ارتباط مؤثر/ روابط بين فردي
انسان همواره نيازمند بيان خويشتن است. بيان خويشتن ( چه به صورت كلامي و چه غيركلامي ) هنگامي موثر است كه با فرهنگ،سنتها و ارزشهاي جامعه تناسب داشته باشد. اين مهارت مشتمل بر ابراز عقايد،اميال و حتي نيازها و ترس هاست. قدرت برقراري و حفظ روابط دوستانه در بهداشت روان فردي و اجتماعي اشخاص تأثير بسزايي دارد. در اين زمينه ميتوان حفظ روابط مطلوب، صميمانه و همراه با مسئوليت با اعضاي خانواده را نقطه آغاز كسب اين مهارت تلقي كرد. زيرا خانواده تكيه گاه و حامي انسان در همه موقعيتهاست. پايان بخشيدن به يك ارتباط بين فردي به صورت سازنده و مفيد نيز بخش ديگري از واقعيتهاي زندگي است كه آن نيز به تمرين و تجربه نياز دارد. يكي از عوامل مهم ارتباط مؤثر بين فردي ناتوانايي يا توانايي شخص در ابراز وجود است. توجه به مبحث ابراز وجود در دو دهه اخير، نشان دهنده اهميت اين بعد از تعاملات اجتماعي است.

برخي متخصصان ابراز وجود را داراي چهار مرتبه مي دانند
- رد تقاضاي نامقبول ديگران
- جلب احساس مثبت ديگران و طرح درخواستهاي خود
- ابراز احساسات مثبت و منفي
- شروع، ادامه دادن و خاتمه دادن به گفتگو

تاكنون تعاريف بسياري از ابراز وجود شده است كه در اين مبحث به دو تعريف اصلي و مهم آن اشاره مي شود:
ابراز وجود شامل گرفتن حق خود و ابراز عقايد، احساسات و افكار خويش به طور مستقيم و صادقانه است، به نحوي كه حقوق ديگران نيز محترم شمرده شود.
رفتاري كه شخص را قادر ميسازد منافع خويش را تشخيص دهد و بر اساس آن عمل كند، بدون اضطراب جدي بر حق خود پاي فشارد، احساسات واقعي خود را صادقانه بيان كند و بدون فراموش كردن حقوق ديگران، حق خود را مطالبه و اعاده نمايد.
در هر دو تعريف بر رعايت و احترام به حقوق ديگران تأكيد شده است. كساني كه مهارت را كسب كرده اند بايد بتوانند بين گرفتن حقوق خود و پاي مال كردن حقوق ديگران تفاوت قايل شوند.

بنابراين به طور كلي ابراز وجود متشكل از هفت مفهوم است كه عبارتند از:
- ابراز عقايد متفاوت
- تقاضاي تغيير رفتارهاي نامطلوب ديگران
- رد درخواستهاي نامعقول ديگران
- پذيرش كاستي هاي خود
- آغاز و ادامه تعاملات خود با ديگران
- ابراز احساسات مثبت
- اداي جملات متعارف در هنگام مواجه يا جدا شدن از ديگران
اين توانايي در ايجاد روابط بين فردي مثبت و مؤثر فرد با انسانهاي ديگر كمك مي كند. يكي از اين موارد توانايي ايجاد روابط دوستانه است كه در سلامت رواني و اجتماعي و روابط گرم خانوادگي نقش بسيار مهمي ايفا ميكند و به عنوان يك منبع مهم در روابط اجتماعي سالم نقش دارد.

اهداف يادگيري مهارت ارتباط مؤثر و روابط بين فردي

مهارتهاي ذهني عبارتند از: آموختن اين كه ارتباط مؤثر و مفيد يا ارتباط نامطلوب برشخصيت ما چه تأثيري ميگذارد، درك اينكه ارتباطات مطلوب در تمام موقعيتها اهميت بسيار زيادي دارد، شناخت موانع برقراري يك ارتباط مؤثر، آشنايي با ارتباط غيركلامي و غيره.
مهارت هاي فيزيكي عبارتند از: توانايي برقراري ارتباط مطلوب با ديگران، توانايي اجتناب از سوءتفاهمات رايج در روابط بين فردي، توانايي ابراز نظريات مخالف، توانايي ديدن مسائل از ديدگاه ديگران و غيره.
مهارت هاي نگرشي (طرز تفكر) عبارتند از: علاقه به برقراري روابط دوستانه با ديگران، تمايل به رفع سوء تفاهمات در روابط جاري، علاقه به ابراز نظرات خود در روابط بين فردي و غيره.

بروشور مهارت ارتباط موثر و روابط بين فردي

منبع:مركز بهداشت جنوب، واحد سلامت رواني اجتماعي و اعتياد دانشگاه علوم پزشكي تهران
تنظيم:مونا عدالت يار