گزارش مرداد 94 رییس دانشگاه به دانشجویان، کارکنان و اعضای هیات‌علمی/ دکتر جعفریان: بسیاری از مشکلات در صورت «فکر کردن» به آن قابل حل هستند

رییس دانشگاه همچون ماه‌های گذشته، در پایان ماه مرداد 94 در گزارشی مکتوب با دانشجویان، کارکنان و اعضای هیات‌علمی سخن گفت.
متن کامل گزارش به این شرح است:

دانشگاهیان محترم سلام
گزارش مرداد ماه 94 اینک پیش روی شما است. به پایان دومین سال مسئولیت نزدیک می‌شویم و همانطور که از اولین گزارش گفتم هنوز هر ماه حرف‌هایی برای گفتن وجود دارد. یادآوری می‌کنم که هدف از این گزارشات بیان مطالبی است که در قالب اخبار نمی‌گنجد و به نوعی تحلیل وقایع و انعکاس دیدگاه‌های من در این مسئولیت است. امیدوارم این هدف تا کنون محقق شده باشد و بعد از این نیزبه همین روال ادامه یابد. البته انعکاس عمومی این گزارشات کمی باعث محدودیت می‌شود و من ناچارم با این ملاحظه با شما صحبت کنم.

موفقیت‌های دانشگاه در عرصه بین‌المللی
همه شما از خبر کسب رتبه اول وبومتریکز در بین تمام دانشگاه‌های کشور و ارتقاء رتبه جهانی به 364 مطلع شدید. این رتبه درواقع شاخصی برای دیده‌شدن دانشگاه در شبکه تارنمای جهانی است و ممکن است این سؤال به ذهن برسد که به خودی خود چه ارزشی دارد؟ واقعیت این است که در دنیای امروز «میزان دیده شدن» یک معیار مهم پیشرفت است. میزان مراجعه افراد و سازمان‌ها به سایت یک مجموعه نشان دهنده جایگاه آن در دنیا  و عاملی تعیین‌کننده در تعاملات سازمان خواهد بود. رسیدن به رتبه اول بین کل دانشگاه‌های کشور گام ارزشمندی برای دیده شدن در سطح بین‌المللی است. انتظار من از تمام واحدهای دانشگاه این است که هر چه سریعتر با همکاری معاونت بین‌الملل، روابط عمومی و مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه نسبت به تکمیل سایت خود به هر دو زبان فارسی و انگلیسی اقدام کنند تا این روند همچنان ادامه یابد. متأسفانه هنوز حتی سایت فارسی بعضی واحدها به‌طور مرتب به‌روز نمی‌شود و حاوی اطلاعات ناقص یا قدیمی است. روشن است که محتوای سایت انگلیسی هم نباید ترجمه همان مطالب فارسی باشد بلکه باید اطلاعات مورد نیاز مخاطب بین‌المللی را به صورت جامع و مناسب منعکس نماید.
هم زمان با خبر فوق، حضور 17 نفر از اساتید دانشگاه در بین 31 نفر دانشمند برگزیده 1 درصد اول دنیا در علوم پزشکی که توسط ESI منتشر می‌شود در اخبار انعکاس وسیعی یافت. اینکه از دانشگاه بعدی تنها 4 نفر و از دانشگاه‌های بزرگ دیگر به تعداد کمتر در این فهرست حضور دارند، نمودی از توانمندی مجموعه دانشگاه علوم پزشکی تهران در عرصه پژوهش است. در وهله اول لازم است از این 17 استاد برجسته دانشگاه تشکر کنم که در سنین مختلف، کمتر از 40 تا بیش از 75، و در رشته های متفاوت با همت و پشتکار خویش توانسته‌اند چنین موفقیتی را رقم بزنند.
همچنین لازم است از همکاران فراوانی که در کنار این اساتید بزرگوار تلاش کرده‌اند و باعث به ثمر نشستن زحمات ایشان شده‌اند و چه بسا کمتر از ایشان نامی برده می‌شود، سپاسگزاری نمایم. بدون شک کار علمی به‌صورت گروهی انجام می‌شود و البته حضور یک فرد محوری که با روحیه کارآفرینی و میل به پیشرفت امور را پیگیری کند ضروری است.
نقش دانشگاه ما به عنوان یک دانشگاه پژوهش محور در دو دهه گذشته بارها به اثبات رسیده است و گمان می‌کنم همه مسئولان ذیربط در امر پژوهش در سراسر کشور نسبت به این موضوع اذعان داشته باشند. اکنون لازم است همان‌طور که رهبر معظم انقلاب در بیانات خود در دیدار با اساتید دانشگاه‌ها در ماه مبارک رمضان امسال گوشزد کردند، «نسبت به شناخت و تصمیم گیری درباره ظرفیت‌های دانشگاه‌ها و رشته‌های تحصیلی، و سپس تعیین اولویتهایی که امکان سرمایه گذاری ویژه برای پیشرفت‌های اساسی درخصوص آنها وجود دارد»، اقدام شود. دانشگاه ما برای این حرکت آماده است و ظرفیت‌های موجود نشان می‌دهد که می‌تواند از منابع به صورت مناسب و با رعایت بهره‌وری استفاده نماید. امیدواریم همه مسئولان در سطوح مختلف در وزارت بهداشت، معاونت علم و فناوری ریاست جمهوری و سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی توجه لازم را به این دستور راهبردی رهبر معظم انقلاب مبذول نمایند و در آینده نه چندان دور شیرینی ثمرات ارزشمند آنرا نظاره کنند.

جلسات متعدد رؤسای دانشگاه ها و یک تصمیم مهم
در مرداد ماه 4 جلسه رؤسای دانشگاه‌ها در وزارت بهداشت با حضور آقای دکتر هاشمی برگزار شد. خود این موضوع البته جای بسط دارد که این تعداد گردهمایی از دانشگاه های سراسر کشور که دو بار هم در روز جمعه برگزار شد، حاکی از تلاش بی‌وقفه مسئولان وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها در سطوح مختلف است. اما منظور من از طرح این موضوع مسئله مهم‌تری است که به نظرم قابل تأمل است. دستور اصلی این جلسات در مرداد ماه دستورالعمل پرداخت مبتنی بر عملکرد بود. در واقع وزارت بهداشت پس از اجرای آزمایشی این دستورالعمل تا پایان خردادماه، همانطور که وعده داده شده بود به ارزیابی آن پرداخت و پس از جلسات متعدد و طولانی وزیر محترم بهداشت در تاریخ 27 مرداد ماه طی نامه‌ای موافقت خود با نامه رؤسای دانشگاه‌ها برای مخیر شدن بیمارستان‌ها بین دو مدل پرداخت مبتنی بر عملکرد و نظام سابق را ابلاغ نمود. درباره دستورالعمل پرداخت مبتنی بر عملکرد در گزارش تیرماه توضیحاتی ارائه شد و بنا ندارم آنرا تکرار کنم، بدون شک نقاط قوتی در آن هست که برخی مشکلات نظام سابق را برطرف می‌کند اما به نظر اکثر رؤسای دانشگاه‌ها زیرساخت‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری لازم و همچنین آمادگی روانی پرسنل برای اجرای این مدل هنوز در حدی نیست که بتوان آنرا همان‌طور که در ذهن طراحان وجود دارد اجرا نمود. در این موضوع آنچه بیش از هرچیز جالب توجه و به‌گمان من شایسته تقدیر است موضع شخص آقای دکتر هاشمی به عنوان وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی است. ایشان با فکر آزاد و بدون تعصب، نظر مشورتی رؤسای دانشگاه‌ها را پذیرفته و مشکلات موجود در مسیر اجرای این دستورالعمل را به رسمیت شناختند و با بازگشت به مدل سابق با اصلاحاتی به نفع کارکنان و پزشکان موافقت کردند. این اقدام در نوع خود کم‌نظیر است چراکه مجموعه وزارت بهداشت هزینه‌های اجرای دستورالعمل جدید را در این مدت داده بود و امکان تداوم آن نیز برای دانشگاه‌ها وجود داشت اما ایشان به خواست کارکنان که علاوه بر کانال رؤسای دانشگاه به‌طور مستقیم هم در سفرهای متعدد از محیط دریافت می‌کنند، توجه نشان داده و مجوز بازگشت به قبل را صادر نمودند. این یک حرکت شجاعانه و نشان‌دهنده مسئولیت‌پذیری و توجه به نتیجه کار است که تصور می‌کنم کمتر در مدیریت دولتی تکرار شده باشد.
ما نیز در دانشگاه بلافاصله پس از اطلاع از نهایی شدن این تصمیم در جلسه‌ای با رؤسای بیمارستان‌ها موضوع را به بحث گذاشتیم و با توجه به اتفاق نظر ایشان بر بازگشت به روش قبلی، قرار شد هر بیمارستان پس از بحث در داخل مجموعه با حضور رئیس، مدیر و مدیر پرستاری و استفاده از نظر سرپرستاران، روش مورد درخواست را به دانشگاه منعکس نماید تا بر مبنای آن اقدام شود. خوشبختانه اکثر بیمارستان‌ها در همین هفته نظر خود را ارسال نمودند و امیدوارم در هفته اول شهریور پرداخت‌ها به ترتیب ارسال لیست از بیمارستان‌ها، علیرغم کمبود جدی منابع به دلیل تأخیر پرداخت سهم بیمه‌ها، آغاز شود. مهمترین وظیفه ما پرداخت منظم است که متأسفانه به علت مشکلات مربوط به اجرای دستورالعمل اکنون به تعویق افتاده است. ستاد دانشگاه و همکاران بیمارستان‌ها در این مدت تقریبا به‌طور شبانه‌روزی مشغول کار هستند تا بتوانند انجام پرداخت‌ها را تسریع نمایند. یک شاهد این ادعا حضور مدیر محترم مالی دانشگاه در ساعت 12 شب پنجشنبه 22 مرداد در اتاق عمل 1 بیمارستان امام خمینی بود که گزارش نتایج محاسبات انجام شده را به من ارائه نمود تا من در روز جمعه مطالعه نموده و در جلسه شنبه وزارت بهداشت مطرح کنم. البته من هم در آن ساعت مشغول مراحل پایانی یک عمل جراحی پیوند کبد بودم. به هر حال از بابت تأخیری که در پرداخت‌های کارانه و اضافه کار خردادماه به بعد رخ داده عذرخواهی می‌کنم اگرچه به‌دلیل روشن‌نبودن نحوه اجرای دستورالعمل امکان دیگری هم وجود نداشت. به خوبی اطلاع دارم که بسیاری از کارکنان و پزشکان به دلیل تعهدات مالی که دارند منتظر این پرداخت‌ها هستند و به همین دلیل ما تمام امکانات خود را برای تسریع این  امر به کار خواهیم گرفت.
 

بازدیدهای هیأت رئیسه از بیمارستان‌ها، یک پیام کلیدی
همان‌طور که در اخبار دانشگاه مشاهده فرمودید اعضای هیأت رئیسه دانشگاه یک شب در هفته به‌طور سرزده از یک بیمارستان بازدید می‌نمایند. درباره روز بازدید و بیمارستان مورد بازدید اطلاع‌رسانی صورت نمی‌گیرد و به همین دلیل در همه این بازدیدها تنها مسئولان شیفت شب همراه همکاران ما در دانشگاه بودند. بازدید من از بیمارستان بهرامی به قدری سرزده بود که حتی نگهبان محترم شیفت شب هم برای بازکردن در و عبور خودروی دانشگاه تردید داشت! هدف این بازدیدها در درجه اول ارزیابی وضعیت اورژانس‌ها و در مرحله بعد نکات خاصی است که توسط معاونت درمان تعیین می‌شود. اینکار برای کسب اطلاعات مستقیم از محیط و آگاهی اعضای هیأت رئیسه از مشکلات بیمارستان‌ها و حفظ حساسیت نسبت به مشکلات ضرورت دارد.
نکته آخر موضوعی است که باید کمی بسط داده شود. هر یک از ما در محیط کار خود بنابر عادت، اموری را طبیعی تلقی می‌کنیم که ممکن است طبیعی نباشند. در واقع گاهی اوقات هم متوجه غلط بودن یک روال رایج هستیم اما تلاشی برای اصلاح آن نمی‌کنیم. علت این بی‌تفاوتی نسبی ممکن است تلاش‌های ناموفق قبلی، عدم احساس حمایت از مسئولان بالاتر، نداشتن منابع لازم برای کار مورد نظر، عدم احساس مسئولیت یا دلایل بسیار دیگر باشد. اگر همه ما این گونه فکر کنیم چطور امور اصلاح خواهد شد؟ این بزرگترین چالش محیط‌های دولتی است که در آن درآمد افراد تابع رضایت مشتری نیست و به روایت برخی دوستان «سهم فرد از درآمد نفت» تلقی می‌شود! اگر روزی درآمد کارکنان دولت به واقع به عملکرد آنها مرتبط شود همه ما بهتر زندگی خواهیم کرد چراکه بخش بزرگی از خدمات توسط سازمان‌های دولتی تأمین می‌شود و همه مردم نیازمند این خدمات هستند که بخش سلامت یکی از آنها است. به هرحال توجه به روال‌های جاری و آنچه بعضا فقط به دلیل عادت انجام می‌شود یک ضرورت است و این یعنی حفظ حساسیت. من به همان اندازه که معتقد نیستم ما می‌توانیم همه مشکلات را حل کنیم، اعتقاد دارم بسیاری از مشکلات در صورت «فکر کردن» به آن قابل حل هستند. هدف بازدیدهای هیأت رئیسه از بیمارستان‌ها پرداختن به همین موارد است.

رویدادهای دیگر
کسب مقام نقره در مسابقات جهانی جامعه پزشکان توسط آقای دکتر ظفرقندی از اخبار جالب مرداد ماه بود. این یک الگوی بسیار خوب برای تمام دانشگاهیان اعم از کارکنان، دانشجویان و هیأت علمی است که استادی مانند ایشان در دهه ششم زندگی دارای این حد از آمادگی جسمانی است که حتی می‌تواند درسطح قهرمانی به ورزش ادامه دهد. به ایشان از بابت این موفقیت که به نوعی تأکید بر لزوم تک بعدی نبودن هم هست تبریک می‌گویم.
در طول مرداد ماه 6 بازدید محیطی داشتیم. حضور در واحدهای دانشگاه یک ضرورت قطعی است که متأسفانه به دلیل تعدد واحدها و فشردگی برنامه‌ها نمی‌توانیم با سرعت دلخواه تعقیب کنیم. البته مراجعات متعدد افراد برای درخواست‌های شخصی و حواشی داخل و خارج دانشگاه هم وقت زیادی را می‌گیرند. در ماه‌های گذشته موضوع پرداخت کارانه هم مزید بر علت شد.
پنجشنبه 29 مرداد ماه اولین جلسه مشترک هیأت رئیسه با مسئولان و رؤسای بخش های بیمارستانی در بیمارستان سینا برگزار شد و بیش از 3 ساعت طول کشید. در این جلسات بنا بر ارائه گزارش بیمارستان طبق چارچوب ارسالی توسط مرکز تحقیق و توسعه سیاست‌های دانشگاه و شنیدن نقطه‌نظرات رؤسای محترم بخش‌ها و ارائه بازخوردهای هیأت رئیسه به بیمارستان است. قرار بود این برنامه از خیلی وقت پیش شروع شود اما با توجه به مشغولیت جدی بیمارستان‌ها در اجرای طرح تحول سلامت لازم بود فرصتی به بیمارستان‌ها داده شود. اولین جلسه به نظرم به خوبی برگزار شد و با مشارکت فعال رؤسای بخش‌ها همراه بود. مسائلی که باید در ستاد دانشگاه و بیمارستان پیگیری شود جمع‌بندی و به واحدهای ذیربط ابلاغ می‌شوند.

در آخرین روز مرداد ماه همراه با گروهی از منتخبین جامعه پزشکی با رئیس محترم قوه قضائیه دیدار داشتیم. مطالبی که ایشان در سخنرانی خود مطرح کردند بسیار قابل تأمل بود. همانطور که در بخش پایانی گزارش خواهد آمد قضات و پزشکان علاوه بر همه ارتباطات کاری، یک نقطه مشترک بزرگ دارند و آن «تعهد حرفه ای» است؛ هر دو گروه باید پیش از هر چیز برای  مصالح مردم اولویت قائل باشند. اشارات آیت‌الله آملی لاریجانی به فلسفه طب از منابع مختلف نیز جالب و عمیق بود و تداعی‌کننده همان مفهوم نگاه به انسان به عنوان یک موجود زیستی- روانی- اجتماعی- روحی. (BioPsychoSocioSpiritual)

حواشی
غروب روز یکشنبه 18 مرداد قرار بود بنده در ساعت 8 شب بعد از اتمام برنامه روزانه برای مذاکرات خدمت آقای دکتر هاشمی باشم اما چون کار ایشان زودتر تمام شده بود و نزدیک دانشگاه بودند، پس از تماس با من یک ساعت زودتر خودشان به دانشگاه آمدند و فرصت مبسوطی برای بحث راجع به مسائل مختلف فراهم شد. غیر از ملاقات‌های حاشیه جلسات یا بازدیدها و موارد فوری، به‌طور معمول هر 2 تا 3 ماه یک بار چنین فرصتی منظور می‌شود که مطالب اصلی را با ایشان مطرح کنم. نکته جالب این بود که ایشان با تغییر برنامه، خودشان به دانشگاه آمدند در حالی که معمول بر این است که بفرمایند ما زودتر به محل ملاقات برویم. این نوع رفتار به‌خودی‌خود ارزشمند و نگاهی جدید به روابط انسانی در کنار روال‌های اداری است.
بنابر قولی که در پایان گزارش تیرماه دادم، در مرداد 1 نوبت استخر و سه هفته پیاپی والیبال رفتم، خدا را شکر که به لطف بعضی دوستان این فرصت فراهم شد. یکی از این روزها بعد از عمل پیوند، شب قبل بود و تنها 4 ساعت خوابیده بودم اما باید نمره منفی تیرماه پاک می شد. ورزش علاوه بر تأثیر قطعی در سلامت  جسمانی بدون شک بر سلامت روان نیز مؤثر است و باعث طراوت و شادابی می‌شود. البته هنوز در تطابق سن فعلی با توانایی‌های قبلی مشکلاتی دارم چون فکر می‌کنم می‌توانم با قدرت 30 سال قبل بازی کنم اما ان‌شاءالله به تدریج به تعادل خواهم رسید. به هر حال خوشحالم که فعالیت‌های بدنی فراوان سال‌های جوانی باعث شده هنوز بتوانم یک ساعت ونیم ورزش جدی را بدون مشکل تحمل کنم. به دانشجویان عزیز تأکید می‌کنم امروز برای ورزش برنامه ریزی کنند که فردا دیر است.

سخن آخر، روز پزشک
اول شهریور ماه که بر اساس روایات تاریخی زادروز ابوعلی سینا است، روز پزشک نامیده شده است. از آنجا که گزارش هر ماه در روز اول ماه بعد منتشر می‌شود، لازم می‌دانم این روز را به تمام همکاران پزشک عمومی، متخصص و فوق تخصص در سراسر کشور و به‌خصوص پزشکان شاغل در دانشگاه تبریک عرض کنم. زحمات ارزشمند پزشکانی که برای بازگرداندن سلامت به بیماری یا حفظ جانی تلاش می‌کنند بسیار فراتر از تقدیر دیگران است و البته لذت بی‌نظیر ناشی از چنین موفقیت‌هایی هم در نوع خود منحصربه‌فرد است. این لذت را هر یک از ما ممکن است بارها تجربه کرده باشیم.
در طی یک سال گذشته اما اتفاقاتی رخ داد که به مناسبت روز پزشک لازم است به آن اشاره‌کنم. با شروع طرح تحول سلامت و به دنبال تصویب و ابلاغ کتاب ارزش‌های نسبی یا تعرفه خدمات پزشکی و برخورد با تخلفات تعرفه‌ای در تمام کشور و چند حادثه به‌خصوص در ماه های اخیر، مواردی در باره ارتباط جامعه پزشکی با مردم در رسانه‌ها و فضای مجازی انتشار یافت که محل تأمل است. جامعه پزشکی و بعضی حرف دیگر مانند قضاوت و روحانیت که به عنوان حرفه‌های مقدس شناخته می‌شوند ویژگی‌هایی دارند که شاید مهم‌ترین آنها قابلیت ‌اعتماد مردم به صاحبان این حرف باشد. اعتماد بین پزشک و بیمار یک ارتباط دو سویه است؛ هم باید پزشکان به‌گونه‌ای عمل کنند که این اعتماد حفظ شود و هم جامعه باید شئون پزشک را رعایت کنند. اگر اعتماد به گروه پزشکی به‌نوعی زیر سؤال برود آسیب آن مستقیما متوجه مردم است. هر اقدامی که به این اعتماد به عنوان یک سرمایه ارزشمند اجتماعی آسیب برساند؛ چه از طرف پزشکان باشد، چه مردم و چه رسانه‌ها، مستقیما به ضرر مردم تمام می شود. مثال ساده این است که وقتی فرد به پزشکی مراجعه می‌کند اگر نتواند اعتماد کند که آنچه برای تشخیص و درمان انجام می‌دهد به صلاح او است یا نه؛ مجبور است به چند پزشک دیگر هم مراجعه کند. این پزشکان نیستند که در این شرایط ضرر می‌کنند بلکه مردم هستند که وقت و منابع مالی‌ خود را صرف می‌کنند و از آن مهم‌تر نگرانی و اضطرابی است که باید از بابت بیماری تحمل کنند. جامعه و حکومت باید بتوانند اعتماد مردم به پزشکان، روحانیون و قضات را حفظ کنند چون جامعه هیچ‌وقت از وجود آنان بی‌نیاز نخواهد بود. در برخورد با مشاغل دیگر مردم می‌توانند با استفاده از دانسته‌های خود و مشورت با هم کیفیت خدمت یا کالا را ارزیابی کنند اما در مورد پزشکی، قضاوت و روحانیت چون اختلاف دانشی زیادی بین مردم و صاحبان این حرف وجود دارد، باید بتوانند به آنان اعتماد کنند و این در همه جای دنیا صدق می‌کند. بنابراین نباید هرروز در فضای اجتماع و رسانه‌ها بگوییم که پزشکان دنبال منافع خودشان هستند و به بیماران خود اهمیت نمی‌دهند. روشن است که جامعه پزشکی هم باید مکانیسم خودکنترلی قوی داشته باشد تا اگر فردی تخلف کرد با آن برخورد کند. سازمان نظام پزشکی مرجع رسیدگی به جرائم پزشکی است و احکام قاطعی صادر می‌کند. برای جامعه روحانیون و قضات نیز مراجع رسیدگی مختص به خود وجود دارد. در تقویت اعتماد جامعه به پزشکان رسانه‌ها نقش فوق‌العاده دارند چون می‌توانند کاری کنند که با یک اتفاق ساده و گاهی کم اهمیت، آسیب جدی به این سرمایه ارزشمند اجتماعی وارد شود. نقش دانشگاه در این زمینه آموزش رفتار حرفه‌ای است که خوشبختانه در سطوح مختلف و به صورت‌های گوناگون دنبال می شود و به همین دلیل دفتر رفتار حرفه‌ای در سطح دانشگاه با مسئولیت قائم‌مقام رییس دانشگاه تشکیل شده تا بتواند در همه فعالیت‌ها از این جهت تأثیرگذار باشد. به هر حال روز پزشک یادآور خدمات ارزشمند جامعه پزشکی به مردم در طی ده‌ها سال گذشته است و همکاران شریف ما همچنان در بین مردم مورد اعتماد هستند.
برای تمام پزشکان دلسوز و خدمتگذار کشور و دانشگاه سلامت و توفیق ارائه خدمت به نیازمندان آرزو می‌کنم.
دکتر علی جعفریان
مرداد 1394