ندای تندرستی
توصیه های غذایی در ایام محرم
در ماه محرم تهیه و توزیع غذاهای نذری رواج دارد و خوردن غذای نذری در این ایام برای مردم ارزش معنوی بالایی دارد. چه خوب است غذا های نذری که در این ایام تهیه می شود درکنار عطر و طعم و مزه مطلوب به لحاظ تغذیه ای نیز ضامن سلامت مردم باشد. برای حفظ بیشترین ارزش غذایی و رعایت بهداشت در تهیه و مصرف غذاهای نذری رعایت توصیه بهداشتی مندرج در این مقاله ضروری است.
برای حفظ بیشترین ارزش غذایی و رعایت بهداشت در تهیه و مصرف غذاهای نذری رعایت نکات زیر لازم است:
- دست‌های خود را قبل از تهیه غذا و در طول تهیه آن به‌تناوب با آب و صابون بشویید.
- تمامی سطوحی که برای تهیه غذا و آشپزی استفاده می‌کنید قبل از هرگونه پخت‌وپز شسته و پاکیزه نمایید. چربی‌های اضافه همراه با گوشت در انواع خورشت یا گوشت چرخ‌کرده را تا حد ممکن قبل از طبخ جدا کنید.
- پوست مرغ را قبل از طبخ به‌طور کامل جدا کنید.
- از حبوبات و سبزیجات بیشتری در داخل غذاها استفاده کنید.
- تا حد امکان روغن مورداستفاده در طبخ غذاها را کاهش دهید.
- از روغن‌های با اسید چرب ترانس پایین (کمتر از 5 درصد) در طبخ غذا استفاده کنید.
- از سرخ کردن غذاها تا حد امکان خودداری کنید و در مواردی که نیاز به سرخ کردن مواد غذایی است، از روغن مخصوص سرخ کردن استفاده کنید.
- از سرخ کردن زیاد سبزی‌های مورداستفاده در غذاهایی مانند قورمه‌سبزی خودداری کنید.
- میزان نمک افزودنی به غذا را محدود کنید و فقط از نمکید دار تصفیه‌شده استفاده نمایید.
- از مصرف نمک دریا که فاقد مجوزهای بهداشتی است خودداری کنید.
- از مصرف (نمک سنگ) برای خیساندن برنج اکیداً خودداری کنید.
- از سوزاندن غذا در زمان کباب کردن یا پخت (کباب، جوجه‌کباب، ته‌دیگ و ...) خودداری و از مصرف بخش‌های سوخته غذا نیز پرهیز کنید.
- چنانچه از شیر یا شیرکاکائو برای پذیرایی استفاده می‌کنید، از شیرین کردن بیش‌ازحد آن اجتناب کنید.
- همچنین از شیرین کردن بیش‌ازحد شربت‌ها به علت اینکه حاوی کالری بالایی هستند خودداری نمایید.
- در صورت استفاده از حبوبات در غذا، قبل از طبخ آنها را به مدت حداقل 4 ساعت در آب بخیسانید و پس از دور ریختن آب باقیمانده، حبوبات را به غذا اضافه نمایید.
- ترجیحاً از خرما و کشمش به مقدار کم به هجای قند در کنار چای استفاده کنید.
غذاها به‌صورت کم چرب تهیه شوند. به‌طور مثال چربی‌های اضافی مرغ یا گوشت قرمز را پیش از طبخ جدا کنید.- از بسته‌های جداگانه و کوچک کره را روی برنج نریزید. ترجیحاً کره استفاده کنید تا افراد بسته به سلیقه خود و نیاز و علاقه مصرف کنند.
- در صورت استفاده از این کره‌ها به دلیل اینکه به‌سرعت آب‌شده و وارد غذا می‌شوند، آن را روی برنج داغ قرار ندهید.
- درباره مرغ و انواع گوشت چه به‌صورت آب پز و چه به‌صورت کبابی دقت کنید که کامل پخته شوند تا از انتقال بیماری‌های واگیردار جلوگیری شود.
- برای تهیه انواع خورشت از قبیل کدو، بادمجان، کرفس و سبزی، مواد را به مدت کوتاه در مقدار کمی روغن تفت دهید.
- با توجه به نقش مهم و مؤثر سبزیجات در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق، سرطان و بیماری‌های گوارشی، غذاهای مختلف حاوی سبزیجات مثل لوبیاپلو، باقالی‌پلو، شوید پلو، عدس‌پلو، استامبولی و ... به‌منظور افزایش مصرف انواع سبزی و حبوبات توصیه می‌شوند.
- در صورت استفاده از حبوبات و مواد اولیه‌ی که امکان وجود سنگ در آنها است، آنها را به‌دقت تمیز نمایید.
- سبزی‌خوردن مصرفی را با دقت بشویید، انگل زدایی و ضدعفونی کنید.
- حتی‌الامکان به‌جای نوشابه‌های گازدار از دوغ یا آب برای نوشیدن استفاده کنید.
- می‌توانید با اضافه کردن سبزیجات معطر، دوغ را خوش‌طعم تر کنید.
- سعی کنید توزیع میوه را هم به‌عنوان یکی از مواد غذایی نذری در طی مراسم‌ها در نظر بگیرید.
- چنانچه برای توزیع غذا، چای و نوشیدنی از ظروف یک‌بار مصرف استفاده می‌کنید، در انتخاب ظروف مناسب، با توجه به داغ یا سرد بودن ماده غذایی، دقت نمایید.
- از پنیرهای پاستوریزه استفاده نمایید.
- توجه داشته باشید که استفاده از پنیرهای محلی غیرپاستوریزه (تهیه‌شده از شیر غیرپاستوریزه و جوشانده نشده) احتمال انتقال بیماری‌هایی نظیر تب مالت و مسمومیت غذایی را به همراه دارد.
- برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی توسط دست آلوده، حشرات نظیر (مگس) و جوندگان (نظیر موش)، ظروف تهیه و نگهداری مواد غذایی باید در بدار باشند.
- به هنگام استفاده از هر ماده غذایی بسته‌بندی‌شده (حتی بطری آب‌معدنی) به تاریخ انقضای آن توجه داشته باشید.
- اگر تاریخ‌مصرف آن گذشته، سوراخ شده یا بادکرده است، آن را به‌هیچ‌وجه مصرف نکنید.
- هرگونه پخت‌وپز باید در مکان‌هایی با شرایط بهداشتی صورت پذیرد.
- مواد خام مصرفی باید سالم و بهداشتی باشد و توصیه می‌گردد از مواد غذایی بسته‌بندی که مورد تأیید وزارت بهداشت است استفاده شود.
- از نگهداری مواد غذایی خام و پخته‌شده در مجاورت هم در داخل یخچال یا سردخانه خودداری کنید.
- تمامی غذاها را به‌ویژه گوشت، ماکیان، ماهی و تخم‌مرغ را به‌طور کامل بپزید (دمای 70 درجه سانتی‌گراد).
- از ظروف متفاوت و مجزا برای نگهداری گوشت، ماکیان و ماهی استفاده کنید.
غذاهایی مانند سوپ و خورش را به خوبی بجوشانید و مطمئن شوید دمای آن به 70 درجه رسیده است. - همیشه از آب سالم استفاده کنید و با روش‌هایی مانند جوشانیدن یا استفاده از قرص کلر آن را سالم کنید.
- همواره از مواد غذایی سالم و تازه استفاده کنید.
- از مواد اولیه بهداشتی و پاستوریزه مانند کشک، شیر یا ماست پاستوریزه استفاده کنید.
- سبزیجات را قبل از اضافه کردن به غذا و به‌ویژه تهیه سالاد به خوبی شسته و ضدعفونی نمایید.
- در زمان طبخ غذا از روزنامه به‌عنوان دم‌کنی استفاده نکنید.
- در طبخ غذا از ظروف استیل یا ظروف تفلون بدون خراشیدگی استفاده نمایید.
- از سرو چای داخل لیوان‌های پلاستیکی شفاف یا غذا در ظروف پلاستیکی خودداری کنید.
- استفاده از ظروف پلاستیکی برای ارائه نوشیدنی‌ها و غذاهای سرد بلامانع است.
- گوشت و مرغ را از مراکز بهداشتی تحت نظارت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی تهیه نمایید.
- تهیه دام از مراکز غیرمجاز (بدون نظارت سازمان دامپزشکی(، ممکن است باعث انتقال عوامل بیماری‌زا به افراد شود، به‌علاوه توصیه می‌شود گوشت دام حداقل ۱۲ ساعت پس از کشتار مصرف شود.
- تهیه دام از مراکز غیرمجاز (بدون نظارت سازمان دامپزشکی(، ممکن است باعث انتقال عوامل بیماری‌زا به افراد شود، به‌علاوه توصیه می‌شود گوشت دام حداقل ۱۲ ساعت پس از کشتار مصرف شود.
- برای نگهداری و انتقال گوشت حتماً از کیسه پلاستیکی تمیز و عاری از هرگونه آلودگی و مواد پلاستیکی دست‌اول استفاده کنید.
- فوت کردن در نایلون جهت بسته‌بندی گوشت قربانی، سبب افزودن میکروارگانیسم‌ها به داخل نایلون بسته‌بندی گوشت می‌شود و این عمل کاملاً غیربهداشتی است.
- از برگرداندن روغن استفاده‌شده به ظرف اصلی یا استفاده مکرر از روغن‌سوخته اکیداً خودداری کنید.
- در صورت تمایل به مصرف مجدد غذای نگهداری شده در یخچال، آن را به‌طور کامل گرم‌کنید.
سبزیجات
آبیاری سبزیجات با آب‌های آلوده و تماس سبزیجات با خاک ً آلوده به فاضلاب‌های انسانی و حیوانی، باعث شده که معمولاً این محصولات، دارای انواع میکروب‌ها و انگل‌های خطرناک باشند؛ بنابراین آگاهی از روش صحیح شستن و ضدعفونی سبزیجات اهمیت به سزایی در سلامتی مصرف‌کنندگان دارد. در صورت توزیع سبزی و سالاد رعایت مراحل چهارگانه سالم‌سازی الزامی است
روش صحیح سالم سازی سبزیجات
- ابتدا باید سبزیجات خریداری‌شده را خوب تمیز کرده و سبزیجات پلاسیده جدا شود.
- سبزیجات را با آب سرد شستشو داده تا گل‌ولای و مواد اضافی آنها از بین برود. البته اگر شستشو با فشار آب انجام شود، سبزیجات بهتر تمیز می‌شوند
- برای از بین بردن تخم انگل‌ها باید یک ظرف مناسب را از آب پر کرد. برای هر لیتر آب ۳ تا ۵ قطره مایع ظرف‌شویی به ظرف اضافه نمایید، سپس با دست مخلوط کرده و سبزیجات را در ظرف ریخت، به نحوی که تمام سبزیجات در کف حاصل از مایع ظرف‌شویی قرار گیرد. بعد از ۵ دقیقه سبزیجات را از بالای ظرف بردارید چون تخم انگل‌ها سنگین است در ته ظرف قرار می‌گیرد (نباید ظرف حاوی سبزیجات را در آبکش برگردانید(. سپس سبزیجات را با آب سرد کاملاً آبکشی کنید.برای از بین بردن میکروب‌ها، سبزیجات مرحله قبل را در مایع ضدعفونی‌کننده بریزید.
- برای این کار در یک ظرف محتوی ۱۱ لیتر آب، یک قاشق چای‌خوری پرکلرین (پودر کلر( بریزید و پس از حل شدن پرکلرین، سبزیجات را به مدت ۵ دقیقه در آن ظرف قرار دهید.
- پس از ضدعفونی کردن (مدت ۵ دقیقه)، سبزیجات را با آب سالم به خوبی بشویید.
توصیه های بهداشتی مرتبط با سبزیجات و میوه ها
برای شستشوی میوه‌ها و سبزیجاتی نظیر هویج و سیب زمینی که در زیر زمین رشد می‌کنند، باید خاک روی آنها به دقت تمیز گردد. در رابطه با کاهو توصیه می‌گردد برگ‌های کاهو ابتدا جدا شده و سپس شستشوی مناسب انجام شود. حرارت، نور، هوا و آب باعث تخریب مواد مغذی موجود در سبزیجات و میوه‌ها می‌گردند. برای شستشوی میوه‌ها و سبزیجاتی نظیر هویج و سیب زمینی که در زیر زمین رشد می‌کنند، باید خاک روی آنها به دقت تمیز گردد. در رابطه با کاهو توصیه می‌گردد برگ‌های کاهو ابتدا جدا شده و سپس شستشوی مناسب انجام شود. حرارت، نور، هوا و آب باعث تخریب مواد مغذی موجود در سبزیجات و میوه‌ها می‌گردند.
تنظیم: مهندس سارا نعیمی
منبع: بسته آموزشی «توصیه های غذایی در ایام محرم» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 1398
ارسال به دوستان