مرگ مهاجرت یک‌طرفه نخبگان؛ دکتری مشترک با اروپا

دکتر علیرضا استقامتی رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس، به تحلیل پدیده مهاجرت نخبگان پزشکی، راهکارهای جلوگیری از آن و آسیب‌های فرهنگی و روانی این روند پرداخت.استقامتی با اشاره به اینکه برخی داوطلبان کنکور پزشکی که در ایران پذیرفته نمی‌شوند، به کشورهای با کیفیت آموزشی پایین‌تر مهاجرت می‌کنند و پس از فارغ‌التحصیلی درخواست بازگشت می‌دهند، تأکید کرد: این نوع مهاجرت، گردش نخبگان واقعی نیست. از نظر علمی، گردش نخبگان اشکالی ندارد، اما مسیر درست آن متفاوت است.وی افزود: اگر می‌خواهیم افراد نخبه را در داخل کشور نگه داریم و جلوی فرار مغزها را بگیریم، باید مرزهای علمی را به سمت کشورهای پیشرفته باز کنیم. یکی از راهکارهای عملی، اجرای برنامه‌های دکتری مشترک بین دانشگاه‌های معتبر ایران و دانشگاه‌های برتر اروپایی و کشورهای پیشرفته است. در این مدل، دانشجویان بخشی از دوره دکتری خود را در خارج از کشور می‌گذرانند و سپس به ایران بازمی‌گردند. این رویکرد دو مزیت بزرگ دارد: جلوگیری از مهاجرت دائمی نخبگان و ارتقای سطح علمی کشور.
رئیس دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران، چین را الگویی موفق در این زمینه دانست و گفت: دانشجویان چینی برای تحصیل به آمریکا اعزام می‌شوند، اما از قبل محل کار، امکانات مالی، اقتصادی و حتی مسکن آن‌ها در چین مشخص است. وقتی بازمی‌گردند، دقیقاً می‌دانند در کدام دانشگاه یا مؤسسه مشغول به کار خواهند شد و چه حمایت‌هایی دریافت می‌کنند.
دکتر استقامتی تأکید کرد: ما هم باید همین مسیر را دنبال کنیم؛ اعزام برنامه‌ریزی‌شده نخبگان، تعیین جایگاه شغلی، دانشگاهی و وضعیت مالی پیش از بازگشت و حل مسائل مسکن و معیشت از قبل. اگر این مسائل با برنامه‌ریزی دقیق حل شود، مهاجرت نخبگان به حداقل می‌رسد.وی در ادامه به آسیب‌های مهاجرت برای دانشجویان پرداخت و گفت: مهاجرت تحصیلی و شغلی، به ویژه برای دانشجویان پزشکی، دو دسته آسیب جدی به همراه دارد. نخست، آسیب‌های فرهنگی؛ دانشجویان ممکن است تحت تأثیر فرهنگ بیگانه قرار گیرند و از فرهنگ اصیل ایرانی تهی شوند. دوم، آسیب‌های روانی؛ دوری از خاک وطن، جدایی از محیط رشد، و عدم دسترسی به غذای مورد علاقه، محله و سبک زندگی آشنا. این افراد همیشه تمایل دارند در کشور خودشان زندگی کنند؛ در محله و با غذایی که به آن عادت دارند.
وی در پایان تصریح کرد: برای حفظ نخبگان، باید به جای ممانعت کورکورانه، چرخش علمی را با برنامه‌ریزی هوشمند مدیریت کنیم. اعزام هدفمند، بازگشت تضمین‌شده و حمایت جامع پس از بازگشت، کلید موفقیت است.
خبرنگار: لیلا قربانی
این خبر در خبرگزاری فارس با همکاری روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران تهیه شده است.