دکتر قناعتی: به سمت ارتباط با مردم و اجتماعی شدن دانشگاه حرکت می‌کنیم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر حسین قناعتی، رئیس دانشگاه، با حضور در برنامه تلویزیونی طبیب، به سؤالات مردم در خصوص روش‌های نوین درمانی پاسخ داد. گفتگوی او را در ادامه می‌خوانید:

از او-میکرون بترسیم یا نترسیم؟
خوشبختانه او- میکرون ویروسی است که به‌صورت فارنژیت (التهاب) در ناحیه حلق باقی می‌ماند. این ویروس بسیار زیاد شده اما تاکنون کمتر منجر به پنومونی ریه و مرگ شده است. اگر وضعیت ویروس تا یکی دو هفته دیگر به همین منوال ادامه پیدا کند، بسیار امیدوارکننده خواهد بود.

آیا این روند می‌تواند نشانه‌ ضعیف شدن ویروس کرونا باشد؟
قصد امید بی‌جا ندارم اما مقاله‌ای دیدم که به نظر می‌رسد کرونا در حال نزدیک شدن به انتهای حیاتش است، اما خواهشم این است که مردم موارد ایمنی را رعایت کنند چراکه عدم رعایت نکات ایمنی، می‌تواند بستر جهش‌های بعدی این ویروس را فراهم کند. اگر ویروس فرصت تکثیر نداشته باشد، فرصت جهش نیز نخواهد داشت. لذا از مردم می‌خواهم که لطفاً رعایت کنند و حتی اگر سرماخوردگی دارند، نگذارند که این ویروس تکثیر شود ازاین‌رو با رعایت فاصله ایمنی و استفاده از ماسک‌ها کمک کنند تا این ویروس ریشه‌کن شود.

بحث مهم بعدی مسئله سکته‌های مغزی است؛ تا چند سال پیش وقتی اعلام می‌کردند که فردی دچار سکته‌ی مغزی شده تقریباً همه می‌دانستند که احتمالاً یه طرف بدن لمس شده و یا هوشیاری او ازدست‌رفته است و دیگر زندگی عادی نخواهد داشت اما شما نوید خیلی خوبی دادید که درمان نوین آن با عنوان رادیولوژی تهاجمی آمده است؟
این کار تیمی است و اساس و بنیاد آن با نورولوژیستی است که درزمینهٔ سکته‌های مغزی کار می‌کند؛ قبلاً اگر به ما می‌گفتند که کسی قلبش درد می‌گیرد و این درد به دندان و دستش منتقل می‌شود، به‌سرعت او را تحت نظر و مشاوره متخصص قلب قرار می‌دادیم چراکه امکان سکته برای او وجود دارد. مردم باید بدانند که علامت‌های سکته‌ی مغزی چه هست (وقتی صورت مریض، دست و یا تکلم او به مشکل بربخورد باید سریع با اورژانس تماس گرفته شود) و چه صدماتی به مغز می‌زند. صدماتی که سکته‌ی مغزی می‌زند بسیار زیاد است و بعد از گرفتگی‌های عروقی و سرطان‌ها، سومین علت مرگ به شمار می‌رود. به این فاکتورها می‌توانیم تصادفات را نیز به‌عنوان چهارمین و کرونا را پنجمین علت مرگ‌ومیر اضافه کنیم. سکته‌ی مغزی خسارات بسیار سنگینی به اقتصاد کشورها می‌زند به‌گونه‌ای که با مرگ هر فرد در کم‌ترین حالت، حدود یک‌میلیون دلار خسارت به کشورها وارد می‌شود چراکه هرکدام از آن‌ها مسئول یک خانواده هستند و یا شغلی دارند که تازه در چهل پنجاه‌سالگی در آن به شکوفایی رسیده‌اند و خدمت ارائه می‌دهند لذا اگر بتوانیم بیمارانی که دچار سکته می‌شوند را نجات دهیم، کار بسیار بزرگی است. حدود یک‌چهارم افرادی که سکته می‌کنند، فوت می‌کنند (بیست‌وپنج درصد) و همچنین حدود بیست پنج درصد صدمه بسیار جدی پیدا می‌کنند. بیست‌وپنج درصد از آن‌ها نیز صدمه خفیف و بیست‌وپنج درصد دیگر بهبود پیدا می‌کنند اما از طریق روش‌های نوین درمانی می‌توان حدود هشتادوسه درصد افرادی که دچار سکته شده‌اند را با صدمه کم یا سالم به خانه بازگرداند. در ابتدا باید عنوان کنم که دو نوع سکته داریم. گاهی به‌صورت ایسکمیک هست یعنی خون به مغز نمی‌رسد و مغز در آن ناحیه‌ای که خون نمی‌رسد، می‌میرد یا خدای‌نکرده محل سکته علاوه بر مردن دچار خونریزی نیز می‌شود. اکنون با MRI می‌توانیم با دقت بسیار بالا، محل سکته را چند دقیقه پس از عارضه تشخیص دهیم. در این مسئله، زمان‌بندی بسیار مهم است و اگر بتوانیم بیمار را در ساعات اولیه (زیر 6 ساعت) به بیمارستانی مثل امام خمینی که دارای مرکز سکته هستند برسانیم، می‌شود کارهای درمانی خوبی در این زمینه انجام داد. با بررسی بیمار در ساعات اولیه، می‌توانیم مناطق در معرض خطر را در مغز بیمار نجات دهیم. مناطقی که خون‌رسانی به آن‌ها با مشکل مواجه شده اما هنوز نیمه‌جان هستند. در این روش سعی می‌کنیم با ارسال لوله به نواحی لخته، لخته ایجادشده را از مغز خارج کنیم. این روش‌ها کاملاً جدید هستند و علم مدام در این زمینه در حال نو شدن است. همچنین با ارسال استنت های مخصوصی به نواحی لخته، آن را وارد می‌کنیم. در این روش لخته در داخل پنجره‌های استنت گیر می‌افتد و به دیوارهای آن می‌چسبد و سپس با ساکشن خارج می‌شود. در این کار زمان بسیار اهمیت دارد چراکه در هر دقیقه بعد از سکته، حدود دو میلیون سلول عصبی می‌میرند ازاین‌رو باید عجله کرد. خوشبختانه در جلسه‌ای که با اورژانس تهران داشتیم، اعلام شد که مدت‌زمان رساندن بیمار به بیمارستان‌های ما در حدود نیم ساعت است (این عدد در اروپا و آمریکا یک ساعت است) من بسیار تعجب کردم لذا جا دارد از بچه‌های حساس و دلسوز اورژانس تشکر کنم که علی‌رغم ترافیک، به‌محض تماس، بیمار را به مراکز می‌رسانند. خوشبختانه اکنون در تهران به‌گونه‌ای تنظیم‌شده که چندین بیمارستان در نقاط متفاوت تهران این خدمت را ارائه می‌دهند و تقریباً فاصله‌ افراد تا بیمارستانی که می‌تواند این خدمات را ارائه دهد، خیلی زیاد نیست. 

آیا سکته مغزی سن و سال دارد؟
بله معمولاً از دهه‌ی پنج به بعد شروع می‌شود.

حال به سراغ واریس برویم.
واریس یک بیماری مادرزادی است که به علت سرپا ایستادن ایجاد می‌شود. به‌عبارت‌دیگر معماری دیواره رگ‌های این افراد به‌گونه‌ای است که ایجاد واریس می‌کند. به‌هرحال برای درمان این‌ها دیگر لازم نیست که عمده بیماران جراحی شوند، بلکه یا اسکلروتراپی می‌شوند یا اینکه از روش RF و لیزر برای درمان آن‌ها استفاده می‌شود. دو سیستم خون‌رسانی در پا وجود دارد که یکی سطحی و یکی عمقی است. سطح پوست رگ‌هایی است که ما می‌بینیم اما رگ‌های وریدی هم در عمق هستند که اگر هرکدام از این رگ‌های خراب شوند، برای درمان باید کارهایی متناسب با خودش انجام داد. گاهی بیماران دچار سیروز کبدی هستند و این مسئله منجر به واریس معده می‌شود. واریس به‌صورت رگ‌هایی که برجسته و بیرون زده و یا پایی که ورم‌کرده خود را نشان می‌دهد. گاهی به دلیل خونریزی‌ها رنگ پوستش تغییر می‌کند و حتی می‌تواند به‌صورت زخم‌های واریسی خود را نشان دهد و درنهایت سیاه شدن و قطع پا را در پی خواهد داشت. اکنون از طریق لیزر می‌توانیم از طریق یک سوراخ کوچک وارد شویم و رگ خراب را بسوزانیم. بسیاری از زخم‌های پا در مسیر درمان‌های جدید می‌تواند بهبود پیدا کند. برای درمان رگ‌های ریزی که بعضی از خانم‌ها به حالت اسپایدر و یا عنکبوتی دارند از طریق تزریق ماده سوزاننده داخل آن‌ها می‌توانیم آن‌ها را از بین ببریم.

آیا می‌توانیم مسیر درمانی را خودمان انتخاب کنیم؟
رادیولوژی مداخله‌ای  متخصصینی هستند که در شهر وجود دارند و در این زمینه آموزش‌های لازم را دیده‌اند. آن‌ها می‌توانند متناسب با شرایط بیمار مسیر درمانی مناسب را برای آن‌ها پیشنهاد دهند.

بیماری دیگری که با شیوه‌های جدید می‌توانند درمان شوند، فیبرم رحمی است. لطفاً در این زمینه بفرمایید.
فیبرم شایع‌ترین علت جراحی زنان بعد از سزارین است. نیمی از زنان بالای 50 سال فیبرم دارند اما نیازی به اینکه همگی جراحی انجام دهند نیست. برای درمان این بیماری ما می‌توانیم از رگ وارد شویم و با تزریق دانه‌هایی داخل رگ، فیبرم را آب کنیم و از بین ببریم. این دانه‌هایی که ما وارد می‌کنیم از مشتقات نفت است و یک ویال آن حدود هفت یا هشت میلیون هزینه دارد و این نشان می‌دهد که چقدر کار کردن بر روی صنایع و پتروشیمی می‌تواند ارزش افزود داشته باشد. این دانه‌ها می‌توانند جریان خونی که وارد فیبرم هست را قطع کنند. درواقع دانه‌هایی که تزریق می‌کنیم در داخل رگ فیبرم وارد می‌شود و جریان خونش را قطع می‌کند و حدود سه ماه طول می‌کشد تا فیبرم خشک شود و از بین برود. ما در دانشگاه علوم پزشکی تهران در حدود هفت هزار عمل داشتیم. این روش سال 76 در دنیا ابداع شد و ما سال 78 آن را در ایران پیاده‌سازی کردیم. ما سعی می‌کنیم در این روش رحم را حفظ کنیم و البته حتماً با جراح زنان در این زمینه هماهنگ می‌کنیم. این عمل یک در هزار ممکن است موجب نازایی، عقیمی و سیاه شدن رحم شود که در مقابل جراحی این عدد بسیار قابل‌قبول است.

سری به سؤالات و ابهامات مردم بزنیم. آیا کسی که شش سال از سکته‌اش گذشته می‌تواند از این شیوه استفاده کند؟
خیر زمان طلایی شش ساعت است.

آیا اینترونشنیست ها در حوزه تخصصی خاصی کار می‌کنند؟
بله؛ در حال حاضر اینترونشنیست عمومی داریم که از رگ وارد می‌شود و کارهای متفاوتی انجام می‌دهد اما کم‌کم این حوزه در حال تخصصی شدن است و خودم هم بیشتر بر عروق مغزی فوکوس دارم.

اگر فیبرم را با روش‌های جدید از بین ببریم، چه می‌شود؟ آیا دفع می‌شود؟
سوال خوبی کردند، گاهی کوچک می‌شود و همان‌جا می‌ماند، گاهی از مجرای زنانه دفع می‌شود و بیرون می‌آید. ما در مقاله‌ای که منتشرشده اعلام کرده‌ایم که 14 خانومی که هیچ‌وقت نمی‌توانستند حاملگی داشته باشند از طریق این شیوه درمان شدند و یازده نفر از آن‌ها بچه‌دار شدند. این مقاله در مجلات خارجی بین‌المللی منتشر شد و همین‌جا بگویم که ایران و اطلاعات گروه ما در دنیا به‌عنوان یکی از گروه‌های پایه و مرجع موردتوجه است.

افراد زیادی اعلام کردند که این روش‌ها را هیچ پزشکی نمی‌داند و همگی فقط جراحی را پیشنهاد می‌دهند. آیا برنامه‌ای برای تربیت فارغ‌التحصیلان دارید؟

دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکنون دو دوره فلوشیپ (اینترونشن و نورو اینترونشن) در این زمینه راه‌اندازی کرده است. تاکنون حدود 30 فارغ‌التحصیل درزمینهٔ اینترونشن و 15 فارغ‌التحصیل درزمینهٔ نورو اینترونشن داشتیم. که هرکدام در شهرهای مختلف کشور در حال ارائه خدمت هستند.ما سعی می‌کنیم که دانشگاه علوم پزشکی تهران را دانشگاهی اجتماعی کنیم چراکه در همه جای دنیا، دانشگاه‌های مدرن به این سمت می‌روند ازاین‌رو ارتباط مردم با دانشگاه باید بیشتر شود. درواقع چهره علم در دنیا حال تغییر است و برای استفاده از روش‌های جدید مجبوریم که با یکدیگر ارتباط داشته باشیم لذا خواهش می‌کنم فرصتی هم برای معرفی بهتر دانشگاه بگذاریم تا بتوانیم از پیشرفت‌هایی که در دانشگاه انجام‌شده برای مردم صحبت کنیم.