دکتر نیما سپهری: پنجاه‌درصد سهم بازار داخلی داروهای ضدسرطان و آنکولوژی را به خود اختصاص داده‌ایم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در راستای کسب رتبه نخست دانشگاه علوم پزشکی تهران در ارزشیابی جامع تحقیقات و فناوری، با دکتر نیما سپهری مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان نانو الوند، در استودیوی شفا روابط عمومی دانشگاه گفت‌وگو کردیم. 

 

نیما سپهری متولد 1360 ، مدیرعامل شرکت داروسازی نانو الوند و خیلی خوشحالم که در خدمت شما هستم. شرکت نانو الوند یک شرکت دانش‌بنیان مستقر در مرکز رشد دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران است که در حوزه‌ی تولید داروهای پرخطر به طور خاص داروهای آنکولوژی و داروهای ضدسرطان کار می‌کند . 

 

حوزه فعالیت ما در زمینه داروهای خاص و تولید داروهای پرخطر؛ بیماران سرطانی و کاردرمانی مرتبط با بیماران سرطانی است. برای بیماران ام اس، آرتریت روماتوئید و تعداد فراوانی از داروهای آنکولوژی را هم در شرکت نانو الوند تولید می‌کنیم. 

در واقع در شرکت نانو الوند گروهی بودیم از دوست و هم‌کلاسی که در دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی تهران دوره پی‌اچ‌دی داروسازی صنعتی را طی کردیم. این تیم با راهنمایی اساتید دور هم جمع شدیم و تصمیم گرفتیم که در زمینه تولید داروهای ضدسرطان کار کنیم و در واقعیت دغدغه‌ی تولید داروهای ضد سرطانی در کشور را داشتیم، چرا که خیلی از این داروها کاملاً وارداتی بود و به‌نوعی عزیزانمان را بر اثر سرطان ازدست‌داده بودیم و برای ما مهم بود این داروها در کشور تولید شود. 

در آن تیم من مادرم را بر اثر سرطان سینه در دوره راهنمایی که بودم از دست دادم و هر چه درس می‌خواندم و اگر در دانشگاه تهران پذیرفته شدم همه به‌خاطر تشویق‌های مادرم بود. یکی دیگر از اعضای تیم برادرش و دوست دیگری پدرش را به‌خاطر سرطان ازدست‌داده بود. فکر کردیم کار مهمی برای خانواده‌هایمان باید انجام دهیم به‌خاطر همین انگیزه شخصی تیم خیلی بالابود که این داروها را در داخل کشور تولید کنیم. 

آرزوهای بزرگی داشتیم درعین‌حال که می‌خواستیم کاری برای عزیزان درگذشته‌مان کرده باشیم فکر می‌کردیم می‌توانیم کار ماندگاری برای کشورمان انجام دهیم و یک بنگاه اقتصادی خوب داشته باشیم، از سال 1390 فعالیت شرکت رسماً شروع شد اما از سال 1394 محصولاتمان را وارد چرخه دارویی بازار کردیم. 

 

یکی از فرایندهایی که از همان ابتدا انجام دادیم مطالعه‌ی بازار بود. در آن زمان تولیدکننده داروهای ضدسرطان در کشور خیلی محدود بود و فقط شرکت سبحان آنکولوژی زیر نظر ستاد اجرایی فرمان امام بود و در آن زمان خیلی از این داروهایی که ما تولید می‌کردیم را تولید نمی‌کردند. رقبای خارجی هم که به تعداد زیاد فعالیت می‌کردند و از آن‌ها یاد می‌گرفتیم که چه‌کار کنیم و در بازارچه فراورده‌هایی را انتخاب کنیم و اینکه اگر یک شرکت دانش‌بنیان بخواهد موفق باشد باید تمام بازار و رقبای داخلی را خوب شناسایی کند. ما فقط بر اساس یک انگیزه شخصی کار نکردیم. 

از اولویت‌ها و استراتژی ما این بود که داروهایی را تولید کنیم که تولیدکننده‌ی داخلی آن نباشد یا محدود باشد. تعداد زیادی از فراورده‌هایی که در مرکز رشد دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران تولید می‌کردیم برای اولین‌بار و تا سال‌ها تنها تأمین‌کننده ی این دارو در کشور بودیم. 

در این دو و سه سال اخیر تولیدکنندگان داخلی را رصد می‌کردیم و تعامل داریم چرا که در خیلی موارد باعث هم‌افزایی می‌شود، همچنین از کشورهای موفق یاد می‌گیریم که چه کردند که توانستند به سمت جلو حرکت کنند و از آنها الگوبرداری می‌کنیم.

 

حجم بسیار بزرگ داروهای آنکولوژی شیمیایی و داروهای پرخطر، بازار گسترده‌ای دارد؛ اما در این چند سال اخیر به‌خاطر سیاست‌های وزارت بهداشت و شرایط تحریم دچار مشکلاتی شده‌ایم ولی نکته‌ای که وجود دارد اینکه ما در داروهایی که خودمان تولید و وارد بازار کردیم به طور میانگین بیش از پنجاه‌درصد سهم بازار را به خود اختصاص داده‌ایم. 

به‌طورکلی استراتژی ما این بود که خیلی از داروهای هایتک آنکولوژی را در کشور تولید و سعی کردیم فرآورده‌هایی را انتخاب کنیم که اولین فراورده در کشور باشیم و به‌عنوان تولیدکننده؛ رقبا به‌خاطر پیچیدگی‌های فرمولاسیون که داریم به‌راحتی نتوانند وارد بازار شوند. به‌هرحال اگر ما بخواهیم یک تفاوت ایجاد کنیم باید در هایتک بودنمان باشد وگرنه شرکت‌های دیگر قطعاً نسبت به ما به لحاظ مالی و اقتصادی؛ توانمندی بیشتری داشتند، برگ برنده ما «دانش فنی و تکنولوژی‌های پیشرفته‌ای» بوده که برای فرآورده‌هایمان انتخاب کردیم.  

 

برای تولید داروهای آنکولوژی و داروهای پرخطر؛ استراتژی قیمت‌گذاری از جانب وزارت بهداشت و طبق آیین‌نامه سازمان غذا و دارو تعیین می‌شود. قیمت‌گذاری بر اساس قیمت برندی که در کشور یا در کشورهای مرجع از جمله؛ ترکیه است ما یک‌درصدی از قیمت برند را می‌گیریم و بر اساس ضابطه پیش می‌رویم. البته در چند سال اخیر به‌خاطر فشارها و مشکلاتی که در کشور بوده خیلی از دارو هامون قیمتشان شاید بیشتر از بیست درصد قیمت برند نیست و ما در واقع عملاً برای توسعه دچار مشکل شدیم یعنی هزینه هامون بسیار زیاد شده است. رسالتمان در شرکت به این صورت بوده که خیلی از داروهای کم‌مصرف آنکولوژی را در کشور تولید کردیم داروهایی که شاید مصرفش در کشور بیشتر از دو سه هزار ویال در سال نبوده ولی همیشه نیاز کشور بوده و خیلی وقت‌ها در تحریم‌ها آن داروهایی بوده که بیماران دنبالش بودند مثل؛ بوسولفان،میتوکسانترون،کلدریبین،فلودارابین و ... همیشه در تحریم‌ها سازمان غذا و دارو یا وزارت بهداشت تحت‌فشار برای تأمین این داروها بوده است.

رسالت ما این بوده و جز تعهد اخلاقی مجموعه‌ی خودمان می دانیم که این داروها را تولید کنیم ولی هم اکنون شرایط به قدری سخت شده که امکان توسعه‌ی داروهای جدید و داروهای موردنیاز کشور وجود ندارد و اگر در زمینه داروهای ضدسرطان اگر قیمت‌گذاری مناسب انجام نشود هزینه هامون سال‌به‌سال بیشتر می‌شود و عملاً برای صادرات کمتر می‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم.  

 

خیلی از داروهایی که در مرکز رشد فرآورده‌های دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران تولید می‌شود را در حال حاضر صادر می‌کنیم. در دو و سه سال اخیر سومین صادرکننده دارویی کشور بودیم و صادرات یکی از دغدغه‌های اصلی ما است. 

می‌دانیم آینده‌ی این داروها فقط بازار داخلی نیست بالاخره بازار داخلی از یک حدی اشباع خواهد شد و ما باید روی تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر و بازارهای دارویی سایر کشورها فعالیت کنیم ما در حال حاضر به کشورهایی مثل؛ ترکیه، عراق سوریه، پاکستان و ... صادرات دارو داریم و تلاش می‌کنیم که حوزه‌ی بازار دارویی را گسترده‌تر کنیم، تمرکز کردیم بر این موضوع و تلاش می‌کنیم که فراورده‌های جدید دنیا را در واقع توسعه دهیم و بتوانیم وارد بازار منطقه شویم. 

 

من خودم را متعلق به دانشکده داروسازی و دانشگاه علوم پزشکی تهران می‌دانم در واقع اینجا خانه من بوده کلی مطلب یاد گرفتم، دوستان خوبی داشتم و هم اکنون تیم اصلی شرکت دانش‌بنیان نانو الوند را تشکیل داده‌ایم، به نظرم از این جنس آدم‌ها بهتر از ما در دانشکده‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران خیلی وجود دارد. این اقدامی که برای مراکز رشد است خوبه خیلی اما کافی نیست؛ خیلی جای کار در مرکز رشد دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران وجود دارد گروه‌های توانمندی می‌توانند آنجا باشند و کار کنند و باید حمایت بیشتری از جانب دانشگاه و وزارت بهداشت از این شرکت‌ها شود.  

در توسعه‌ی مراکز رشد باید بیشتر کار شود؛ الان رویکرد خیلی مثبت‌تر از گذشته شده و می‌دانم که از دل این مراکز رشد چقدر شرکت‌ها و گروه‌های خلاق و فعالی به وجود میاد که با حمایت‌های حداقلی می‌توانند توسعه بدهند. در چند سال اخیر به‌خاطر مشکلاتی که وجود داشته در توسعه مراکز رشد این اتفاق را شاهد نبودیم. نکته‌ی بعدی اینکه دولت یا وزارت بهداشت درعین‌حال که باید حمایت از تولید داشته باشند یک‌وقت‌هایی هم نباید کاری به کارمان داشته باشند «سنگ‌اندازی نکند» در واقع این لطف بزرگی است. 

نگاه توسعه‌ای در وزارت بهداشت در سال‌های گذشته به آن شکل وجود نداشته است، شرکت‌های دانش‌بنیان بر اساس تکنولوژی دانش روز دنیا سعی می‌کنند پیشرفت کنند وزارت بهداشت جلوی صادرات دارویی شرکت‌های دانش‌بنیان را گرفته و نتوانستیم صادرات به‌مراتب بیشتری داشته باشیم. واقعاً گل‌به‌خودی‌های وزارت بهداشت و دولت خود ما کم نبوده است. 

 

اگر بخواهم به این سؤال جواب بدهم به ذکر نمونه‌ای اشاره می‌کنم؛ الان ما دارویی را برای اولین بار در کشورتولید کردیم و برای بیماران مبتلا به کرونا استفاده می‌شود، برند اصلی این دارو آمریکایی است اما بیش از یک ماه است که در وزارت بهداشت و سازمان غذا دارو قیمت‌گذاری نشده درصورتی‌که قیمت ما از قیمت دارویی که قاچاق دارد استفاده می‌شود به‌مراتب پایین‌تر است، این نشان می‌دهد که ما خیلی جزیره‌ای فکر می‌کنیم درصورتی‌که خیلی پتانسیل بالا برای پیشرفت داریم. 

 

من اگر بخواهم توصیه‌ای داشته باشم بر می‌گردم به اینکه چطور شرکت نانو الوند شکل گرفت؛ ما یک سری جوانی بودیم که علاوه بر انگیزه شخصی از نگاه برخی افراد فرصت‌های بهتری هم داشتیم اما عزم و اراده ما این بود که برای به ثمر رسیده پروژه باید از تجربه بقیه عزیزان بهره گرفت. 

باید کمک بگیرند از افرادی که تجربه و دانش بیشتری دارند، ما در ابتدا از یک شرکت دارویی بزرگ کمک گرفتیم تا به نتیجه برسیم، واقعیت این است که اگر آن‌ها به ما کمک نمی‌کردند پروژه‌ای که ما در خط تزریقمان که از سال 1392 راه‌اندازی کردیم و سال 1393 به اتمام رسید (در کمتر از هجده ماه) اگر کمک آن‌ها نبود این پروژه شاید چهار یا پنج سال به نتیجه نمی‌رسید؛ بنابراین غرور نباید داشته باشند، کار تیمی خیلی مهم است. هر مجموعه‌ای نقاط ضعف دارد درعین‌حال که نقاط قوت هم دارد نباید فکر کنیم که هرآنچه که ما ایده داریم حتماً به یک محصول قابل‌فروش تبدیل می‌شود واقعاً ایده یک حرف است و اجرا یک چیز دیگر.

خیلی از شرکت‌ها ایده‌های خوبی دارند ولی در عمل وقتی می‌خواهند به نتیجه برسند بسیار زمان بر است این همکاری تیمی که وجود دارد و درعین‌حال صبر و تلاش شبانه‌روزی و ناامید نشدن را در این چند سال یاد گرفتم. ما اتفاقات همراه با شکست هم داشتیم ولی ناامید نشدیم و سعی کردیم روزبه‌روز کارای بهتر و بزرگ‌تر از شکست‌هایمان درس گرفتیم برای اینکه موفقیت بیشتری داشته باشیم، شعار نمی‌دهم واقعاً به این کاری که انجام دادم اعتقاد داشتم خیلی دوست داشتم و دارم که این تجربه را به تیم‌های بعدی که از دل مراکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تهران و یا هر مرکز رشد دیگری به‌نوعی منتقل کنم. 

 

شعار شرکت نانو الوند این است که «امید ما آینده را خواهد ساخت» ما فکر می‌کنیم هر یک محصولی که تولید می‌کنیم در واقع یک امیدی است که برای بیماران صادر می‌کنیم. در دسترس قرارگرفتن دارو برای بیماران یک لذت عجیب‌وغریبی دارد، وقتی خبری می‌شنوم که داروی ما چه اثری برای بیمار داشته حالم خوب می‌شود این حال برای خیلی از دوستان شرکت نانو الوند هم تکرار شده است.

امیدوارم هرکسی در هر کاری وارد می‌شود حس و حال خوب داشته باشد؛ درآمد یک بحث و آن حس خوب از کار چیز دیگری است که به نظرم خیلی مهم‌تر است.