گفت و گو با سمیه ذاکرعباسعلی دانشجوی دکتری تخصصی انفورماتیک پزشکی دانشکده پیراپزشکی

گالری عکس
به گزارش روابط عمومی دانشکده پیراپزشکی، سمیه ذاکرعباسعلی دانشجوی دوره دکتری تخصصی رشته انفورماتیک پزشکی این دانشکده از رساله خود دفاع کرد، به این بهانه به گفت‌وگو با وی پرداختیم.

لطفاً در مورد سوابق تحصیلی خود توضیح دهید؟
در سال 1383 در مقطع لیسانس از دانشگاه شیراز فارغ‌التحصیل شدم. در سال 91 با کسب رتبه 2 کنکور در رشته انفورماتیک پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شیراز پذیرفته و عضو انجمن استعدادهای درخشان شدم و در سال 95 نیز با رتبه 3 کنکور موفق به قبولی در مقطع دکتری تخصصی انفورماتیک پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی تهران شدم.

در خصوص سوابق کار خود توضیح دهید؟
بعد از اتمام مقطع لیسانس و اخذ مدارک دوره مربیگری در رشته‌های کامپیوتر، همکاری با سازمان فنی و حرفه‌ای استان فارس را درزمینهٔ تدریس و طراحی سؤالات آزمون‌های مربوطه آغاز کردم. همچنین از تیرماه 1385 در دانشگاه علوم پزشکی شیراز استخدام شدم و با سمت مسئول فناوری اطلاعات (IT) و سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی (HIS) در بیمارستان شهید فقیهی شیراز مشغول به کار هستم.

در خصوص عنوان رساله خود و موضوع و روش انجام آن توضیح مختصر دهید؟
عنوان رساله بنده طراحی، ایجاد و ارزیابی سامانه ثبت اطلاعات و مدیریت مراقبت از نوزادان متولدشده از مادران وابسته به مواد مخدر است.
اعتیاد به مواد مخدر به یکی از مشکلات مهم بهداشتی، روانی و اجتماعی جوامع تبدیل‌شده است. سوءمصرف مواد از خطرات بالقوه‌ای است که گروه‌های جمعیتی مختلف ازجمله زنان باردار را تهدید می‌کند و از رفتارهای پرخطر بهداشتی محسوب می‌شود که عوارض و پیامدهای نامناسبی برای مادر و جنین به دنبال دارد.
سندرم محرومیت نوزادی شایع‌ترین مشکل مرتبط با مادران باردار وابسته به مواد مخدر محسوب می‌شود؛ بنابراین شناسایی این‌گونه نوزادان در معرض خطر و شناسایی مادران آنان و اجرای مداخلات مناسب برای آن‌ها، سبب می‌شود تا تحت درمان‌های مناسب قرار گیرند. ثبت اطلاعات که در حرفه‌ی پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های ارتقاء سطح سلامت و توسعه‌ی اجتماعی محسوب می‌شود؛ اما در ایران علیرغم تحولات مثبت در بسیاری از زمینه‌های بهداشت و درمان در دهه‌های گذشته و ثبت نظام‌مند بسیاری از بیماری‌ها، به مقوله ثبت داده‌های مربوط به آسیب‌های اجتماعی چون ثبت اطلاعات نوزادان متولدشده از مادران وابسته به مواد مخدر در دوران بارداری و ایجاد یک سامانه ثبت جهت آن بر پایه استانداردهای ملی و بین‌المللی توجه چندانی نشده است. به همین منظور در این رساله به طراحی و ایجاد سامانه ثبت نوزادان متولدشده از مادران وابسته به مواد مخدر پرداخته شد. این سامانه در جهت جمع‌آوری و پردازش داده‌های مرتبط با این‌گونه نوزادان مؤثر واقع‌شده و امکان مقایسه، تحلیل و مطالعه بر روی‌داده‌های جمع‌آوری‌شده و امکان ارائه گزارش‌ها و نتایج به کاربران، مدیران و سیاست‌گذاران را در جهت تصمیم‌گیری‌های بهتر فراهم کرده است.

آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در ایران انجام‌شده است؟
مطالعه ما اولین مطالعه در جهت اجرا و راه‌اندازی سامانه ثبت اطلاعات برای نوزادان متولدشده از مادران وابسته به مواد مخدر و مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی است.

آیا مطالعه مشابهی در این زمینه در خارج از کشور انجام‌شده است؟
در برخی از کشورها ازجمله استرالیا، کانادا، دانمارک، سوئد و انگلستان، از لینک بین دو یا چند پایگاه داده و سامانه‌های ثبت مرتبط با مادری و نوزادی موجود در کشورشان استفاده کرده و درنهایت نوزادان مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی را شناسایی کرده و به اطلاعات آن‌ها دسترسی یافتند؛ اما تنها ایالت تنسی از آمریکا به‌عنوان اولین مجری در راه‌اندازی سامانه ثبت نوزادان مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی عمل کرده و یک سامانه ثبت مستقل برای نگهداری اطلاعات دموگرافیک و بالینی این‌گونه نوزادان و مادرانشان طراحی و در نظر گرفت و امکان گزارش‌گیری‌های مختلف را فراهم کرد.

مهم‌ترین مانع انجام طرح خود در مراحل مختلف چه می‌دانید؟
از مهم‌ترین موانعی که در جهت اجرای پژوهش فعلی با آن روبرو بودیم، استیگما داشتن مصرف مواد مخدر و عنوان نشدن آن توسط مادران بارداری که در دوران بارداری مصرف مواد مخدر داشته‌اند و عدم شناسایی نوزادان مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی که در این شرایط کادر بالینی تا حدودی از طریق نشانه‌ها و علائم نوزادان متولدشده، آن‌ها را شناسایی کردند اما به‌هرحال تعدادی از آن‌ها قابل‌شناسایی نبوده و از جامعه و نمونه پژوهش ما خارج شدند.

نتیجه و دستاورد پژوهش خود را چه می‌دانید؟
نتایج به‌دست‌آمده از پژوهش حاضر نشان داد که بیشتر کشورهای پیشرفته و درحال‌توسعه باهدف ارتقاء سطح سلامت نوزادان، سیاست‌گذاری‌های صحیح و برنامه‌ریزی‌های خرد و کلان به چنین سیستمهایی برای مدیریت مراقبت بهتر از نوزادان مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی نیاز دارند و با راه‌اندازی سیستم‌های اطلاعاتی و ثبت اطلاعات آن‌ها در پی رفع نیازهایشان بوده‌اند. سامانه حاضر نیز بر اساس بانک‌های اطلاعاتی و سامانه‌های ثبت نوزادان مبتلابه سندرم محرومیت نوزادی کشورهای پیشرو و نظرات خبرگان کشورمان طراحی و ایجادشده است.
از دیگر دستاوردهای مهم این سامانه، امکان برقراری ارتباط، تعامل و تبادل اطلاعات با سامانه‌های سپاس، HIS و همچنین سامانه‌های سایر سازمان‌ها ازجمله بهزیستی و اورژانس اجتماعی کشور است. یکپارچه‌سازی این سامانه ثبت با سایر سامانه‌های مراقبت مانند پرونده الکترونیک سلامت و همچنین تعامل‌پذیری آن با سامانه‌های سایر سازمان‌های مرتبط، مزایای فراوانی ازجمله مدیریت بهتر منابع، بهبود هماهنگی مراقبت، دسترسی ملی و بین‌المللی به داده‌های بالینی، کاهش هزینه‌های عملیاتی و جلوگیری از تأخیر در درمان بیماران را به همراه خواهد داشت.

از کار شما چند مقاله تهیه‌شده است؟
مجموعه مقالات بنده، پنج مقاله چاپ‌شده و 6 مقاله در مرحله داوری است.
توضیح اینکه دکتر رضا صفدری و دکتر ملیحه کدیور اساتید راهنما و دکتر شراره رستم نیاکان و دکتر مهرشاد مختاران اساتید مشاور این پژوهش بودند. دکتر نسترن خسروی، دکتر حمید بورقی، دکتر لیلا شاهمرادی و دکتر نیلوفر محمدزاده داوری این پژوهش را بر عهده داشتند.
عکس و خبر: الهام حق شناس