تزريق بوتاكس
بوتاكس سمي است كه توسط باكتري كلستريديوم بوتولينوم توليد مي‌شود. ماده مور اين دارو مخلوطي از سم كلستريديوم بوتولينوم نوع A با هماگلوتيينين است.
بوتاكس همچنين حاوي آلبومين و لاكتوز است و به‌صورت پودر عرضه مي‌شود. براي تزريق بوتاكس در سرم نمكي حل مي‌شود. اين دارو در محل اتصال عصب و عضله با مهار آزادسازي يك واسطه شيميايي به نام استيل كولين از انتهاي عصب كه به‌طور طبيعي باعث انقباض عضله مي‌شود، به فلج شدن ماهيچه‌ها و انقباض غيرطبيعي آن منجر مي‌شود.
از بوتاكس براي رفع چين و چروك‌هاي نيمه فوقاني صورت (پيشاني، خط اخم و اطراف چشم) استفاده مي‌شود. تأثير دارو موقت و بين 4 تا 6 ماه است و باعث كاهش عميق چين و چروك مي گردد. ولي فلج كامل عضله نمي‌دهد. با شروع از بين رفتن تأثير دارو، تزريق مجدد لازم مي‌شود.

موارد منع مصرف بوتاكس
- بيماران با سابقه مصرف سيكلوسپورين و آنتي‌بيوتيك از دسته آمينو گليكوزيدها و دي پنيسيلامين
- بيماراني با سابقه ابتلا به مياستني گراويس، سندرم لامبرت، آيتون و AIS
- بيماراني با سابقه بيماري‌هاي تنفسي
- بيماراني باسابقه سختي يا اشكال در بلع
- بارداري و شيردهي
- حساسيت به بوتاكس يا فرآورده آن

مراقبت‌هاي لازم قبل از تزريق بوتاكس
- ميزان لازم قبل از تزريق بوتاكس
- ميزان دارو و محل تزريق را پزشك معالج تعيين مي‌نمايد.
- قبل از تزريق صورت، گردن، دست يا پاي خود را با آب و صابون به‌خوبي شستشو داده و تميز نماييد.
- تزريق بوتاكس دردناك نيست و نيازي به بي‌حسي نيست.
- در صورت ابتدا به ديابت، فشارخون بالا، بيماري‌هاي خاص يا مزمن به پزشك اطلاع دهيد.
- در صورت مصرف وارفارين، هپارين، آسپرين و يا هر نوع دارو به پزشك اطلاع دهيد.
- در صورت ابتلا به بيماري‌هاي عفوني مانند هپاتيت، ايدز و... به پزشك معالج اطلاع دهيد.
- اگر جزء بيماران دياليزي، پيوندي و يا بيماران مبتلابه بيماري‌هاي خاص مي‌باشيد به پزشك معالج اطلاع دهيد.
- در صورت بارداري و يا شيردهي به پزشك معالج اطلاع دهيد.
- در صورت داشتن حساسيت به هر نوع دارو به پزشك معالج اطلاع دهيد.
- در صوت داشتن هرگونه واكنش غيرطبيعي مثل دانه‌هاي پوستي و يا علائم شبيه آنفولانزا به هر تزريق سمي درگذشته به پزشك معالج اطلاع دهيد.
- در صورت مصرف هرگونه دارو يا داشتن اعتياد به مواد مخدر و الكل به پزشك معالج خود اطلاع دهيد تا 2 روز قبل از تزريق از مصرف مسكن (غير از استامينوفن) ويتامين E و داروهاي مختلف گياهي خودداري نماييد.
- 7 تا 10 روز قبل از تزريق از مصرف آسپرين خودداري نماييد.
- قبل از ورد به اتاق عمل پوست، گان از داروخانه تهيه نموده و هنگام ورود به اتاق عمل گان را پوشيده و پس از خروج از اتاق عمل آن را خارج نماييد.
- قبل از مراجعه به اتاق عمل پوست، غذا ميل نموده و ناشتا به اتاق عمل مراجعه نماييد.
- لطف قبل از ورود به اتاق عمل موبايل خود را خاموش نماييد.

مراقبت‌هاي لازم پس از تزريق بوتاكس
- پس از تزريق بوتاكس روي محل‌هاي تزريق به‌تناوب به مدت 3 تا 5 دقيقه كمپرس يخ بگذاريد.
- به مدت 2 تا 3 ساعت بعد از تزريق سرو گردن خود را خم ننماييد و در حال عمودي (ايستاده يا نشسته) قرار داشته و از دراز كشيدن و خوابيدن پرهيز نمائيد.
- به مدت 2 تا 4 ساعت پس از تزريق عضلات ناحيه تزريق را با اخم كردن و بالا بردن ابروها و خنديدن مرتباً منقبض و منبسط نمائيد؛ زيرا دارو در عضلاني كه انقباض فعال داشته باشد بهتر عمل مي‌نماييد.
- از ماساژ و دست‌كاري ناحيه تزريق به مدت 3 تا 4 ساعت خودداري نماييد.
- در صورت بروز سردرد استاميوفن هر 6 ساعت مصرف نمائيد. از مصرف بروفن، ژلوفن، ايندومتاسين، مفناميك اسيد و آسپرين به عنوان مسكن خودداري نمائيد.
- بروز ضعف عضلاني در عضلات اطراف محل تزريق طبيعي است و ظرف مدت چند بروز برطرف مي‌شود.
كبودي، قرمزي و تورم در اطراف محل تزريق طبيعي است و گذاشتن كمپرس يخ در 24 ساعت اول كمپرس گرم ر 48 ساعت بعد در محل‌هاي تزريق به رفع آن كمك مي نمائيد. 2 تا 4 روز بعد از تزريق كمبودي، قرمزي و تورم مناطق تزريق از بين خواهد رفت.
- در صورت تزريق بوتاكس دور چشم و يا پلك ممكن است بيمار افتادگي خفيف پلك، احساس فشار و سنگيني در پشت و بالاي چشم‌ها و پلك‌ها و يا سختي در وضوح داشته باشد. اين اثرات در صورت وقوع، چند روز بعد از تزريق مشاهده مي شود مي شود و در مدت 5 روز الي يك هفته برطرف مي شود. ولي در صورت بروز خشكي چشم بايد سريعاً به چشم‌پزشك مراجعه نمائيد.
- در صورت بروز واكنش‌هاي آلرژيك مثل ايجاد راش‌هاي پوستي يا علائم شبيه آنفلونزا يا هر عارضه جانبي مشكل‌ساز يا مرتبط سريعاً به پزشك معالج مراجعه نماييد.
- اثر دارو معمولاً از 2 روز بعد از تزريق شروع مي‌شود و پس از 7 تا 10 روزبه حداكثر تأثير خود مي‌رسد.
- پس از تكميل شدن اثر دارو از منقبض كردن مكرر عضلات صورت، اخم كردن و بالا بردن ابروها اجتناب كنيد.
- به مدت 3 الي 5 روز بعد از تزريق بوتاكس از رفتن به استخر، سونا، جكوزي و سولاريم خودداري نمائيد.

بروشور تزريق بوتاكس

منبع: كميته آموزش پرستاري و پزشكي بيمارستان فوق تخصصي پوست رازي، دانشگاه علوم پزشكي تهران
تنظم: مونا عدالت يار