دکتر پورغریب: دانشجویی که فارغ التحصیل می شود باید یک انسان چند بعدی باشد و بتواند در حیطه های مختلف ایفای نقش کند

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران معاونت دانشجویی فرهنگی، متن مصاحبه ای که با دکتر محمدحسین پورغریب معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران و باموضوع «دانشجو و کرونا» انجام شده است را در ادامه می خوانید:

جناب آقای دکتر محمدحسین پورغریب معاون دانشجویی فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی تهران سلام علیکم، وقتتان بخیر؛
من هم سلام عرض می کنم خدمت شما، امیدوارم که روز خوبی را شروع کرده باشید و در خصوص جایگاه و نقش دانشجویان، حق مطلب ادا شود.

در آستانه آغاز سال تحصیلی دانشگاه ها هستیم و باتوجه به اینکه ویروس کرونا شیوع پیدا کرد و بخش زیادی از فعالیت های دانشگاهی دچار مشکل شد، بفرمائید از آغاز شیوع این ویروس در فضای دانشجویی و دانشگاه علوم پزشکی تهران چه روزهایی را پشت سر گذاشتید؟
به هر حال سال تحصیلی با پیام مقام محترم ریاست جمهوری آغاز شد و می توانم به شما بگویم که از روزی که کرونا شروع شد، دانشگاه های علوم پزشکی تعطیل نبودند و دانشجویانی از رشته های پزشکی، داروسازی، پرستاری و حتی دندانپزشکی در کنار کادر درمان فعالیت کرده و در بیمارستان ها حضور فعال داشتند و واقعاً شور و نشاط ویژه ای برای این فضا ایجاد می کردند. البته ابتدا که کرونا آمد و پنجشنبه صبح اعلام کردند، ما جمعه بعد از ظهر در ستاد بحران دانشگاه جلسه داشتیم و در تمام جامعه چه در فضای دانشجویی و چه بیمارستانی، اضطراب ایجاد شد ولی دو سه روز بعد این اضطراب تبدیل به فرصت شد و دانشجویان ما را همراهی کردند و جلساتی که برایشان گذاشتیم در ادامه خود دانشجویان نیز آن را مدیریت کردند. من تأکید می کنم حضور فعال خود دانشجویان این فرصت را ایجاد کرد که ما یک بازیابی جدید در سیستم پزشکی داشته باشیم، بخصوص باتوجه به اینکه در کنترل کرونا بیمارستان های دولتی دانشگاهی و در شهرهای بزرگ مثل تهران، اصفهان، تبریز و تقریباً در تمام شهرهایی که بیمارستان های آموزشی داشتیم، با وجود دانشجویان رشته های پزشکی و غیر پزشکی و همینطور رشته های تخصصی، رزیدنت ها و دستیاران فوق تخصصی، نقش بسیار پررنگی در درمان بیماران داشتند که تا همین امروز این نقش ادامه دارد.

اساتید و دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران با توجه به مسائل و مشکلاتی که بود، در این ایام نقش زیادی داشتند، یک مقدار این فضا را ترسیم می کنید؟
الان که در خیابان رد می شوم و مردم با خیالی آسوده به رستوران می روند، تفریح می کنند و ازدحام جمعیت در مغازه ها و ... را می بینم، واقعاً دلم می گیرد، زیرا وقتی وارد بیمارستان می شوم همکاران باید از لحظه ای که به بیمارستان می آیند و تا پایان ساعت کاریشان به غیر از لباس های مخصوص محل کار، باید یک یا دو لایه گان بپوشند، دو تا ماسک بزارند و فشار دو چندان را تحمل کنند و این فشار اولیه است؛ اگر خدایی نکرده مبتلا بشوند دوباره شرایط و نگرانی در خود و خانواده ایجاد می شود. ما باید این تناقض را در جامعه حل کنیم. ما همگی در یک کشتی نشستیم، نمی شود که یک فشاری روی کادر درمان و دانشجویان عزیزمان باشد و از آن طرف مردم رعایت نکنند. ما نمی گوییم مردم رستوران نروند و یا کارهایشان را انجام ندهند، بلکه باید حداقل دستورالعمل های بهداشتی که ستاد مقابله با کرونا ابلاغ کرده به همه و حتی مقامات عالی رتبه کشور هم رعایت می کنند را باید مردم رعایت کنند.

به دلیل آغاز سال تحصیلی، می خوام سوالات را به سمت اتفاقاتی که در دانشگاه رقم خورد ببرم، اساساً شیوه آموزش در دانشگاه ها و دانشکده های علوم پزشکی دستخوش تغییر شد، مانند ساعت آموزش، شما در دانشگاه علوم پزشکی تهران با این تغییرات چگونه مواجه و مدیریت کردید و به چه تصمیماتی رسیدید؟
بحث کرونا یک تهدید بود برای کل جهان و یک فرصت هم بود. فرصتی که برای آموزش پزشکی ایجاد کرد این بود که توانمندی خود را در حیطه مجازی تقویت کردیم. ما بالغ بر 5300 عنوان درسی را مجازی کردیم و بالغ بر 2300 دانشجو از این عناوین استفاده کردند. تقریباً 100درصد آموزش های تئوری، مجازی شد. حتی آموزش های ضمن خدمت کارکنان هم مجازی شد. خوب این یک فرصت است در صرفه جویی در وقت، بحث های مالی، رفت و آمد و ...

آیا این اتفاق فقط وجه مثبت دارد و یا اینکه نگرانی هم وجود دارد؟ بخش هزینه و سلامت اولویت دارد و مهم است که چه آسیب هایی داشته و شما آن را چگونه مدیریت کردید؟
به هر حال کسانی که دانشجوی پزشکی هستند هم کار تئوری و هم کارهای عملی دارند. ما آسیب ها را در حیطه عملی می بینیم. اصولاً دانشجوی پزشکی یکی از کارهای مهمش این است که بیمار ببیند و با بیمار روبرو شود و از مریض شرح حال بگیرد. تا دانشجو بیمار نبیند نمی تواند شرح حال بگیرد. اینجا ما این تهدید را هم در آموزش داریم. این ها جزء تهدیدهایی است که ما داریم برنامه ریزی می کنیم برای مثال زمانی که بیمارها کم هستند خود استاد کیس معرفی می کند و آن کیس ها را آموزش بدهند به دانشجویان.
ولی با این وجود اساتید که دغدغه آموزش دارند در جلسات می گویند: اگر دانشجوی من بیمار نبیند نمی دانم در آینده طبیب خوبی خواهد شد؟ ولی ما در مورد این هم برنامه ریزی داریم تا آموزش های دانشجویان را هم ارتقا دهیم.

شما به خوبی توانستید در بخش آموزش، آموزش هایی را از فضای عملی به فضای مجازی منتقل کنید، و گفتید کلاس های تئوری را به صورت کامل مجازی برگزار کردید. عدد و رقم یا تمهید دیگری هست که بتوانید در مورد آن صحبت کنید؟ به این موضوع بیشتر تأکید می کنم تا بتوان در دانشگاه های دیگر هم از این تجربیات استفاده کرد؟
دانشگاه علوم پزشکی تهران به عنوان مرجع علوم پزشکی کشور، جزء برترها است و این باعث می شود از این محتویات حتی دانشگاه های دیگر هم استفاده کنند و یک فرصتی برای آنهاست. در بعضی از موارد گروه دستیار دانشگاه مباحث را آماده کرده و آنها را در کل کشور در دانشگاه مجازی ارائه می دهند.

آیا فضای تبادل تجربه برای مدیریت کردن عوارض ویروس کرونا بین فضاهای دانشگاهی در کشور وجود دارد؟
بله، یکی از اتفاقات خوب همین است. ما وبینارهایی داشتیم که به طور مثال اساتید بیمارستان امام خمینی(ره) و بیمارستان شریعتی که بیشترین بیمار را داشتند، تجربیات خود را در اختیار شهرهای دیگر قرار می دهند و یکی از اتفاقات خوب بود. حتی بیمارستان های مختلف هم تجربیات خود را به هم منتقل می کنند. وزارت بهداشت یک "کمیته تدوین استاندارد" دارد و ماهانه بروزرسانی می شود و حتی این دوره ها را برای خارج از کشور هم می گذاریم.

بخشی از اتفاقات درباره رویدادهای ملی بود و یک بخشی رویدادهای جهانی که همیشه در فضای علمی دانشگاهی ساری و جاری است. روی کاغذ به نظر می آید که امکان برگزاری هیچ کدام از این رویدادها در ایام کرونا نباید باشد ولی شما کارهایی انجام دادید که به نظر جالب است، دوست داریم از زبان خودتان بشنویم.
یکی از کارهایی که ما انجام دادیم ایجاد کمپین (کرونا فایتر) است که دانشجویان بین الملل در آن فعالیت می کنند. دانشگاه علوم پزشکی تهران تهران نزدیک به 1000 دانشجوی بین المللی در رشته علوم پزشکی دارد که اینان از بالغ بر 40 کشور هستند. دانشجویان بین الملل یک کمپینی را شروع کردند و از همان ابتدا اکثر محتواها به زبان انگلیسی بود ولی دانشجویان ما کمک کردند و محتواهایی به زبان عربی، اردو و سایر زبان ها و حتی یک سری زبان های کشورهای آفریقایی فراهم کردند و برای هموطنانشان فرستادند که یک فرصت خوب از این کمپین دانشجویی داشتیم.
در ضمن ما یک کمپین دانشجویی هم داشتیم، یک پویش دانشجویی که وزارت بهداشت و وزارت علوم بطور مشترک ایجاد کردند که آن جا هم بالغ بر 6000 دانشجو در آن شرکت کردند و غیر از آن ما بالغ بر 43 وبینار بین المللی و 7 کنگره بین المللی داشتیم که آخرین آن، 2000 نفر شرکت کننده داشت و نکته جالب اینکه تنها 100 یا 200 نفر از آن ها ایرانی بودند.

مدیریت کردن این تعداد شرکت کننده از طریق فضای مجازی چگونه اتفاق می افتد؟
یکی از فرصت هایی که در وزارت بهداشت و وزارت علوم اتفاق افتاد و بخصوص وزارت بهداشت، در کوتاه ترین زمان بستر فعالیت های آموزش مجازی را خیلی خوب فعال کردیم. هم وزارت بهداشت در بحث کامپیوتر و IT خیلی فعال بود و هم خود دانشگاه ما و استودیوهای آموزش را گسترش دادیم و خودش یک فرصت شد و ارزشمند بود که ما توانایی هایمان را به کل دنیا نشان دادیم.

آیا شما آسیب هایی که در این ایام به بدنه علمی آموزشی وارد می شود و به هر حال گریز ناپذیر هم هست، رصد می کنید؟ آیا اعدد و ارقام این آسیب ها شناسایی و برای مدیریت آن برنامه ریزی می شود؟
فعالیت های دانشجویی بطور قطع همینطور است. فعالیت های دانشگاهی هم آیتم های مختلفی دارد، برای مثال: آیتم های درمان اینکه چه بیماری بستری بشود؟ چه بیماری درمان شود و چه تعداد فوت می کنند؟ اینها دائم مانیتور می شود. در حیطه پژوهش مقالاتی درحال تولید است و می توانم با قاطعیت بگویم که یکی از کشورهایی که در بحث پژوهشی در حیطه کرونا فعالیت داشت و دارد، کشور ما است. خیلی از کشورهای دیگر از ما استناد می کردند و با استفاده از پروتکل های ما برنامه ریزی می کردند. حتی طبق آمار، در حیطه آموزش، 70تا 80 درصد دانشجویان ما از نحوه آموزش رضایت داشتند.

یک وجه تلخ دارد ماجرای کرونا که دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی تهران و یا سایر دانشگاه ها و خود کادر درمان و اساتید در معرض ویروس قرار گرفتند که خطرات زیادی را متحمل شدند، ولی یک تجربیاتی هم این ماجرا برایشان رقم زد. شیوه مواجهه با بیمار، ناشناخته بودن ویروس، جهادی بودن وضعیت و ... چه دستاوردهایی می تواند برای دانشجویان داشته باشد؟
یکی از دغدغه های دانشجویان قبل از اینکه کرونا بیاید این بود که فقط به فکر درس خواندن بودند، این خوبه و ما مخالف نیستیم. این طبیعی است که یک دانشجو باید دانشمند باشد، بار علمی قوی داشته باشد و ... ولی دانشجویی که فارغ التحصیل می شود باید یک انسان چند بعدی باشد و بتواند در حیطه های مختلف ایفای نقش کند و ما درحال برنامه ریزی بودیم تا ایفای نقش دانشجویان را زیاد کنیم. کرونا عملاً این ایفای نقش را برایمان ثابت کرد. به چه دلیل این حرف را می زنم؟ زیرا خود دانشجوهای ما تیمی شدند به اسم "کمیته دانشجویی مقابله با کرونا" و در دانشگاه علوم پزشکی تهران دست به کارهای بزرگی زدند. همچنین در کنارش خود وزارت بهداشت نیز "پویش دانشجویی مقابله با کرونا" را راه اندازی کرد و دانشجوها تمام تلاش خود را در این حیطه به کار می بردند. یکی از کارها این بود که ما چگونه بیمارستان های دانشگاه را پوشش بدهیم که هم بیمارستان ها خالی نباشد و هم به دانشجو فشار نیاید. حتی ما یک نگرانی دیگر هم داشتیم و آن آموزش عمومی جامعه بود که محتوای علمی در آن مقطع نداشتیم. دانشجوها یک کانال به اسم "کرونا برای عموم" ایجاد کردند که بسیاری از محتوای آموزشی که خود دانشجوها از منابع علمی استخراج می کردند و در جامعه پخش می کردند.
خود دانشجوها شروع کردند به انجام کارهای خیر و تامین منابع مالی، برای دوستانشان ماسک و گان تهیه می کردند.
خود دانشجوها کارگاه آماده کردند و طرح گرفتند و مواد تهیه کردند و این شیلدها را خودشان درست کردند.
ما از یک دانشجوی پزشکی انتظار کار فنی نداریم ولی این ها حس مسئولیت پذیری و احساس مسئولیت در دانشجویان بود. اگر این حس مسئولیت باشد دیگر ما نگران فرار مغزها و مشکلات جامعه نیستیم. خود دانشجویان برای حل مشکلات برنامه ریزی می کنند.

آیا دانشجویان و اساتید و کادر پزشکی دچار آسیب شدند؟
از دانشجویان ما که تعداد بیشتری مبتلا شدند، عدد دقیقی ندارم. بسیاری از همکاران خوداظهاری نمی کردند ولی نگرانی داشتند. ما یکی از اساتید پیوند کلیه دانشگاه به نام استاد نادری که انسان بسیار شریفی بود و بالغ بر 2000 پیوند کلیه انجام داده بود را در این همه گیری از دست دادیم و روحش قرین رحمت الهی. از دانشجوهایی هم که بستری شدند، آسیبی که خیلی برایمان تلخ باشد، خدا را شکر نداشتیم.

نکته پایانی؟
در مجموع کادر درمان، دانشجوها و دستیارها بار واقعاً سنگینی روی دوش دارند. از یک طرف بار سنگین بیمارستان ها و از طرف دیگر بار سنگین زندگیشان و در اینجا وظیفه دولت و وظیفه ما این است که از آنها حمایت کنیم. خواهش من این است که زحمات دانشجویان که سرمایه اصلی کشورمان هستند را ارج بنهیم.
یک سری مشکلات مالی و معنوی وجود دارد. باید برای مسایلی که در حوزه دانشجویی فرهنگی و رفاهی داریم، برنامه ریزی کنیم. برای مثال خوابگاه دانشجویی، وام دانشجویی، کمک هزینه و حقوقی که برای دانشجویان است، تغذیه دانشجویی که بیشتر از سمت دولت و از سازمان برنامه و بودجه مورد حمایت قرار می گیرد.
هر چقدر از دانشجویان قدردانی شود باز هم کم است چون دانشجویان فداکاری کردند.
با تشکر از شما