تحلیل دو استاد اپیدمیولوژی دانشگاه درباره ویدئوی گفت و گوی تلویزیونی دکتر مهرناز اسدی فوق تخصص ریه و دانشیار گروه داخلی

فیلم گفت و گو
قبل از هر سخنی، باید از زحمات خانم دکتر اسدی و سایر پزشکانی که سلامت خود را وقف رسیدگی به سلامت بیماران کرده اند و تلاش ایشان در جهت کمک به بیماران غیر قابل انکار بوده و نقش چشمگیری در مراقبت از بیماران دارند تشکر کنیم. کاش ایشان همان سخنی را که در ابتدا گفتند که پزشک هستند و در خصوص قرنطینه نقد و نظری ندارند ادامه می دادند. موضوعات علمی دنیای امروز آنقدر تخصصی هستند که دیگر نمی شود انتظار داشت یک نفر به همه موضوعات تخصصی علمی اشراف داشته باشد. موضوع قرنطینه یا عدم قرنطینه یک موضوع فنی است و جوانب زیادی دارد و در خصوص خوبی یا بدی قرنطینه، جنبه اپیدمیولوژیک بیماری در آن مطرح است نه جنبه درمان.

اینکه همه باید ویروس را بگیرند حرف درستی به نظر نمی رسد، کما اینکه برای سایر بیماری های عفونی و واگیری که در گذشته و قبل از پیدایش واکسن سلامت انسان ها را به مخاطره می انداخت نیز چنین استدلالی پذیرفته نبود. اولا هر چقدر که نسبت بیشتری از مردم را در برابر آلودگی به این ویروس در این زمان محافظت کنیم، امید بیشتری به پیدا شدن واکسن و یا درمان اختصاصی برای آن در آینده وجود خواهد داشت. حتی بدون هیچگونه اقدامی، ضرورت ندارد همه مردم مبتلا شوند تا اپیدمی خاموش شود و در بدترین حالت، با توجه به رفتار ویروس کووید-19 به نظر می رسد آلودگی 60 تا 70 درصد مردم، منجر به ایجاد ایمنی جمعی (herd immunity) شود و اپیدمی را خاموش کند. دقت شود بین آلودگی و ابتلا به فرم علامت دار و باز بین ابتلا به فرم علامت دار و فرم شدید بیماری اختلاف وجود دارد. حداقل سه چهارم از موارد عفونت با این ویروس منجر به علایمی در حد سرما خوردگی معمولی شده و خطر مرگ بسیار پایینی دارد.

اینکه حدود دو سوم جامعه باید آلوده شوند نیز به این معنی نیست که نباید با آن برخورد کرد. الان استراتژی توصیه شده برای کشورهایی مثل ما که ویروس گسترده شده است آرام کردن اپیدمی (mitigation) است تا هم فرصت به سیستم درمان بدهد، هم تلفات را کمتر کند و هم امید به دسترسی به روشهای درمانی و در نهایت تولید واکسن را افزایش دهد.

نکته بعدی در خصوص مصاحبه ایشان این است که قرار نیست ما در مورد هر بیماری نوظهوری صرفا با مشاهدات و مباحثات مان با همکاران مان به بهترین نتیجه برسیم و می توان مطالعه کرد و بر اساس بررسی متون، از تجربیات و دانش همه متخصصان دنیا استفاده کرد و به بهترین نتیجه رسید.

تعبیر مجری محترم دال بر اینکه درمان ندارد و همه خواهند مرد هم تعبیر درستی نیست و ایجاد نگرانی بی مورد در جامعه خواهد کرد. البته مرگ و میر آن نسبت به سایر بیماری های عفونی بالاست و در مواردی که بیماری شدید آشکار می شود احتمال مرگ آن حدود 4 درصد است، اما مترادف گرفتن آن با مرگ (تعبیر مجری محترم) درست نیست.

موضوع بعدی مقایسه کشندگی این بیماری با آنفلوانزا است و اعلام اینکه این بیماری از آنفلوآنزا کشندگی کمتری دارد هم سخن درستی نیست. واقعیت این است که ویروس کووید-19 بیش از ده برابر آنفلوآنزای فصلی (و بسته به ترکیب سنی جوامع و فراهم نبودن امکانات درمانی کافی تا 40 برابر بیشتر از آنفلوآنزای فصلی) کشندگی دارد.

خلاصه کلام اینکه این اپیدمی بسیار مهم است و اثرات آن با توجه به درصدی از افراد جامعه که می توانند بیماری را بگیرند و درصدی از آنها که به خدمات پیشرفته درمانی از جمله بستری در بخشهای ویژه نیاز پیدا میکنند در جامعه قابل توجه است. در عین حالی که درصد زیادی از افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند بی علامت بوده و یا با علائم خفیف شبیه به سرماخوردگی آنرا تجربه می کنند، با توجه به اهمیت جان تک تک افراد جامعه و بیش از ده برابر بودن این خطر مرگ این بیماری در مقایسه با آنفلوآنزای فصلی، نباید آنرا دست کم گرفت. نه باید ترس بی جهت در مردم ایجاد کرد و نه باید آرامش بی جهت به آن ها داد و بهتر است موضوعات به طور تخصصی توسط متخصصین مربوطه مورد بحث قرار گیرند و با بیان واقعیات به مردم، آنها را متناسب با خطر واقعی پیش رو آماده مراقبت از خود و جامعه کرد.

دکتر اکبر فتوحی، دکتر مسعود یونسیان

اساتید اپیدمیولوژی دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران