پیام معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران، به مناسبت هفته جهانی پوکی استخوان

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران معاونت بهداشت، متن پیام دکتر علیرضا اولیائی‌منش معاون بهداشت، به مناسبت هفته جهانی پوکی استخوان به شرح ذیل است:
 بیماری پوکی استخوان یکی از شایع‌ترین بیماری‌های غیر‌واگیر در عصر حاضر است. مهم‌ترین و شایعترین پیامد آن شکستگی استخوان، بویژه در مچ دست، لگن و مهره‌های کمری است. در سنین بالا بخصوص در زنان بعد از سنین یائسگی می‌تواند منجر به شکستگی زودرس شود. طبق آخرین شواهد موجود از هر «2 زن و از هر 4 مرد بالای 50 سال» یک نفر شکستگی پوکی استخوان را تجربه می‌کند.
 از حدود ۴۰ سالگی به بعد تراکم استخوان در هر دو جنس، یک تا ۵ درصد در سال کاهش می‌یابد و این روند تا پایان عمر ادامه خواهد داشت؛ عواملی مانند ژنتیک، عوامل خطر رفتاری شامل تغذیه‌ی ناسالم (مانند کمبود ویتامینD )، نمایه توده بدن، مصرف سیگار و الکل و بی‌حرکتی در تسریع این روند مؤثر هستند. شکستگی مهره‌ها (ستون فقرات) می‌تواند منجر به کمردرد، کاهش قد، تغییر شکل، بی‌حرکتی، افزایش تعداد روزهای بستری و کاهش عملکرد ریوی شود.
   از سوی دیگر افزایش امید به زندگی و پیر شدن نسبی جمعیت، منجر به شیوع بالاتر بیماری‌های اسکلتی عضلانی بعنوان یکی از معضلات سالمندی شده و ضمن افزایش ناتوانی و در نهایت مرگ و میر، بار زیادی را به سلامت و اقتصاد کشورها تحمیل می‌کند. شکستی‌های استئوپروتیک باعث افزایش ۳۰ درصدی مرگ در سال اول بعد از رخداد شکستگی می‌شوند و افزایش خطر مرگ و میر تا پنج سال بعد از شکستگی وجود خواهد داشت.
 پوکی استخوان سالانه موجب ایجاد بیش از 8.9 میلیون شکستگی می‌شود در نتیجه هر 3 ثانیه یک شکستگی ناشی از پوکی استخوان رخ می‌دهد. به دنبال شکستگی لگن، ۴۰ درصد افراد هرگز قادر نخواهند بود بدون کمک راه بروند و حدود ۸۰ درصد افراد نمی‌توانند فعالیت‌های اولیه مانند خرید روزانه را به طور مستقل انجام دهند.
    مطالعات انجام شده در ایران حاکی از آن است که از حدود 173.664مورد شکستگی ناشی از استئوپروز، 51 درصد در زنان و 49 درصد در مردان رخ می‌دهد. بار اقتصادی ناشی از بیماری بالغ بر 31.949.000.000 ریال برآورد شده است. همچنین نتیجه یک مطالعه متاآنالیز از مطالعات منتشر شده تا پایان سال ۲۰۱۷، شیوع استئوپروز را در زنان یائسه معادل ۳۲ درصد و شیوع استئوپنی را ۵۱ درصد نشان داده است. این وضعیت به این معنی است که بیش از ۸۰ درصد جمعیت زنان یائسه در کشور، از تراکم استخوان مناسبی برخوردار نیستند.
    پوکی استخوان اغلب به عنوان «بیماری خاموش»  شناخته می‌شود. بیشتر افراد از ابتلا به این بیماری بی‌خبر هستند و بدنبال شکستگی پس از یک زمین خوردن یا ضربه جزئی، متوجه ابتلا به پوکی استخوان می‌شوند.  
بسیاری از بیماران حتی با شکستگی‌های قابل تشخیص به علت پوکی استخوان، بدون درمان باقی می‌مانند. بیش از 2/3  درصد بیماران بعد از تشخیص استئوپروز از اهمیت و فواید درمان بی اطلاع هستند و بعد از 6 ماه حدود یک پنجم بیماران و بعد از یک سال حدود نیمی از بیماران درمان را قطع می‌کنند.
   زمین خوردن‌های اتفاقی شیوع سالانه 30 درصد در بزرگسالان 65 سال به بالا را دارد در افرادی که مبتلا به پوکی استخوان هستند، پیشگیری از زمین خوردن بسیار مهم است. بعد از بروز اولین شکستگی، خطر بروز شکستگی‌های بعدی در هر دو جنس به اندازه ۲ تا ۳ برابر افزایش می‌یابد و این افزایش خطر در شکستگی مهره‌ای حتی به ۴ برابر نیز می‌رسد.
    پیروی از سبک زندگی سالم برای داشتن استخوان‌های قوی و آینده‌ای با حرکت سالم و بدون شکستگی حیاتی است. به همین دلیل  کمپین روز جهانی 1401(20 اکتبر مصادف با 28مهر‌ماه) از مردم و بیماران می‌خواهد تا به سلامت استخوان‌های خود توجه کنند: با شعار روز جهانی « برای سلامتی استخوان‌های خود قدم برداریم»
   کمپین سالانه جهانی پوکی استخوان یک مناسبت منحصر به فرد برای افراد و سازمان‌ها در سرتاسر جهان
است تا همگی بصورت متحد بر این بیماری و بار ناشی از آن تمرکز کنند. زمان برگزاری پویش از 26 مهر لغایت 2 آبان سال آتی است و این فرصت را فراهم می‌آورد تا از طریق آموزش عموم مردم و بخصوص زنان و مردان بالای 50 سال، زنان در سنین باروری و بیماران استئوپروتیک بتوان گام‌های مهمی در خصوص ارتقای آگاهی عمومی و تشویق افراد خانواده و جوامع برای خود مراقبتی برای پیشگیری از بروز بیماری، درمان مناسب و پیشگیری از بروز عوارض برداشت.

  دکتر علیرضا اولیائی‌منش
  معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران