دیابت و بهداشت دهان و دندان

مشکلات ناشي از قند خون بالا چيست
با گذشت زمان افزايش قند خون، سبب بروز عوارضي مي شود كه بسیاری از آنها قابل پيش گيري هستند و يا لااقل مي توان روند پيشرفت آن ها را آهسته تر كرد. افزايش قند خون مي تواند صدماتي به قسمتهاي مختلف بدن مثل قلب و عروق، كليه، چشم و اعصاب وارد سازد. ديابت مي تواند مقاومت بدن نسبت به عفونت را كاهش داده و روند بهبودي را كند سازد. مشكلات دهان و دندان نيز از مشكلات نسبتاً شايع در بيماران ديابتي هستند. با رعايت نکاتي ساده در زندگي روزمره، مي توان سلامت دهان و دندان ها را حفظ نمود.  

ديابت چگونه به دهان و دندان آسيب مي‌رساند
بيماران ديابتي که قندخونشان تنظیم نشده باشد نسبت به ديگران، بيشتر در معرض خطر ابتلا به بيماريهاي لثه و از دست دادن دندان ها هستند.از طرف ديگر، عفونت هاي لثه مي توانند باعث افزايش سطح قند خون شوند و در نتيجه مهار ديابت را سخت تر کنند. بالا بودن سطح قندخون به رشد ميكروب ها كمك مي‌كند، يك لايه نازك چسبناك با ميكروب هاي زياد (به نام پلاك) روي سطح دندان ها ساخته مي‌شود.  به دنبال آن لثه‌ها قرمز، ملتهب و متورم مي‌شوند.در صورت بروز چنين وضعيتي وقتي به دندان مسواك مي‌زنيد دچار خون ريزي از لثه مي‌شويد.
سيگار كشيدن خصوصاً در افراد ديابتي بالاي 45 سال مي‌تواند منجر به بروز بيماريهاي لثه شود. قرمزي و خون ريزي در لثه، اولين نشانه های بيماري لثه محسوب مي شوند و اين مي‌تواند به عفونت ‌ لثه و استخوان هاي نگهدارنده دندان منجر شود. اگر التهاب پيشرفت نمايد، ممكن است لثه از سطح دندان‌ها دور شده و دندان ها سست شوند. با ادامه اين وضعيت ممکن است بيمار دندان هاي خود را از دست بدهد.
براي بررسي سلامت  دهان و دندان به دندان پزشك مراجعه كنيد.
سيگار كشيدن مي‌تواند منجر به بروز و وخامت بيماري هاي لثه شود.

مشکلات رايج دهان ودندان در بيماران ديابتي کدامند
مشکلات رايج دهان و دندان در بيماران ديابتي عبارتند از :
- پوسيدگي دندان‌ها
- بيماري لثه
- اختلال عملکرد غدد بزاقي
- عفونت هاي قارچي مثل برفک
-زخم وخشکي دهان
- کندي روند بهبود عفونت
- اختلال حس چشايي

چگونه مي‌توان متوجه شد كه دهان یا دندان صدمه ديده اند
اگر يك يا چند علامت ازعلائم زير را مشاهده کردید،‌ بدانيد كه ممكن است ديابت سبب ايجاد آسيب به دهان و  دندان شما شده باشد:
- قرمزي، تورم و التهاب لثه
- خون ريزي لثه
- كشيده شدن لثه‌ها به طرف پايين
- لق شدن و يا حساس شدن دندان‌ها
-ب وي بد دهان
- بد قرار گرفتن دندان مصنوعی در دهان که باعث وارد آمدن آسيب به بافت لثه شود.

چگونه مي‌توان سلامت دهان و دندان را حفظ نمود
- تا آنجا كه ممكن است قندخون را در حد طبيعي نگهداريد.
- حداقل روزي‌ يكبار از نخ دندان استفاده كنيد. نخ دندان به    پيش گيري از تشكيل پلاك روي دندان كمك مي‌كند. پلاك ممكن است سخت شود و در زير لثه رشد كند و سبب ايجاد مشكلاتي شود. با استفاده از حركتي شبيه اره كردن، به آرامي نخ را بين دندان ها بگذاريد و از عمق دندان به بالا چندين بار حركت دهيد.
- بعد از هر وعده غذايي مسواك بزنيد. از يك مسواك نرم استفاده كنيد. هنگام مسواك زدن، پرز مسواك را به آرامي روي سطح لثه‌ها بكشيد. حركت مسواك بايد ملايم و چرخشي باشد و مسواك را روي کناره ها و بالاي هر دنداني بكشيد.
- اگر چيزي روي سطح دندان چسبيده است آن را پاك كنيد.
- از شخصي كه دندان‌هايش را خيلي خوب تميز نگه‌داشته است بخواهيد كه نحوه مسواك زدن و نخ كشيدن را به شما نشان دهد و همچنين از او بپرسيد كه از چه خميردندان و مسواكي استفاده مي کند.
- اگر متوجه وجود مشكلي در دندان يا دهان خود شديد به دندان پزشك مراجعه كنيد.
- اگر در دهان خود متوجه زخم، قرمزي، خون ریزی از لثه، يا پايين كشيده شدن و يا دور شدن لثه از دندان،‌ يا  زخم عفوني و يا زخم ناشي از دندان مصنوعي شدید به   دندان پزشك مراجعه كنيد.
- دهان و دندان خود را تميز نگاه‌داشته و دوبار در سال به دندان پزشك مراجعه كنيد.
- به دندان پزشك بگوييد كه مبتلا به ديابت هستید.
- ستورات دندان پزشك را تا بهبود نهايي پي‌گيري نمائيد.
-اگر سيگار مي‌كشيد از پزشكتان بخواهيد كه روشهاي ترك سيگار را به شما آموزش دهد.

دندان پزشك چگونه مي‌تواند از دهان و دندان شما مراقبت كند
- با جرم‌گيري و پایش وضعيت دهان و دندان (سالانه دو مرتبه)
- با آموزش نحوه مسواك زدن و استفاده از نخ دندان
- با اطمينان از اينكه دندان‌هاي مصنوعي در جاي مناسب قرار گرفته اند
اگر از داروهايي كه قندخون را پايين مي‌آورند استفاده مي كنيد بايد با صلاح ديد پزشك و يا دندان پزشك خود، بهترين روش را براي احتراز از وقوع شرايط هيپوگليسمي (افت قندخون) اختيار كنيد تا در طي كار دندان پزشكي دچار مشكل نشويد. ممكن است براي اين منظور لازم باشد كه به هنگام مراجعه به دندان پزشكي با خود غذا يا دارو همراه داشته باشید.
اگر دهان شما بعداز كار دندان پزشكي دچار زخم شد ممكن است نتوانيد براي چند ساعت يا چند روز غذا بخوريد،‌ در اين صورت بايد با پزشكتان مشورت كنيد تا بدانيد كه:
- مصرف چه غذاهايي در اين شرايط براي شما مناسب‌تر است.
- در چه زمانهايي لازم است قندخون خودرا اندازه گیری كنيد.
منبع:پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران
تنظیم: مونا عدالت یار