نخستین ها/ دکتر محمد علی ملکی یزدی، استاد و مسئول کرسی بالینی بیماریهای پوست و آمیزشی

روابط عمومي دانشگاه در نظر دارد با هدف آشنايي بيشتر دانشگاهيان به خصوص دانشجويان گرامي با اساتيدي كه نقش برجسته اي در شكل گيري دپارتمانها و مجموعه هاي ارزشمند دانشگاه داشته اند، ستوني را تحت عنوان "نخستين ها" به اين امر اختصاص دهد. كتاب ارزشمند نخستين ها اثر استاد فقيد دكتر شمس شريعت تربقان در شروع منبع اوليه اين ستون خواهد بود ولي در ادامه به آن محدود نبوده و خوانندگان گرامي مي توانند شخصيت هاي برجسته مد نظر خود را به همراه معرفي زندگينامه و معرفي خدمات و آثار ايشان پيشنهاد دهند. هدف ديگر اين ستون ايجاد تعاملي دو سويه با خانواده بزرگ دانشگاه در درجه اول و تمامي ايرانيان در درجه بعد در جهت گردآوري آثار، اسناد، خاطرات و خدمات اين بزرگان است.
دكتر محمدعلي ملكي فرزند عبدالوهاب ملكي يزدي متخلص به ملك الاطباء است. در خانواده وي علاوه بر پدر، اجداد ديگر نيز همگي حكيم و يا مجتهد زمان خود بوده اند. ملك الاطباء پدر دكتر ملكي خود از شاگردان سلطان العلماء و فرزند حاج ميرزا محمد علي طبيب متخلص به حكيم است. پدر حاج ميرزا محمد علي طبيب، حاج ميرزا عبدالوهاب مجتهد بوده است كه اجتهادش را از مرحوم حاج ميرزا حسن صاحب جواهر گرفته است. حاج ميرزا عبدالوهاب مجتهد علاوه بر درجه اجتهاد در طب و حكمت و فلسفه هم مقام شامخي داشته است و در مجلس درس وي در يزد طالبان علم از تمام ايران و حتي از هندوستان جمع مي شدند.
پدر دكتر ملكي در سال 1298 شمسي به قصد زيارت حضرت ثامن الائمه(ع) از يزد عازم مشهد شد و از آنجا كه طبيب حاذقي بود از او خواستند كه در مشهد اقامت گزيند، به ناچار دل از وطن مالوف خود يعني يزد كند و در مشهد اقامت گزيد و به امر درمان بيماران پرداخت تا آن كه در فروردين 1312 وفات يافت.
دكتر محمدعلي ملكي به سال 1282 در شهرستان يزد متولد شد. ابتدا تحصيلات خود را در رشته زبان و ادبيات فارسي، غربي و طب قديم شروع كرد. سپس در سال 1296 به تهران مسافرت كرد و دوره تحصيلات ابتدايي و اول دبيرستان را در دبيرستان طب و تحصيلات متوسطه را در دبيرستان دارالفنون به پايان رساند. وي در سال 1303 به اخذ گواهينامه كامل متوسطه نايل شد و در جريان سال ششم متوسطه پس از گذراندن دروس مقدمات طب يعني پ.ث.ان وارد دانشكده پزشكي تهران شد. در سال 1307 تحصيلات پزشكي را در دانشكده پزشكي تهران خاتمه داده و پس از اخذ دانشنامه به منظور تكميل تحصيلات به فرانسه سفر كرد و مجددا دوره تحصيلات پزشكي را از ابتدا شروع و دو سال اول آن را در دانشكده پزشكي بردو و بقيه را در دانشكده پزشكي پاريس به پايان برد. پس از اتمام دوره دانشكده مدت دو سال در بخشهاي مختلف بيمارستانهاي پوست و آميزشي بيمارستان سن لويي پاريس به كار پرداخت و دروس اختصاصي را فراگرفت.
دكتر ملكي در سال 1312 مدرسه عالي مالارياشناسي دانشكده پزشكي پاريس را نيز طي كرده به اخذ دانشنامه اختصاصي مالارياشناسي موفق شد و همان سال به رم عزيمت كرد و در مدرسه مالارياشناسي مشغول تحصيل شد و از آن جا نيز گواهي نامه دريافت كرد. وي به سال 1313 پايان نامه خود را در باب «معالجه كوفت به وسيله املاح طلا» در دانشكده پزشكي پاريس از تصويب گذراند. دكتر ملكي به سال 1314 به ايران بازگشت و بلافاصله خدمات طبي خود را آغاز كرد. مدت 14 ماه از تيرماه 1314 تا مهرماه 1315 به سمت بازرس و رئيس بيمارستانهاي راه آهن جنوب و 4 سال از مهرماه 1315 تا مهرماه 1319 به سمت پزشك بهداري آموزشگاه هاي وزارت فرهنگ انجام وظيفه كرد. وي از سال 1316 تا مهرماه 1319 رئيس بخش بيماريهاي پوست و آميزشي بيمارستان شماره 2 شهر و پزشك بيماريهاي پوست و آميزشي بنگاه بهداشت بود. در تشكيلات نوين دانشكده پزشكي به رياست درمانگاه بيماريهاي پوست و آميزشي با حق آموزش منصوب و در ارديبهشت 1322 به رياست بخش پيوند و آميزشي بيمارستان رازي انتخاب شد. به سال 1328 به استادي كرسي باليني بيماريهاي پوست و آميزشي برگزيده شد. دكتر ملكي در تاريخ 16 دي ماه 1347 به افتخار بازنشستگي نايل آمد. دكتر ملكي دو بار به مقام وزارت رسيد (1330 و 1332). وي در دوره اول وزارت خود طرح هاي بهداشتي مبارزه با مالاريا، بيماريهاي آميزشي و اقدامات بهداشتي ديگري را به انجام رسانده است.
تاليفات دكتر ملكي به شرح زير است:
1-رساله پزشكي درمان كوفت به وسيله املاح طلا «پاريس، مه 1935» كه با راهنمايي استاد خود دكتر ميليان در بخشهاي پوست و آميزشي بيمارستان سن لويي تهيه كرد.
2- مقالات ابتكاري راجع به بيماريهاي پوست و تاثير املاح طلا در كوفت (مجله فرانسه بيماريهاي پوست و آميزشي، ژانويه 1935)
3- كتاب كوفت و آتشك و درمان آن كه به سال 1323 به چاپ رسيده است.
4- كتاب بيمارهاي پوست و درمان آن در دو جلد كه به سال 1326 به چاپ رسيده است.
5- دكتر ملكي در آوريل 1949 طبق دعوت دولت بلژيك به نمايندگي از طرف وزارت بهداري در كنگره بيماريهاي پوست در بروكسل شركت كرده و گزارشي راجع به اشكال باليني سالك و درمان داخلي آن به وسيله املاح آنتي موان به كنگره مزبور داده اند (گزارش به مجمع پوست شناسان فرانسه زبان، بروكسل 1939)
در ژوئن 1950 از طرف دانشگاه تهران در كنگره بين المللي آلرژي پاريس شركت كرد.
در ژوئن 1951 به عضويت مجمع پوست شناسان فرانسوي در پاريس انتخاب شد.
شركت در مجامع علمي بين المللي
1. شركت در هفتمين كنگره بيماري هاي پوستي كشور فرانسه زبان در بروكسل به سال 1349 و گزارش راجع به اشكال باليني و درمان سالك در ايران داده است.
2. كنگره آلرژي پاريس 1950 گزارش درباره داروهاي آنتي هيستامينيك در بيماري هاي پوستي.
3. گزارش به دهمين كنگره بين المللي بيماريهاي پوست لندن راجع به نتايج درمان جذام با سولفون ها.
4. شركت در اولين سمپوزيوم بين المللي بيماريهاي آميزشي در واشنگتن به سال 1956 راجع به پيشرفت حاصله در مبارزه با بيماري¬هاي آميزشي در 15 سال اخير در ايران.
5. شركت در كميته بين المللي متخصصين پوست در استكهلم به نمايندگي انجمن بيماريهاي پوست و آميزشي ايران به سال 1957
6. شركت در سمينار بيماريهاي آميزشي در كشور اتحاد جماهير شوروي به دعوت سازمان بهداشت جهاني در سال 1961
7. شركت در اولين كنگره بين المللي بيماريهاي پوست در مونيخ به سال 1967 كه نمايشگاهي از عكس ها و اسلايدها
8. شركت در اولين كنگره بيماري هاي پوست مناطق حاره در ناپل ايتاليا و گزارش راجع به مطالعات مربوط
9. شركت در دومين كنگره بين المللي بيماريهاي پوست مناطق حاره در كيوتو (ژاپن) در سال 1969 و گزارش راجع به مطالعه اشكال باليني و طرق مختلفه درمان سالك در بخش پوست دانشكده پزشكي
10. شركت در هفتمين كنگره بين المللي آلرژي در فلورانس ايتاليا به سال 1971
11. شركت در چهاردهمين كنگره بين المللي بيماري هاي پوست در ونيز و پادواماه مه 1972
12. شركت در چهارمين كنگره ملي بيماريهاي پوست كشور تركيه در ازمير سپتامبر 1972 و دريافت ديپلم افتخاري عضويت اين انجمن به وسيله رئيس دانشگاه ازمير.
عضويت در مجامع بين المللي
1. عضو رابط متخصصين پوست و آميزشي كشور فرانسه
2. كارشناس رسمي سازمان بهداشت جهاني در بيماريهاي پوست و آميزشي و تريونماتوزها
3. عضو هيئت مديره انجمن بين المللي بيماريهاي پوست مناطق حاره
4. رئيس و موسس انجمن بيماريهاي پوست و آميزشي ايران
5. عضو افتخاري جامعه متخصصين پوست كشور يوگسلاوي
6. عضو رابط مجمع متخصصين پوست كشور اتريش
7. عضو ممتاز آكادمي آلرژي آمريكا
8. عضو افتخاري انجمن متخصصين پوست كشور اتريش
9. رئيس انجمن آلرژي ايران
10. عضو افتخاري انجمن پوست كشور هندوستان
11. عضو رابط انجمن بيماريهاي پوست كشور ايتاليا.
سومين كنگره بيماريهاي پوست در خرداد ماه 1335 براي تجليل از دكتر محمدعلي ملكي يزدي در دانشگاه فردوسي مشهد تشكيل شد.
دكتر ملكي در كابينه دكتر مصدق سمت وزارت بهداري را بر عهده داشت./ق

چنانچه خوانندگان گرامي از اين استاد خاطرات، اسناد، تصاوير و يا اطلاعات ديگري در اختيار دارند در صورت امكان آن را در اختيار واحد روابط عمومي دانشگاه به آدرس Nokhostinha@tum.ac.ir و يا آدرس پستي: بلوار كشاورز – خيابان فلسطين- خيابان دمشق- پلاك 21– طبقه اول- روابط عمومي دانشگاه علوم پزشكي تهران ارسال فرمايند.

برگرفته از كتاب نخستين ها نوشته استاد فقيد دكتر شمس شريعت تربقان
تنظيم : محبوبه بهلولي