سفر ايمن برای افراد آسيب پذير
فرد يا افراد آسيب پذير كساني هستند كه مستعد براي ابتلا به يك بيماري يا عارضه بوده و در برابر جراحت يا آسيب جسمانی يا روانی آمادگي و يا توانايي كافي براي دفاع را ندارند يا كمتر دارند. عواملي كه اين افراد را در گروه آسيب پذير قرار مي دهد مي تواند سن، شرايط خاص، وضعيت دفاعي و ايمني بدن، بيماري، مخاطرات و فوريت ها، عوامل اقتصادي، عوامل اجتماعي و عوامل فرهنگي باشد. با توجه به اين تعابير، همه افراد مي توانند آسيب پذير باشند اما زنان باردار، كودكان زير 5 سال و سالمندان در جوامع به طور معمول به عنوان افراد آسيب پذير طبقه بندي و معرفي مي شوند.
افراد آسيب پذير ممكن است براي انجام بسياري از كارهايي كه ساير افراد به طور معمول و طبيعي انجام مي دهند با محدوديت مواجه شوند. سفر كردن يكي از آن مواردي است كه ممكن است محدوديت و معذوريت را براي اين افراد فراهم كند. خانم های باردار به دليل اينكه منتظر زايمان و تولد نوزاد هستند يا كودكان زير5 سال و سالمندان به دليل اينكه نيازمند مراقبت بيشتر و خدمات خاص هستند معمولا از سفر كردن محروم مي شوند.
لازم است بدانيد اگر خانم باردار، كودك زير 5سال و فرد سالمند قبل از مسافرت توسط پزشك معاينه شود و دستورات لازم را دريافت كند، می تواند به سفر برود، گرچه لازم است نكات بهداشتي و ملاحظات لازمه سفر را رعايت كند.

سفر ايمن براي زنان باردار
مسافرت در زمان بارداری، احتياج به مراقبت و احتياط بيشتری دارد. اگر بارداری سالمی داريد و در وضعيتی نيستيد كه مجبور به استراحت مطلق باشيد، می توانيد به سادگی و با رعايت چند نكته، سفر خوب و خاطره انگيزی را تجربه كنيد. بايد در مورد مسافرت در دوران بارداری آگاهی كافی داشته باشيد تا در صورت بروز علا يم و خطرات، آن ها را تشخيص داده و به پزشك مراجعه كنيد.
زنان باسابقه عوامل خطر مانند اختلالات جفت، سابقه زايمان زودرس، پرفشاری خون، لكه بينی و... بايد از عوامل خطر آگاهی كافی داشته باشند و در صورت ديدن عوامل خطر حتما به اولين بيمارستان مراجعه كنند.
در اغلب موارد اگر زنان باردار مشكلی نداشته باشند می توانند تا هفته 36 به مسافرت بروند. بهترين زمان برای سفر در بارداری هفته 28-14 است؛ زيرا بسياری از علايم حاملگی كمترشده و مسافرت لذت بخش ترخواهد بود.

سه ماهه اول
در سه ماهه اول اگر در معرض سقط جنين، حاملگی خارج رحمی، خونريزی و لك بینی نيستيد منعي براي مسافرت وجود ندارد هرچند كه در اين زمان به دليل تغييرات هورموني نياز به استراحت افزايش يافته و احساس خستگي و تهوع و استفراغ ممكن است موجب ناراحتي شما شود

سه ماهه دوم
بهترين زمان براي مسافرت سه ماهه دوم است. زيرا علاوه بر اينكه تغييرات هورموني تثبيت شده است تغييرات فيزيكي و مشكلات ناشي از بزرگ شدن رحم هنوز ايجاد نشده است. با اين حال بهتر است قبل از مسافرت با پزشك خود مشورت كنيد.

سه ماهه سوم
اگرمشكل جدی نداريد مسافرت تا هفته 36 بلامانع است. عوارضی مانند فشارخون بالا، افتد و زايمان زودرس و پارگی زودرس پرده های جنينی اغلب بدون اخطار اتفاق می افتد و بسرعت رخ می دهدكه نياز به مراقبت پزشكی دارد، پس بايد آگاهی داشته باشيد.

در صورت وجود علایم زیر در هر مرحله از بارداري بهتر است از مسافرت اجتناب شود

• نارسايی دهانه رحم
• سابقه زايمان زودرس
• سابقه پارگی زودرس پرده جنینی
• سابقه جداشدن زودرس جفت
• لكه بينی وخونريزی
• چندقلويی
• سابقه فشارخون بالا
• سابقه ديابت حاملگی
• زنان باردار زير 15 سال و بالای 35 سال
• زنان مبتلا به بيماري

نكاتي كه خانم باردار باید در سفر رعایت نماید

• در صورت شك به بارداري و در سه ماهه اول بارداري، از مصرف هرگونه دارو و استفاده از وسايل آرايشی بدون نظر پزشك يا ماما خودداری كنيد.
• درصورتی كه به دليل بيماري، دارو مصرف می كنيد، داروهاي خود را همراه ببريد.
• چند روز قبل از سفر با پزشك خود ملاقات داشته باشيد.
• بهداشت فردي را رعايت كنيد.
• مايعات به خصوص آب بايد به اندازه كافي مصرف شود و قبل از نوشيدن آب و خوردن مواد غذايي از سالم بودن آن مطمئن شويد.
• سعی كنيد در طول روز 8 تا 10 لیوان آب و مایعات بنوشيد.
• از احتباس ادرار خودداري نموده و به طور مرتب نسبت به تخليه مثانه اقدام كنيد.
• از خوردن غذاهاي پرحجم اجتناب كنيد و غذا در دفعات زياد و با حجم کم مصرف نمایید.
• از قرارگرفتن در معرض تشعشعات، گزش حشرات و جانوران موذي، افراد داراي بيماری های تنفسي و عفوني، محيط های آلوده و غير بهداشتی خودداري كنيد.
• براي پرهيز از خستگي، استراحت در ساعاتي از روز توصيه می شود.
• از ايستادن و نشستن طولانی مدت خودداري كنيد.
• هر دو ساعت ماشين را نگه داشته و راه برويد.
• به مدت طولاني در معرض نور مستقيم آفتاب قرار نگيريد.
• مكمل های دارويي (قرص اسيدفوليك، آهن و مولتی ويتامين) را همراه ببريد و مصرف نماييد.
• نزديك ترين واحد يا پايگاه بهداشتي- درماني منطقه اقامت را شناسايي كنيد تا بتوانيد در صورت نياز سريعتر مراجعه كنيد.
• لباس متناسب فصل و وسايل موردنياز را همراه ببريد.
• بهتر است يك كوله پشتی حاوي لوازم بهداشتي موردنياز و مواد غذايي خشك و بطري آب همراه داشته باشيد.
• از گرسنه ماندن طولانی مدت پرهيز كنيد.
• از كامل بودن ايمن سازی (واكسيناسيون) و يا نياز به انجام ايمن سازی جديد مطمئن شويد.
• يك كپی از پرونده بارداری خود به همراه داشته باشيد. توصيه می شود تاريخ آخرين پريود، تاريخ دقيق زايمان، تعداد و نتايج بارداری های قبلی تان، موارد احتمالی ابتلا به بيماری در دوران بارداری، نتايج آزمایش ها و سونوگرافی ها، گروه خونی، سابقه ی جراحی وگزارش مراجعات به پزشك در دوران بارداری در آن ثبت شده باشد.
• دفترچه بيمه درمانی خود را به همراه داشته باشيد.
• اگر در معرض نور آفتاب قرار می گيريد، پوست خود را در مقابل آفتاب محافظت كنيد. هورمون های بارداری احتمال تغيير رنگ پوست را افزايش می دهند؛ بنابراين به ياد داشته باشيد در صورتی كه در مقابل اشعه خورشيد حساس هستيد از كرم ضد آفتاب استفاده كنيد.
• به علائم خطر بارداري و علائم زايمان توجه داشته باشيد و در صورت وجود، سريعا به مركز بهداشتي- درماني مراجعه كنيد.

علايم خطر بارداري:

• خونريزی يا هرگونه لكه بينی
• كاهش حركات جنين
• آبريزش و پارگی كيسه آب
• تب ولرز
• سردرد
• تاری ديد و سرگيجه
• ورم صورت و دست ها
• استفراغ های شديد و مداوم و يا خونی
• درد زير شكم يا درد مشابه درد قاعدگی و يا درد پهلوها
• افزايش ناگهانی وزن
• 1 كيلوگرم در هفته يا بيشتر
•  سوزش ادرار
• زردی

علایم زایماني:

• درد ناحيه زير شكم و يا كمر كه به تدريج طول مدت درد بيشتر و فاصله بين آن كوتاه تر می شود.
• بروز هر نوع ترشح خونی از واژن يا مهبل
• آبريزش از واژن

سفر ایمن براي كودكان زیر 5 سال و شيرخواران:

کودکان زیر 5 سال نيازهای ويژه ای دارندكه ممكن است درهنگام سفر بيشتر هم بشود.سفر می تواند خوشايند باشد وقتی كه با آمادگی و برنامه ريزی همراه باشد. رعايت نكات زير به شما كمك مي کند، كه از سفر با كودك/ شيرخوار دلبندتان لذت ببريد:

• قبل از مسافرت از واكسيناسيون كودك خود مطمئن شويد. برای اطمينان با پزشك متخصص كودكان مشورت كنيد. مقصد و طول اقامت خود را با او درميان بگذاريد تا او بتواند درمورد واكسيناسيون و داروهايی كه لازم است به همراه داشته باشيد شما را راهنمايی كند.
• سفر بدون اسباب بازی برای كودكان بسيار سخت و خسته كننده است. 3 یا 4 عدد از اسباب بازی هايی كه مورد علاقه كود ك است را به همراه داشته باشيد. طي راه همواره كودك تان را سرگرم كنيد. برای افزايش زمان سرگرمی كودك همه وسايل بازی را همزمان به او ندهید. ازكودكان بزرگ تر بخواهيد كه شهرهاي مسير را شناسايي و نام آنها را بنويسند. ثبت فاصله زماني بين شهرها نيز مي تواند سرگرمی خوبی برای آن ها باشد. نوشتن وقايع مهم سفر نيز به افزايش دانش و تجربه كودكان بزرگتر كمك مي کند.
• در هر حالتی كه مسافرت می كنيد هر يك تا 2 ساعت يك بار پوشك نوزاد خود را تعويض كنيد و برای پاك كردن سريع كودك از دستمال های مرطوب بدون مواد معطر استفاده كنيد تا هنگامی كه به جای مناسبی برای شستن كودك رسيديد او را با آب بهداشتی بشوييد.
• لباس و پوشك كافی برای نوزاد يا كودك خود داشته باشيد.
• درهنگام سفر سعی كنيد غذای سالم و بهداشتی برای كودك خود آماده كنيد و نكات بهداشتی را رعايت كنيد؛ زيرا كودكان درمقابل ميكروب ها حساس تر هستند.
• دستان كودك خود را مرتب بشوييد.
• از خوردن غذاهايی كه احتمال غيربهداشتی بودن آن وجود دارد، خودداری كنيد.
• برای كودكان خود از كرم ضدآفتاب استفاده كنيد؛ زيرا پوست آن ها بسيار حساس است.
• درمسافرت حوادث دور از ذهن نيستند.كودكان خود را از اين حوادث آگاه كنيد(خطراتی مانندگمشدن). همواره در كنار كودك تان باشيد و از او چشم برنداريد.
• جاهای مناسب و امن برای استراحت كودكان پيدا كنيد و برای توالت رفتن كودكان از سرويس های بهداشتی تميز استفاده كنيد.
• استراحت هرچند ساعت درطی سفر می تواند از خستگی كودكان بكاهد.
• كودك خود را تشويق كنيد تا مايعات بيشتری بنوشد تا دچار كم آبی نشود.
• قبل از دادن آب و مواد غذايي به كودك، حتما از سالم بودن آن مطمئن شويد.
• كودك را در محلي كه احتمال خطر گزش حشرات و جانوران موذي وجود دارد، نخوابانيد.
• به علايم خطر بيماری ها توجه داشته باشيد و در صورت مشاهده، كودك را به واحد يا پايگاه بهداشتي- درماني منتقل كنید:
  • علايم خطر عفونت تنفسي: سرفه، تنفس تند يا تو كشيده شدن قفسه سينه، بالا بودن دماي بدن، بی قراری
  • علايم خطر اسهال: خروج آبكي مدفوع، بی حالی، فرو رفتگي چشم ها، نداشتن توانايي نوشيدن، بی قراری
  • علايم خطر عفونت گوش: درد گوش، خروج ترشحات چركي از گوش
  • علايم خطر گزش حشرات و جانوران موذي: درد و سوزش محل گزش، بی قراری، خارش موضعي يا خارش عمومي بدن
  • علايم خطر مسموميت غذايي: اسهال، استفراغ، دردهای شكمي
• درصورت بيمار بودن كودك، داروهاي موردنياز را همراه ببريد.
• لباس متناسب فصل را همراه ببريد.
• تأكيد می شود كودك شيرخوار را همچنان با شير مادر تغذيه كنيد.
• از قراردادن كودك در معرض تشعشعات، دود سيگار، افراد مبتلا به بيماری های تنفسي و عفوني، محيط های آلوده و غيربهداشتی خودداري كنيد.
• مکمل های دارويي كودك را همراه ببريد.

ساک دستی كودک خود را آماده كنيد كه شامل:

• زيرانداز تعويض پوشك
• دستمال مرطوب پاك كننده بچه
• كرم زيرپوشك برای سوختگی پای كودك
• بطری شير
• تنقلات مورد علاقه كودك مثل پنير و بيسكويت
• داروهای مكمل كودك و داروهايی مانند قطره استامينوفن كودكان برای مواقع ضروری
• اسباب بازی موردعلاقه كودك
• درصورتی كه كودك شيرخشك مصرف می كند فلاسك آبجوش و وسايل مورد نياز برای شستن و ضدعفونی كردن وسايل (تغذيه با شير مادر براي شيرخواران تأكيد مي شود به خصوص در شرايطي كه آب سالم براي تهيه شير مصنوعي وجود ندارد)

 سفر ایمن برای افراد سالمند

• لازم است سالمندان قبل از سفر از سلامت خود اطمينان حاصل كنند و با پزشك خود مشورت كنند. سفر رفتن سالمندان به وضع سلامت ودرمان آن ها، بستگی دارد. مهم است كه سالمندان برای مراقبت های بهداشتی و پزشكی يك برنامه ريزی دقيق قبل از سفر و در زمان سفر داشته باشند. رعايت نكات زير سفر را لذت بخش مي كند:
• اگر از دارويی استفاده می كنيد؛ بايد در مورد نحوه مصرف آن درطی مسافرت از پزشك خود سوال كنيد.
• فهرستی از تمام داروهايی كه بايد مصرف كنيد، تهيه نماييد. در اين كار از پزشك يا كارمند بهداشتی كمك بگيريد. دراين ليست بايد هر دو نام تجاری و نام اصلی، مقدار دارو و زمان مصرف نوشته شود.
• از پزشك يا كارمند بهداشتی و درمانی يا فردي از خانواده بخواهيد گزارشی از وضعيت پزشكی و درمانی فعلی شما تهيه كند و در اختيار شما قرار دهد.
• بسته داروهای خود را دركيف دستی خود قراردهيد تا از گم شدن و آسيب رسيدن به آن ها جلوگيری شود و در صورت نياز به آن ها در دسترس شما باشند.
• برای جلوگيری از فراموش كردن مصرف داروها، از همراه خود بخواهيد تا استفاده ازداروها رابه شما يادآوری كند.
• دست های خود را به طور مرتب بشوييد.
• لازم است افراد سالمند دفترچه بيمه خود را در سفر به همراه داشته باشند.
• بسياری از افراد مسن مشكلات پا و اندام تحتانی مانند تغيير ناخن، زخم وگردش خون ضعيف درپاها دارندكه بايد كفش مناسب بپوشند.
• آفتاب سوختگی در زمان سالمندی می تواند بدتر از افراد ديگر باشد؛ بنابراين ازكرم ضدآفتاب مناسب استفاده كنيد.
• لباس متناسب فصل را همراه ببريد.
• از قرار گرفتن در معرض تشعشعات، دود سيگار، افراد داراي بيماري هاي تنفسي و عفوني، محيط هاي آلوده و غير بهداشتي خودداري كنيد.
• در صورت امكان واكسن هاي مورد نياز دريافت كنيد.
• استفاده از كلاه های نقاب دار با لبه پهن و پوشيدن لباس های نازك، نرم و روشن در فصول گرم سال توصيه مي شود.
• در فصول گرم، بهتر است زيارت در مواقعي كه هوا خنك تر است، انجام شود.

سفر ایمن برای زنان

• از شستشوي بدن با آب ناسالم پرهيز كنيد.
• لوازم بهداشتي موردنياز را همراه داشته باشيد.
• در صورت وجود علائم خطر عفونت و خونريزي به نزديك ترين مركز بهداشتي- درماني مراجعه كنيد.
• درصورتی كه به دليل بيماري، دارو مصرف می كنيد، داروهاي خود را همراه ببريد.
• اگر قرص پيشگيري از بارداري مصرف می كنيد، در صورت مراجعه به پزشك، به او اطلاع دهيد.
• از حمل بار سنگين خودداري نماييد
• برای پیشگیری از كمردرد سعي كنيد به طريق صحيح بر روي صندلي خودرو تكيه دهيد.

چند توصيه كلي

• لازم است افراد آسيب پذير قبل از سفر از شرايط و امكانات محل اقامت و اسكان خود در مقصد كسب اطلاع كنند و با برنامه ريزي به سفر بروند.
• لازم است افراد آسيب پذير قبل از سفر با پزشك يا كارمند بهداشتي ملاقات كنند و از سلامت خود براي انجام سفر مطمئن شوند.
• لازم است افراد آسيب پذير طي سفر به هشدار ها در مورد انتقال بيماري هاي عفوني و نحوه پيشگيري از آن توجه نمايند.
• لازم است افراد آسيب پذير در زمان رسيدن به مقصد، نزديك ترين مركز بهداشتي درماني به محل اقامت خود را شناسايي كنند.
• همراه داشتن يك كوله شامل مواد شوينده دست(صابون خميري)، مسواك و خميردندان، حوله، دمپايي، نوار بهداشتي، ملحفه، دستمال كاغذي، چراغ قوه، بسته کمک هاي اوليه، ماسك كاغذي، كرم ضد آفتاب و مرطوب كننده پوست، شكلات، داروهاي مصرفي، آب بطري، كنسرو، كيك/ بيسكويت، آبميوه، خرما، نان خشك، ليوان، لباس زير اضافي و وسايل نوزاد/ كودك توصيه مي شود.
• لازم است افراد آسيب پذير حتما با يك «همراه» مطمئن، مراقب و آشنا با شرايط آنها سفر كنند.

منبع: معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران