زمین مدینه، با نیم‌نگاه خورشید، روشنایی می‌گرفت و تابش طلایی آفتاب، جمعه، چهارمین روز شعبان سال 26 هجری را نوری دیگر می‌بخشید. بلور دل‌های شیفتگان امیرالمؤمنین علی (ع)، لبریز از شور و عشق می‌شد و کوچه‌های بنی‌هاشم، آغوش خود را به روی زائران خانه حضرت می‌گشود. چهره علاقه‌مندان اهل‌بیت را شبنم شادی فراگرفته بود و برای دیدار نورسیده مولای خویش، بر یکدیگر پیشی می‌گرفتند. «ماه» تازه در مدینه طلوع کرده بود. شور و هلهله، خانه علی (ع) و فاطمه کلابیه را فراگرفته بود. ام‌البنین، قنداقه عزیز خود را تقدیم علی (ع) کرد. امام، فرزند دلبند خود را به سینه چسبانید. بهت و حیرت، نگاه اطرافیان را ربود و همگان از پیوند «مهر» و «ماه»، لب به تبریک گشودند.
چون نسیم اذان و اقامه بر روان پاک و سپید طفل فرونشست، امام (ع) با واژه‌ای مهر آفرین و روح‌افزا، نام فرزند خود را بیان فرمود: «عباس»؛ یعنی شیر بیشه شجاعت و قهرمان میدان نبرد.
عباس، در خانه‌ای ولادت یافت که بر خاک قرار داشت؛ ولی از افلاک برتری یافته بود؛ خانه‌ای که فرشتگان با خضوع و خشوع در آن فرود می‌آمدند؛ محل نزول اسرار هدایت بود و آغوش مهربان آن، پناهگاه هر پناهنده و امید هر امیدوار به شمار می‌رفت. عباس در کودکی، زورق نشین دریای بی‌کرانه معرفت بود و چون ماه تابان، از خورشید وجود پدر نور می‌گرفت. بافراستی چشمگیر و دقتی فراوان، خوشه‌چین خرمن حقایق ولایت بود و از بلندای بینش امام، بهره‌های بسیار می‌برد.
یکی از ارزش‌های والای انسانی و اسلامی، رعایت ادب و فروتنی در برابر افرادی است که در مقایسه با انسان دارای برتری باشند. علی (ع) در ضمن سفارش به فرزندش امام حسن (ع) در فراگیری ادب فرمود: «یا بنیّ! الْادب لقاح العقل، و ذکاء القلب و عنوان الفضل»؛ پسرم! ادب، بارورشدن عقل و بیداری قلب و سرفصل فضیلت و ارزش است.» و نیز فرمود:«لا میراث کالأدب»؛ هیچ ارثی ارزشمندتر از ادب نیست. حضرت عباس (ع) نیز از همین مکتب درخشان، درس ادب آموخته بود. روایت‌شده که عباس، بی‌اجازه در کنار امام حسین (ع) نمی‌نشست و اگر پس از اجازه می‌نشست، مانند عبد خاضع، دوزانو در برابر مولایش می‌نشست.
روایت‌شده، وقتی‌که روز قیامت بر پا می‌شود، پیامبر اکرم (ص) به امیرالمؤمنین علی (ع) می‌فرماید، به حضرت زهرا (س) بگو برای شفاعت و نجات امت چه داری؟ علی (ع) پیام پیامبر (ص) را به حضرت فاطمه (س) ابلاغ می‌کند. حضرت فاطمه (س) در پاسخ می‌فرماید، «ای امیر مؤمنان! دودست بریده پسرم عباس برای ما در مورد مقام شفاعت کافی است».(معالی السبطین فی احوال السبطین الإمامین الحسن و الحسین، ج1، ص276) نیز نقل‌شده که سیدالشهدا (ع) پس از گریستن شدید خطاب به قمر بنی‌هاشم (ع) فرمود: «برادرم! خداوند پاداش نیک به تو بدهد. تو درراه خدا به‌طور کامل جهاد کردی». معالی السبطین فی احوال السبطین الإمامین الحسن و الحسین، ج1، ص276.
امام سجاد (ع) می‌فرماید، «برای عباس در پیشگاه خداوند بزرگ، مقامی است بس ارجمند که همه شهیدان در روز قیامت به آن مقام حسرت می‌برند». بحارالانوار، ج44، ص298.
امام صادق (ع) می‌فرماید، «عموی ما عباس (ع) ـ پسر علی (ع) بینشی تیز و دقیق وایمانی محکم و استوار داشت. در رکاب برادرش با دشمنان جهاد کرد و به‌خوبی از عهده آزمایش الهی برآمد و به مقام شهادت رسید». سید محسن الأمینی، اعیان الشیعه، تحقیق: حسن الأمینی، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات، ج7، ص430.
سلام بر ابالفضل العباس و سلام  بر تمام جانبازانی که با اقتدا به امام خویش، مفهوم رشادت و جانبازی را محقق ساختند. جانبازانی که زیباترین فرصت پرواز را می‌توان در بال‌های شکسته‌شان جستجو کرد. یادگاران روزهای عشق و حماسه و خاطرات مجسّم سال‌هایی که فرشتگان در آسمان زمین گرم گلچینی بودند.