خواص درمانی هندوانه در ماه مبارک رمضان

در ماه مبارک رمضان از مصرف هندوانه غافل نشوید
هندوانه Water Melon
هندوانه گياهى است يك ساله و يك پايه، ساقه آن خزنده بر روى زمين قرار دارد و برگ‏ هاى آن پهن با بريدگى‏ هاى عميق مى‏ باشد. ميوه هندوانه آبدار و خوشمزه است. نژادهاى مرغوب و متنوعى از آن در نواحى مختلف ايران پرورش مى‏ يابد.
هندوانه داراى ويتامين‏ هاى , A1, B2, B6C, PP, B و پروتئين، فسفر، سديم، منيزيوم، پتاسيم، آهن، كلسيم و غيره مى‏ باشد. آب هندوانه داراى اسيد آمين ه‏اى بنام سيترولين است. بتاكاروتن موجود در هندوانه مى‏تواند 11 درصد از نياز روزانه بدن را به اين ماده مغذى فراهم آورد. هندوانه داراى موادى بنام كاروتن، ليكوپن و نوعى قند به نام مانيتول مى‏ باشد.

خواص درمانى هندوانه
-  طبيعت هندوانه سرد است، داراى آب فراوان و طعم مطبوعى است.
- خوردن هندوانه باعث شادابى فرد مى‏ گردد. از آنجا كه هندوانه حاوى 92 درصد آب است، آب بدن را به خوبى تأمين مى‏ كند. مصرف هندوانه در ایام روزه داری بسیار مفید می باشد.
-  خيلى‏ ها معتقدند هندوانه به دليل قند فراوانى كه دارد براى كسانى كه تصميم به لاغر شدن دارند، مناسب نيست. اما بهتر است بدانيد هرفنجان از آب هندوانه كه حدود 150 گرم وزن دارد، فقط 50 كالرى انرژى توليد مى‏ كند.
-  هندوانه ميوه‏ اى مدر و ملين است، بنابراين زيادكننده ادرار مى‏ باشد و سبب دفع سموم بدن مى‏ شود. به اين ترتيب شادى وسلامتى را سبب شده و عطش را از بين مى‏ برد.
-  آب هندوانه دفع كننده سنگ كليه نيز هست. خوردن آب يا گوشت آن در درمان يرقان، دفع سنگ‏ هاى صفراوى و سنگ‏ كليه مفيد است.
-  هندوانه به واسطه آب فراوانى كه دارد، گرما  و عطش را برطرف مى‏ كند و مصرف آن براى افرادى كه در تابستان دچارتشنگی مفرط و گرمازدگى مى‏ شوند، بسيارمفيد است. در موارد گرمازدگى، نوشيدن يك ليوان آب هندوانه همراه باكمى گلاب، بسيار مفيد واقع مى‏ شود. در ضمن هندوانه ضدتهوع واستفراغ نيز مى‏ باشد.
-  هندوانه براى اشخاص گرم‏ مزاج بسيار مناسب است. هندوانه غنى از پتاسيم است و براى قلب و دستگاه عصبى مفيد مى‏ باشد.
-  تحقيقات نشان داده هندوانه حاوى مقادير فراوانى ليكوپن است؛ ليكوپن يك ماده آنتى‏ اكسيدان است كه در مبارزه عليه سرطان و برخى بيمارها به بدن كمك مى‏ كند. اين ماده مغذى كه رنگ قرمز هندوانه را بوجود مى‏ آورد، فقط در برخى از ميوه‏ ها و سبزيجات مانند گوجه‏ فرنگى،گريپ‏ فروت سرخ رنگ و فلفل قرمز وجود دارد.
-  ليكوپن علاوه بر داشتن خاصيت ضد سرطان، به سلامت قلب وعروق و تقویت سیستم بينايى كمك مى‏ كند. هنداونه‏ هايى كه قرمزترند،خاصيت ضدسرطانى بيشترى دارند.
-  اين ميوه مانند هويج، در تقويت بينايى مؤثر است. وجود بتاكاروتن در اين ميوه، در حفظ سلامت چشم‏ ها مؤثر است.
-  هندوانه به سبب داشتن ويتامين C، ويتامين A، بتاكاروتن و ليكوپن، صدماتى را كه در اثر استرس، فشارهاى روحى، استعمال دخانيات، سموم محيطى، آلودگى هوا و داروها وارد مى‏ شود، را كاهش مى‏ دهد. علاوه بر اين، مصرف مرتب هندوانه از امراض دوران پيرى خصوصا آلزايمر و پاركينسون جلوگيرى مى‏ كند.
-  هندوانه سرشار از ويتامين‏ هاى B است كه براى ايجاد انرژى ضرورت دارد. هندوانه را مى‏ توان به عنوان آرام ‏بخش، دركاهش روماتيسم استفاده كرد.
-  هندوانه به پايين آوردن فشارخون كمك مى‏ كند. ميوه‏ اى بسيار مناسب براى رفع  فشارخون بالا بوده و ضدكلسترول نيز مى‏ باشد. سديم ازجمله تركيباتى است كه در بيمارى فشارخون مى‏ تواند مشكلاتى ايجاد نمايد. هندوانه علاوه بر سديم كمى كه دارد، داراى پتاسيم فراوانى است. پتاسيم از جمله مواد مغذى است كه در كاهش فشارخون بسيار مفيد است. از اين رو به افرادى كه داراى فشارخون بالا هستند، مصرف هندوانه توصيه مى‏ شود.
-  هندوانه مهمترين آنتى‏ اكسيدان در طبيعت است. هندوانه، منبع آنتى‏ اكسيدان كاروتنوئيدى ليكوپن است. اين آنتى‏ اكسيدان‏ ها به سراسر بدن پخش مى‏ شوند و مولكول‏ هاى راديكال آزاد را در بدن خنثى مى‏ كنند. راديكال‏ هاى آزاد مواد سمى در بدن هستند كه مى‏ توانند آسيب زيادى به سلامتى بدن بزنند و با اكسيده كردن كلسترول، موجب چسبيدن آن ها به ديواره رگ‏ هاى خونى شده، در نتيجه منجر به بروز حمله قلبى يا سكته مغزى شوند. راديكال‏ هاى آزاد به مجارى تنفسى فشار مى‏ آورند و سبب بسته شدن آن ها شده و حمله ‏هاى آسم را تشديد مى‏ كنند و التهاب ناشى از آرتروز، پوكى استخوان و آسيب مفاصل را سبب مى‏ شوند.
-  ليكوپن سبب ايجاد رنگ صورتى تا قرمز براى هندوانه مى‏ شود و اثر ضداكسيدانى قوى دارد. اين ماده آنتى‏ اكسيدان به تمام نقاط بدن رفته و راديكال‏ هاى آزاد را خنثى مى‏ كند. آنتى‏ اكسيدان‏ ها مولكول‏ هاى ناپايدار را خنثى مى‏ كنند، درصورت عدم وجود آنتى اكسيدان‏ ها، اين مولكول‏ هاى ناپايدار به سلول‏ ها آسيب مى‏ رسانند. مصرف هندوانه به دليل داشتن ليكوپن فراوان به عنوان يك ماده آنتى‏ اكسيدان در جلوگيرى از بيمارى‏ هاى سرطانى مؤثر است.
-  ويتامين C فراوان، آنتى‏ اكسيدان ديگرى است كه در هندوانه وجود دارد. وجود اين دو آنتى‏ اكسيدان در كنار هم در هندوانه، موجب كاهش اسپاسم لوله‏ هاى هوايى و حملات آسمى مى‏ شود. به اين دليل است كه خوردن هندوانه براى مبتلايان آسم مفيد شناخته شده است.
-  هندوانه ضدعفونى كننده بدن و در واقع پاك كننده روده‏ ها مى‏ باشد. براى رفع يبوست هم مورد استفاده قرار مى‏ گيرد. در يبوست‏ هاى شديد، خوردن يك ليوان آب هندوانه و نوشيدن يك ليوان آب ولرم بعد از آن، در حالت ناشتا بسيار مفيد است. هندوانه معده را هم تقويت مى‏ كند.
-  در طب گياهى چين، پوست هندوانه را خشك كرده و از آن به عنوان دارو استفاده مى‏ كنند. پوست هندوانه را پس از خشك كردن، خرد مى‏ كنند و مانند چاى آن را دم كرده و مى‏ نوشند. اين نوشابه براى مبتلايان به فشارخون بالا، افرادى كه فشارهاى عصبى دارند و همچنين براى مبتلايان به مرض قند مفيد است.
-  هندوانه به واسطه ويتامين‏ ها و آب فراوانى كه دارد، سبب زياد شدن ترشح شير مادران شيرده مى‏ شود.

توجه داشته باشید
- هندوانه را بلافاصله بعد از غذا ميل نكنيد، زيرا در هضم غذا اختلال ايجاد مى‏ شود. هندوانه را بايد تقريبا 3 ساعت بعد از غذا و يا يك ساعت قبل از غذا میل کرد.
- مصرف زياد هندوانه در افراد سرد مزاج، سبب درد مفاصل و ضعف قواى جنسى مى‏ شود.
-  افرادى كه سرد مزاج هستند، در خوردن هندوانه افراط نكنند، زيادخوردن آن در بعضى از افراد ايجاد نفخ مى‏ كند مخصوصا اگر همراه با ميوه‏ هاى ديگر خورده شود.
- توصيه مى‏ شود هندوانه‏ هايى كه سفيدرنگ و نارس هستند را ميل نكنيد، زيرا به شدت اسيدى بوده و مى‏ تواند زيان‏ بار باشد.
- هندوانه داراى تركيبات گواتروژن است و افرادى كه دارای کمبود ید هستند، بايد كمتر اين ميوه را مصرف نمايند.
- هندوانه داراى اگزالات و پورين بالايى است، به اين دليل افرادى كه مستعد ابتلا به سنگ كليه و اوره بالا هستند، بايد كمتر از اين ميوه استفاده نمايند تا اين عوارض در آن ها تشديد نشود.
- افراد مبتلا به ديابت بايد با دقت فراوان اين ميوه را مصرف نمايند زيرا هندوانه انديس گلايسمى بالايى دارد و قندخون را به سرعت بالا مى‏ برد و كنترل اين قند براى ديابتى‏ ها بسيار مشكل است.

منبع :بر گرفته ازکتاب دايره‏ المعارف خواص درمانى ميوه‏ ها و سبزى‏ ها،تأليف دکتر نسرين تك‏زارع عضو هيئت علمى دانشكده پزشكى، دانشگاه علوم پزشکی تهران
تنظیم: مونا عدالت یار