پاسخ به پرسش های رایج در خصوص ورزش به هنگام اپیدمی ویروس کرونا

1- آیا فعالیت فیزیکی بر سیستم ایمنی و احتمال ابتلا به بیماری‌های تنفسی ویروسی اثر می‌گذارد؟
مطالعات موجود در خصوص اثرات انجام ورزش با شدت‌های مختلف بر پاسخ سیستم ایمنی نشانگر آن هستند که فعالیت جسمانی با شدت متوسط اثرات مثبتی بر پاسخ‌های سیستم ایمنی در برابر عفونت‌های تنفسی ویروسی دارند.
در پی فعالیت فیزیکی با شدت متوسط افزایش تعداد زیرگروهی از سلول‌های دفاعی بدن (نوتروفیل ها و سلول‌های کشنده طبیعی) مشاهده می‌شود و غلظت برخی مواد ایمنی زا (ایمونوگلوبولین A) در بزاق زیاد می‌شود. فعالیت فیزیکی با شدت متوسط هورمون‌های مرتبط با استرس را افزایش می‌دهد که به کاهش التهاب منتهی می‌شوند. این امر باعث تقویت سیستم ایمنی در برابر عفونت ویروسی از طریق ایجاد تغییر در واکنش‌های سلول‌های دفاعی (T کمک‌کننده) می‌شود. در افرادی که در زندگی روزمره خود سطوح متوسط فعالیت فیزیکی را انجام می‌دهند، 20 تا 30 درصد کاهش در عفونت‌های تنفسی فوقانی گزارش شده است. با این وجود، ورزش‌های شدید و طولانی‌مدت اثرات تضعیف‌کننده بر سیستم ایمنی بر جا می‌گذارند.
متخصصین یک رابطه به شکل حرف J انگلیسی میان فعالیت فیزیکی و عفونت تنفسی ویروسی را نشان داده-اند. به این معنا که در ورزش با شدت متوسط، سیستم ایمنی تقویت و خطر عفونت ویروسی تنفسی کاهش پیدا می‌کند، درحالی‌که ورزش با شدت بالا و مدت طولانی باعث تضعیف ایمنی تا چند ساعت پس از ورزش و افزایش خطر عفونت می‌شود.

2- آیا در زمان اپیدمی بیماری، فعالیت فیزیکی و ورزش برای افراد سالم و بی علامت مفید است؟ در صورت پاسخ مناسب در چه محیط‌هایی و با رعایت چه شرایطی قابل انجام است؟
به نظر می‌رسد ورزش با شدت متوسط (ونه زیاد) ممکن است در افراد سالم و بی علامت سودمند باشد و باید مورد توصیه قرار بگیرد. با این حال، به خاطر خطر بالای گسترش بیماری COVID-19 از فردبه‌فرد یا از طریق سطوح آلوده، فعالیت فیزیکی و ورزش در محیط خلوت و اختصاصی نظیر منزل با قابلیت تهویه کافی و استفاده از تجهیزات و وسایل شخصی و غیرمشترک مناسب‌تر خواهد بود. برنامه ورزش در منزل با استفاده از ورزش‌های بی‌خطر، ساده و راحت برای اجتناب از گسترش ویروس و حفظ سطح آمادگی جسمانی مناسب است. این برنامه می‌تواند شامل ورزش‌های هوازی (راه رفتن در منزل)، قدرتی، کششی و تعادلی یا ترکیبی از همه آنها باشد.
همچنین، ورزش هوازی با شدت متوسط (نظیر پیاده‌روی نسبتاً تند) در محیط‌های روباز و خلوت با توجه ویژه به حفظ فاصله مطمئن با سایرین (حدود 2 متر) و اجتناب از تماس با سطوح (ازجمله وسایل ورزشی بوستان‌ها) می‌تواند به‌عنوان یک جایگزین مناسب در نظر گرفته شود.
بااین‌حال باید در نظر داشت که مضرات انجام ورزش و به‌خصوص ورزش شدید در باشگاه‌ها و سالن‌های ورزشی عمومی و شلوغ به‌مراتب بیشتر از فواید آن است و باید پرهیز شود.
ساده‌ترین روش برای اطمینان از اینکه شدت ورزش از حد متوسط بالاتر نرفته است، استفاده از تست تکلم است. در هنگام ورزش در شدت متوسط، فرد باید قادر به مكالمه با خود یا فرد دیگر بدون نفس‌نفس زدن برای هریك یا دو كلمه باشد. درصورتی‌که این امر مشكل است، احتمالاٌ شدت ورزش بیش‌ازحد بالا است و فرد نیاز به كند كردن ضرباهنگ تمرین دارد. به‌اصطلاح عامیانه، در ورزش متوسط فرد به هن‌هن نمی‌افتد.

3- آیا برگزاری مسابقات ورزشی در زمان بروز این اپیدمی مجاز هستند؟
در خصوص برگزاری ورزش‌های سازمان‌یافته رقابتی با چالش‌های متعددی روبرو هستیم. نخست آنکه ورزشکاران برای رقابت باید با شدت بالا و تحمل استرس‌های روان‌شناختی زیاد ورزش کنند که می‌تواند باعث تضعیف سیستم ایمنی شود. دوم آنکه اکثر ورزش‌های رقابتی مستلزم تماس نزدیک با هم تیمی‌ها، حریفان، محیط ورزشی (مثل استخر در ورزش‌های آبی) یا تجهیزات (مثل هالتر در وزنه‌برداری، نیزه، چکش یا دیسک در دوومیدانی) هستند و ممکن است به خاطر احتمال بالای انتشار و سرایت خطرناک باشند. از سوی دیگر اغلب رقابت‌های سازمان‌یافته در سالن‌ها و استادیوم‌های بزرگ با تعداد زیادی از تماشاچیان برگزار می‌شوند که خطر سرایت را بسیار افزایش می‌دهد. نگرانی دیگر در رابطه با رقابت‌های بین‌المللی است که در آنها امکان دارد ناقلین بی علامت (به‌ویژه از کشورهای با شیوع بالا) ویروس را به بازیکنان، کادر اجرایی و تماشاچیان کشور میزبان منتقل کنند و باعث گسترش سریع بیماری در آن کشور شوند. این امر انتقال بین کشورها و قاره‌ها را تسریع می‌کند؛ بنابراین قرنطینه و جداسازی هر ورزشکار یا مربی بیمار، مشکوک به بیماری یا در تماس نزدیک با بیماران اثبات‌شده در منزل و دور از اردوها و مسابقات به مدت حداقل 14 روز باید در دستور کار قرار گیرد.
ازاین‌رو تعویق یا لغو این‌گونه مسابقات کاملاً منطقی به نظر می‌رسد. به‌هرحال درصورتی‌که بنا به دلایل موجه، برگزاری مسابقه غیرقابل‌اجتناب باشد، باید بدون حضور تماشاچیان و با حداقل عوامل اجرایی و ضمن رعایت اکید اصول محافظتی و بهداشتی برنامه‌ریزی شود. با توجه به این ملاحظات، برگزاری بزرگ‌ترین رویداد ورزشی 4 سال اخیر جهان (المپیک و پاراالمپیک توکیو 2020) با حضور بیش از 200 کشور، 15 هزار ورزشکار و بیست میلیون بازدیدکننده هم تحت‌الشعاع همه‌گیری بیماری قرار گرفته و ممکن است از سوی کمیته بین‌المللی المپیک لغو یا به تعویق بیفتد.

4- آیا افرادی که دارای علائم شبیه سرماخوردگی دارند، می‌توانند به فعالیت فیزیکی بپردازند؟
پرسش مهم دیگر در خصوص تداوم یا بازگشت به فعالیت ورزشی در حین یا پس از ابتلا به عفونت تنفسی فوقانی است. عموماً در این رابطه از «قانون گردن» استفاده می‌شود، به این معنا که اگر علائم و نشانه‌های بیمار محدود به بالای گردن بود (مثل عطسه، آبریزش بینی یا گلودرد) از بیمار خواسته می‌شود نرم دوی ملایم را به مدت 10 دقیقه انجام دهد. اگر در هر لحظه از انجام این کار یا پس از پایان آن، حال عمومی و یا علائم بیمار بدتر شدند، ورزشکار باید تا بهبودی کامل از انجام فعالیت فیزیکی منع شود. اگر حال عمومی و علائم بیمار پس‌ازاین مدت تغییری نکرد، مجاز خواهد بود که ورزش‌های ملایم تا متوسط را انجام دهد. اگر علائم در پایین‌تر از گردن هم وجود داشته باشد (مثل تب، درد عضلانی و علائم گوارشی)، انجام فعالیت فیزیکی ممنوع است و باید تا زمان بهبودی به تعویق انداخته شود.
البته باید در نظر داشت که قانون مذکور بیشتر در رابطه با افراد سالم و فعال با سطح ایمنی طبیعی صدق می‌کند و ممکن است به همه افراد جامعه قابل‌تعمیم نباشد. از سوی دیگر، با توجه به نوپدید بودن بیماری COVID-19 و اثرات احتمالی منفی آن بر سیستم ایمنی در بیماران علامت‌دار ممکن است احتیاط بیشتری در خصوص فعالیت فیزیکی موردنیاز باشد.