پيشگيري از سوءمصرف مواد در سنين راهنمايي و دبيرستان
در سنين راهنمايي و دبيرستان به تدريج تأثيرپذيري از گروه همسالان و كنجكاوي نسبت به مسائلي كه در گروه مطرح ميشود، بيشتر شده و والدين بايد يك رابطه دوستانه با نوجوان برقرار كنند چراكه در غير اين صورت نوجوان مسائل و مشكلاتش را با والدين در ميان نخواهد گذاشت و درنتيجه مشكلاتش را با دوستان مطرح خواهد كرد لذا در اين مرحله والدين به راحتي هرچه تمام تر ممكن است نوجوان را از دست بدهند.
بزرگترين حامي و پناهگاه نوجوان خانواده است. اگر خانواده نتواند اين وظيفه را به درستي انجام دهد، فرزند از جاذبه خانواده خارج شده و در معرض جذب عوامل محيطي ازجمله دوستان ناباب قرار مي گيرد و چه بسا در دام اعتياد مي افتند.
جنسيت نيز در اين دوران اهميت ويژه اي دارد، دختران در مقايسه با پسران به داشتن حمايت والدين و نظم و انضباط بيشتر تمايل نشان مي دهند، درحاليكه پسران عمدتاً برعكس هستند.
دوستيابي و استقلال طلبي يكي از ويژگي هاي رشدي در نوجوانان است. به جاي اينكه نوجوان از رفت وآمد با دوستان منع شود و در اين زمينه به وي سخت گرفته شود، بهتر است والدين روي رفت وآمد فرزندشان كنترل و نظارت داشته و دوستان و خانواده دوستان وي را بشناسند. تا حد ممكن بهتر است نوجوانان تحت فشار قرار نگيرد و تهديد نشوند، چون در اين صورت ممكن است جرئت صحبت كردن در مورد اتفاقات خطرناكي كه برايشان پيش مي آيد را نداشته باشد.
توجه به شخصيت و استقلال طلبي نوجوان بسيار مهم است. نوجواني كه حس كند اطرافيان براي شخصيتش احترام لازم را قائل نيستند و به چشم يك كودك به وي نگاه ميكنند، ممكن است به واكنش هاي شديد يا رفتارهاي نامناسب و حتي ضداجتماعي دست بزند يا به كشيدن سيگار روي آورد تا نشان دهد كه بزرگ شده است.
افت تحصيلي نيز در اين زمان مي تواند يك زنگ خطر براي والدين باشد. در اين سنين والدين بايد فعاليت هاي فوق برنامه و روزمره براي فرزندان خودتنظيم كنند و نظارت لازم را نيز در اين برنامه ها داشته باشند.
قاطعيت از شرايط لازم براي تربيت فرزندان است. در محيط خانواده به همان اندازه كه مهر و صفا لازم و حياتي است، داشتن قاطعيت نيز ضروري است و ضعيف بودن مديريت خانواده نارسايي هاي زيادي را به دنبال خواهد داشت و مي تواند باعث لااباليگري نوجوان شود. والدين بايد بتوانند در مقابل رفت وآمد و خواسته هاي غيرمنطقي نوجوانان مقاومت كرده و مقررات واضح و روشني وضع كرده و در مقابل نقض اين مقررات تنبيهاتي نيز در نظر بگيرند كه البته اين تنبيهات به هيچ وجه نبايد بدني باشد و مي تواند شامل محروم كردن از پول تو جيبي يا لغو يك برنامه موردعلاقه فرزند باشد.

نوجوانان زماني در مرز خطر بيشتري براي سوءمصرف مواد هستند كه:
- دلبستگي بين نوجوان و والدين وجود نداشته باشد.
- والدين از فرزندان خود غفلت كنند.
- در محيط خانه هرجومرج حكم فرما شود.
- پدر و مادر، خود سوءمصرف مواد داشته يا مبتلابه بيماري هاي رواني باشند.

نوجوانان وقتي در برابر عوامل خطر محافظت ميشوند كه:
- پيوندهاي عاطفي بين نوجوانان و والدين محكم باشد.
- نيازهاي عاطفي، اجتماعي، شناختي و مالي نوجوانان در حد امكان برآورده شود.
- محدوديت ها و مقررات دقيقي در خانواده وضع شده باشد و نظم و انضباط به طور معقولي در نظر گرفته شود.

بروشور پيشگيري از سوءمصرف مواد در سنين راهنمايي و دبيرستان

منبع:مركز بهداشت جنوب، واحد سلامت رواني اجتماعي و اعتياد دانشگاه علوم پزشكي تهران
تنظيم:مونا عدالت يار