ردپای دخانیات در ابتلا به سرطان ریه
به مناسبت روز جهانی سرطان ریه (10مرداد) خبرگزاری خبر فوری با دکتر مصطفی معین، استاد پیشکسوت ایمونولوژی و آلرژی بالینی دانشگاه علوم پزشکی تهران مصاحبه کرد.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، مرکز تحقیقات ایمونولوژی، آسم و آلرژی متن این مصاحبه به شرح زیر است:
-سرطان ریه چه علائمی دارد؟ چه عواملی در ایجاد سرطان نقش دارند؟
دکتر معین: بروز نشانه‌ها و علائم تنفسی از قبیل سرفه مقاوم به درمان، تنگی‌نفس، خس‌خس، درد سینه و خلط خونی و همچتین علائم عمومی مانند کم‌اشتهائی و کاهش وزن بدون دلیل مشخص، تب، ضعف و خستگی، چماقی شدن ناخن‌های انگشتان، مشکل در بلع و عفونت تنفسی گزارش می‌شود. تا قبل از گسترش مصرف دود سیگار در قرن نوزدهم و تا اوائل قرن بیستم، سرطان ریه بیماری نادری بود ولی اکنون یکی از شایع‌ترین سرطان‌های مرگبار است و طی دهه‌های اخیر میزان شیوع آن در خانم‌ها هم رو به افزایش گذاشته است. ۸۰ تا ۹۰ درصد موارد سرطان ریه به دلیل مصرف دخانیات است و از این نظر تفاوتی هم بین سیگار و قلیان یا پیپ وجود ندارد از دیگر عوامل خطرزا در بروز سرطان ریه می‌توان موارد زیر را هم نام برد: گاز رادون که از تجزیه رادیوم رادیواکتیو در پوسته زمین تابیده می‌شود در برخی مناطق، آزبست یا پنبه نسوز بکار رفته در ساخت‌و‌سازها، آلودگی هوای شهرهای پرترافیک، دود ذغال و آتش در محیط بسته، گازهای سمی مانند گاز خردل تماس با برخی از عناصر ازجمله آلومینیوم و کادمیوم، تماس مکرر با اشعه ایکس، و مصرف زیاد برخی از داروهای خواب‌آور و همچنین وجود زمینه ارثی در خانواده.
-چگونه دخانیات باعث سرطان می شود؟
دکتر معین: در دود تنباکو بیش از هفت هزار ماده سمی و بیش از ۷۰ ماده سرطان‌زا وجود دارد که با آسیب زدن به رشته‌های ژنتیکی دی‌ان‌ای (DNA) و کاهش توانائی ترمیم آن باعث اختلال در تکثیر سلولی و مرگ برنامه‌ریزی شده سلول‌ها و بروز سرطان می‌شود. پژوهش‌های جهانی نیز رابطه مستقیم افزایش مصرف سیگار در جوامع مختلف را با شیوع رو به افزایش سرطان ریه به میزان ۲۰ برابر بیشتر در افراد سیگاری نشان می‌دهد. آلودگی با دود سیگار در محیط زندگی و یا کار هم به ترتیب ۳۰ درصد و ۲۰ درصد احتمال ابتلا به سرطان ریه را در اطرافیان فرد سیگاری بالا می‌برد. مصرف طولانی‌مدت سیگار همچنین علت اصلی بیماری انسدادی مزمن ریه(COPD) و نیز تشدید بیماری آسم است که به ترتیب موجب تلفات انسانی، ناتوانی و هزینه‌های روانی-اجتماعی و اقتصادی عظیمی برای بیماران و جامعه می شود.
-آیا فراورده‌های تنباکو خطر ابتلا به سرطان را افزایش می دهد؟
دکتر معین: آری، نه تنها استفاده از سیگار بلکه مصرف قلیان و یا چپق هم سرطان زاست و تفاوت چندانی با دود سیگار ندارد. متاسفانه اعتیاد به سیگار و قلیان در کشور ما بویژه در جوانان، زنان و حتی نوجوانان رو به افزایش است که پیآمد آن شیوع باز هم بیشتر سرطان ریه و سایر بیماری‌های تنفسی در سال‌های بعد خواهد بود. علاوه بر سرطان ریه، دود سیگار می‌تواند انواع سرطان‌ها را در سایر اندام‌ها از جمله دهان، گلو، مری، معده، روده بزرگ، کبد، لوزالمعده، حنجره، نایژه، کلیه، مثانه، دهانه رحم، و سرطان خون موجب گردد.
-آیا ترک سیگار خطر ابتلا و مرگ ناشی از سرطان را کاهش می دهد؟
بله، حتما"، به قول معروف جلوی ضرر را از هر کجا که بگیرید نفع است! پیشگیری از گرایش نسل جوان و جامعه به سوی مصرف مواد دخانی و توقف استفاده از آن درهر مرحله‌ای که باشد،7 کم‌هزینه‌ترین و موثرترین راه نجات انسان‌ها و کاهش بار بیماری‌های ناشی از آنهاست.
تصویب قوانین و مقررات محدودکننده دسترسی به سیگار و قلیان و ممنوعیت مصرف آنها در اماکن عمومی مانند: سینما و تئاتر، رستوران، فرودگاه و ایستگاه مترو، محل کار و فضاهای پوشیده ضروری است. مطابق سیاست‌های سازمان جهانی بهداشت، دولت‌ها باید از تبلیغ تنباکو در رسانه‌ها و تبلیغات تجاری خودداری نمایند.
-چگونه سرطان ریه را زود می توان تشخیص داد؟
بروز مشکلات تنفسی و سایر علائمی که قبلا" به آنها اشاره شد بخصوص در اشخاصی که سابقه طولانی و به تعداد زیاد (۳۰ پاکت در هر سال) مصرف سیگار داشته‌اند، بخصوص در گروه‌های سنی دهه‌های۶۰ و۷۰، باید احتمال خطر سرطان ریه را برای خود بیمار و خانواده او مطرح کند و به سرعت به پزشک مراجعه کنند. هرچند متاسفانه زمانی که علائم بیماری ظاهر می‌شود و حتی در اغلب موارد پیش از پیدایش علائم، سرطان بطور خزنده به سایر اندام‌ها گسترش یافته یا به اصطلاح پزشکی متاستاز داده است. در بسیاری از موارد هم سرطان ریه در آزمون‌های غربالگری و انجام رادیوگرافی ریه به‌طور تصادفی تشخیص داده می‌شود. از جمله اندام‌هائی که سرطان ریه بیشتر به آنها متاستاز می‌دهد مغز استخوان، ریه طرف دیگر، کبد، پریکارد یا پیراشامه، غدد فوق کلیوی و کلیه‌هاست. با انجام مقطع‌نگاری یارانه‌ای با اشعه ایکس( سی‌تی اسکن) می‌توان بطور دقیق‌تری محل و ابعاد تومور ریوی را تشخیص داد و با پروتوکل‌های تخصصی شیمی‌درمانی، پرتو‌درمانی و جراحی، برنامه درمان را پی‌گرفت. ادامه زندگی طی ۵ سال بعد از درمان سرطان ریه در حدود ۱۸/۶ درصد از موارد است.
نظر دهید