیز برای ما اهمیت دارد. همچنین در برخی رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی مانند اطفال، بیهوشی، اورژانس و عفونی، با کمبود نیروی انسانی مواجه هستیم که نیازمند توجه سیاست‌گذاران کلان کشور است.» در پایان نشست، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران خواستار نقش‌آفرینی مؤثرتر رسانه‌ها در ترویج مفاهیم سلامت شد و گفت: «توسعه پایدار بدون سلامت امکان‌پذیر نیست. هفته سلامت فرصتی است تا همه، از مردم گرفته تا مسئولان، با هم برای ارتقای سلامت جامعه تلاش کنیم.»

«سامانه شهاب» الگویی موفق برای سلامت خانواده‌ها
دکتر علیرضا اولیائی‌منش، معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به دستاوردهای مهم کشور در حوزه سلامت مادران و کودکان، از تحقق زودهنگام اهداف جهانی کاهش مرگ‌ومیر مادران خبر داد.
معاون بهداشت دانشگاه، با تأکید بر اینکه «ایران پیش از موعد تعیین‌شده در اهداف جهانی توسعه، موفق به کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر مادران شده»، افزود: «شاخص‌های مرگ‌ومیر مادران در کشور حتی از نرم‌های جهانی نیز بهتر است. در حال حاضر، هر مورد از مرگ مادر به‌طور دقیق بررسی می‌شود و مسئولان وزارت بهداشت اختصاصا پیگیر دلایل بروز چنین اتفاقاتی هستند.»
دکتر اولیائی‌منش از راه‌اندازی «سامانه شهاب» (سامانه هوشمند آموزش بهداشت) در دانشگاه علوم پزشکی تهران خبر داد و گفت: «این سامانه با هدف آموزش‌های مرتبط با سلامت از جمله سبک زندگی سالم به مادران، همسران و اعضای خانواده های تحت پوشش طراحی شده و انتظار میرود بیش از 600 هزار خانوار به آن متصل شوند. از این تعداد، حدود 100 هزار نفر به‌صورت فعال با سامانه ارتباط دارند.»
وی افزود: «حدود سه و نیم میلیون نفر از جمعیت تحت پوشش دانشگاه، از خدمات این سامانه بهره‌مند می‌شوند. آموزش‌های این سامانه شامل بیش از ۵۰۰ فیلم و موشن گرافی و کلیپهای آموزشی در مورد موضوعات سلامت از جمله مراقبت‌های دوران بارداری، واکسیناسیون، و آموزش‌های پس از تولد است.»

رشد چشمگیر خدمات سلامت برای اتباع خارجی
معاون بهداشت دانشگاه با بیان اینکه 23.5 درصد جمعیت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران را اتباع خارجی تشکیل می‌دهند، اظهار داشت: «این گروه، حدود یک‌سوم مراجعات به شبکه‌های بهداشتی را به خود اختصاص داده‌اند. ارائه خدمات پیشگیری و ارتقای سلامت به این افراد، بدون توجه به وضعیت اقامت، به‌صورت برابر انجام می‌شود.»

ستاد «جوانی جمعیت»؛ رتبه نخست در کشور
دکتر اولیائی منش با اشاره به فعالیت‌های ستاد «جوانی جمعیت» دانشگاه علوم پزشکی تهران، گفت: «در سه سال گذشته، بیش از 300 مصوبه در راستای حمایت از خانواده و فرزندآوری تصویب شده که تعداد بالایی از آنها اجرایی شده است. از جمله این اقدامات می‌توان به راه‌اندازی خوابگاه‌های متأهلی، مرخصی زایمان، دورکاری مادران، و ایجاد تسهیلات برای مادران دارای فرزندان چندقلو اشاره کرد.» 

کاهش معنادار مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان
دکتر اولیائی‌منش با ارائه آماری از کاهش مرگ‌ومیر کودکان، اعلام کرد: «نرخ مرگ‌ومیر کودکان زیر پنج سال در استان تهران در سال 1402 به 9.76 در هر 1000 تولد زنده رسیده که نسبت به سال‌های قبل کاهش چشمگیری داشته است.
همچنین نرخ مرگ نوزادان در استان به 5.5 رسیده که پایین‌تر از متوسط کشوری (8.2) است.» وی افزود: «پوشش مراقبت‌های کودکان زیر 5 سال به 61 درصد و غربالگری تکامل به 81 درصد رسیده که نسبت به سال‌های قبل رشد قابل توجهی داشته است.»

خدمات ویژه به سالمندان و مبتلایان به سوءتغذیه
وی با اشاره به روند افزایشی مراجعات سالمندان به مراکز بهداشتی گفت: «از سال 1401 تا کنون، تعداد مراجعات سالمندان به شبکه بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران دو برابر شده و برنامه‌های آموزشی و مراقبتی به‌صورت مستمر در حال گسترش است.» در حوزه تغذیه، وی از توزیع سبدهای غذایی ویژه خانواده‌های دارای مادر باردار مبتلا به سوءتغذیه خبر داد و تصریح کرد: «در سال 1403، میزان توزیع سبدهای غذایی نسبت به سال قبل در بین جمعیت تحت پوشش دانشگاه دو برابر شده است. این اقدام با همکاری وزارت رفاه، کمیته امداد امام خمینی (ره) و خیرین انجام شده است.»

آغاز طرح ملی «پویش امید»
در پایان این نشست، دکتر اولیائی‌منش از ابلاغ طرح «پویش بر مدار امید» از ابتدای سال 1404 خبر داد و گفت: «این طرح در نخستین جلسه سال جاری به شبکه‌های بهداشت ابلاغ شده و به‌زودی شاهد اجرای گسترده آن خواهیم بود.»