به گزارش روابط‌عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، در راستای کسب رتبه نخست دانشگاه علوم پزشکی تهران در حوزه تحقیقات و فناوری با دکتر رضا فریدی مجیدی، مدیر توسعه فناوری و ارتباط با صنعت دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص چشم‌انداز و چالش‌های توسعه مراکز فناور و نقش آنها در کسب این موفقیت گفتگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

ضمن تبریک به دلیل کسب این رتبه، لطفاً بفرمایید سهم مراکز و واحدهای فناور در این موفقیت چقدر است؟
خوشبختانه در بین دانشگاه‌های سراسر کشور، دانشگاه علوم پزشکی تهران توانست رتبه اول را در این زمینه کسب نماید که البته اختلاف فاحشی نیز با رتبه دوم داشتیم (امتیازات ما حدود بالای هفت هزار بود درحالی‌که دانشگاه دوم حدود سه هزار امتیاز داشت). کسب این رتبه در واقع حاصل زحمات اساتید، فناوران و مدیران محترم دانشگاه و البته دانشجویان عزیز است که به‌هرحال در این حوزه فعالیت‌های گسترده‌ای را سال‌ها انجام داده‌اند. مقوله فناوری بسیار پیچیده و تابع پارامترهای بسیار زیادی است؛ به‌نوعی که از علم گرفته تا مسائل سیاسی و اجتماعی در آن دخیل هستند. فناوری یعنی آنکه شما یک دستاورد تحقیقاتی آموزشی را بتوانید با مشکلات و دغدغه‌های مردم پیوند بزنید و مسئله‌ای از مشکلات جامعه را حل کنید. حوزه فناوری، دو مسئله عمده را شامل می‌شود یکی بحث تولید محصولات متنوع از دستاوردهای تحقیقاتی و مسئله بعدی بحث ارتباط با صنعت است که در مجموع در این دو مقوله، ما موفق به کسب رتبه اول شدیم. ارتباط با صنعت یعنی آنکه تحقیقاتی انجام بدهیم که برای آن تحقیقات خارج از سیستم ما مشتری وجود داشته باشد و منابع مالی آن تحقیق، خارج از دانشگاه تأمین بشود. بحث فناوری به ارتباط با صنعت مربوط می‌شود که منابع آن نیز از بیرون دانشگاه وارد می‌شود. این منابع می‌تواند از طریق یک شرکت، عضو هیئت‌علمی، استاد و یا تعامل با یک سازمان یا وزارتخانه از طریق قراردادی که با دانشگاه منعقد شده تأمین شود؛ بنابراین مقوله ارتباط با صنعت مسئله‌ای محوری است.

در زمینه توسعه فناوری چه انتظاری دارید؟
 مسئله توسعة فناوری نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. توسعه فناوری عمدتاً در مراکز رشد محقق می‌شود. عمده مراکز رشد دانشگاه علوم پزشکی تهران همچون مرکز رشد دارویی، تجهیزات پزشکی و یا مرکز رشد طب سنتی، مراکزی بزرگ و قدیمی هستند که در داخل خود شرکت‌هایی را به همراه دارند که بازهم قسمت قابل‌توجهی از این شرکت‌ها مربوط به اعضای هیئت‌علمی و فناوران دانشگاه است. فعالیت‌ها و دستاوردهای این مراکز رشد، در سامانة خاصی که در وزارت بهداشت برای ثبت فعالیت‌ها تدارک‌دیده‌شده، بارگذاری می‌شود و در نهایت امتیازگیری انجام و درواقع رنکینگ اتفاق می‌افتد. خوشبختانه دانشگاه تعداد قابل‌توجهی شرکت‌های دانش‌بنیان دارد که (حدود چهل و خرده‌ای شرکت دانش‌بنیان) تعداد قابل‌توجهی از این شرکت‌های موفق، از دل مراکز رشد خارج شده‌اند و بالاخره این مسئله امتیازاتی برای ما به همراه دارد. به‌عبارت‌دیگر دستاوردهای فناوران و دستاوردهای فروش این شرکت‌ها، برای دانشگاه نیز امتیازاتی به همراه دارد. پس در دو مقوله، یکی بحث مسئله محوری یا ارتباط با صنعت که منابع از بیرون وارد می‌شود و در سال گذشته جذب منابع خوبی ازاین‌حیث از خارج از دانشگاه داشتیم و دیگری بحث فناوری که عمده آنها درواقع محصولات و دستاوردهایی هست که در داخل مراکز رشد محقق می‌شود.

در این مسیر با چه چالش‌ها و مشکلاتی مواجه بودید؟‌‍‍‍‍‍‍‍‍‍
مراکز رشد ما در این زمینه همچون یک دانشکده عمل می‌کنند چرا که در دانشکده، دانشجویان جذب می‌شوند، آموزش می‌بینند، رشد می‌کنند و فارغ‌التحصیل می‌شوند. در مراکز رشد نیز هسته‌های فناوری وارد می‌شوند، سپس به شرکت تبدیل می‌شوند، بیزینس شکل می‌گیرد و در نهایت با کمک و هدایت مراکز رشد، نهایتاً به بلوغ می‌رسند و در مراکزی همچون پارک‌های فناوری و یا بیرون از دانشگاه مستقر می‌شوند. در اینجا لازم می‌دانم که از فعالیت مراکز رشد دانشگاه تشکر کنم بالاخص آن‌هایی که به‌هرحال در این سال‌ها علی‌رغم کمبود منابع، خیلی زحمت کشیدند. دانشگاه علوم پزشکی تهران از مخاطب و مشتریان زیادی برخوردار است اما امکانات و فضای محدودی در اختیار دارد. اکنون تعداد زیادی از شرکت‌ها در انتظار برای ورود به مراکز ایستاده‌اند. انتظار داریم که به‌هرحال کماکان مراکز رشد و فناور دانشگاه مسیر خود را بروند و برای سال آینده شاهد رشد بیست تا سی درصدی این مراکز باشیم. در واقع باتوجه‌به کمبود فضای دانشگاه، همین رشد بیست سی درصدی نیز می‌تواند بسیار قابل‌توجه باشد. از مهم‌ترین چالش‌هایی که در بحث فناوری و تولید وجود دارد فرهنگ عمومی کشور است. گاهاً تولید، رقبای بسیار بزرگی دارد مثلاً شما اگر در بورس سرمایه‌گذاری کنید یا سپرده‌ای در بانک بگذارید، ممکن است که سود قابل‌توجهی به دست بیاورید اما در بحث تولید این‌گونه نیست یکی از موانع تولید، این نوع نگاه و بالاخره اتمسفر عمومی کشور است. تولید مسئله‌ای زمان‌بر است که باید در کنارش تسهیلات داد تا تولیدی‌ها پا بگیرند. اکنون به فناوران تسهیلات می‌دهیم یعنی از طریق صندوق تجهیزات پزشکی، سپرده‌ای را در اختیار فناورانی که نیازمند کمک هستند قرار می‌دهیم البته عددها کم است اما خب شرکت‌های بزرگ می‌توانند از منابع بانکی و حمایت‌های دیگر استفاده نمایند. متأسفانه دانشگاه از منابع آن‌چنانی برای حمایت از شرکت‌ها برخوردار نیست اما امیدوارم که به‌هرحال فضا به سمتی برود که بتوانیم بیش از این از تولید و فناوری حمایت کنیم.

انتظار دارید چه میزان توسعه در این مراکز برای سال آینده رخ دهد؟

در دو سه سال اخیر آقای دکتر منظم که قبلاً مدیر توسعة فناوری بودند، ساختمانی در ایرانشهر تجهیز کردند که خوشبختانه این ساختمان الان در یک فضای حدوداً دو سه هزارمتری در اختیار شرکت‌های نوپا در قالب مرکز رشد فناوری سلامت شکل‌گرفته است. به‌هرحال انتظار داریم فضاها افزایش پیدا کنند. مراکز رشد نیز باید بتوانند توسعه داشته باشند. در مرکز رشد دارویی و مرکز رشد تجهیزات پزشکی، به دنبال این هستیم که انشا الله فضا توسعه پیدا کند. در واقع توسعه فیزیکی واحدها یکی از اهداف بسیار مهمی است که برای مراکز رشد در نظر داریم و در این مسیر، بحث پارک علم و فناوری نیز مطرح است. این پارک در فضای حدوداً هفت هکتاری در منطقة هیجده تهران قرار گرفته که بسیار امیدوار هستیم که این فضا بالاخره در اختیار شرکت‌هایی که از مراکز رشد خارج می‌شوند قرار بگیرد تا آنها هم از حمایت و امکانات آن بهره ببرند. به عبارتی توسعه پارک‌های فناوری و جذب سرمایه‌گذار برای توسعه آنها نیز از جمله اهداف بعدی ما بشمار می‌رود. قطعاً هزینه ساخت‌وساز، آسفالت، گازکشی و غیره، مواردی است که شاید دانشگاه به‌تنهایی نتواند آن را انجام دهد و لازم است با مشارکت شرکت‌های متقاضی، نهادها و سازمان‌های دیگر انجام شود. تصور می‌کنم ظرف سه چهار سال آینده بتوانیم بخشی از پارک علم و فناوری را به بهره‌برداری برسانیم.

لطفاً بفرمایید در منطقه از چه جایگاهی برخوردار هستیم؟
ما برنامه‌های مختلفی در حوزة توسعة فناوری در قالب کارهای بین‌المللی داشته و داریم به‌عنوان‌مثال برنامه سالانه را به نام فن‌بازار سلامت برگزار می‌کنیم که دانشگاه علوم پزشکی تهران متولی اجرای آن برای کل دانشگاه‌های کشور است. در این فن‌بازار که سال گذشته به‌صورت مجازی و سال‌های قبل به‌صورت حضوری برگزار می‌شد، از مراکز رشد سراسر کشور دستاوردهای خود را ارائه می‌کنند. دانشگاه توانست برنامه‌ای را با عنوان سفیران فناوری با استفاده از ظرفیت دانشجویان بین‌المللی برگزار کند و آنها به‌عنوان پیامبران فناوری توانستند مبلغ توان علمی و فناوری ما در کشور خود باشند و تا حدودی هم در بعضی موارد به‌هرحال موفق بودیم ولی می‌دانید که در شرایط تحریم قرار داریم و کار در این شرایط راحت نیست. در مجموع برنامه‌های مناسبی با پردیس بین‌الملل داریم و در حال پیگیری آن هستیم. اما در خصوص سؤال شما باید بگویم که ما در جایگاه اول در منطقه برخوردار هستیم و حتی در کنار کشورهایی مثل ترکیه و یا عربستان در بسیاری از حوزه‌ها از آنها جلوتریم خصوصاً در بحث دارویی و هم بحث تجهیزات پزشکی چرا که مجبور بودیم خودمان بعضی از قسمت‌ها را بسازیم و روی پای خود بایستیم. خوشبختانه فکر می‌کنم جایگاه خوبی داریم و جزو اولین‌ها هستیم. ملاحظه می‌فرمایید که حتی در بحث بالین هم از کشورهای منطقه برای درمان و توریسم درمانی به ایران می‌آیند که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. البته اگر بخواهیم این جایگاه را در بعد فناوری حفظ کنیم، باید مراقب کشورهایی مثل قطر و عربستان که برنامه‌های خیلی تنوعی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه دارند باشیم چرا که ممکن است بالاخره جایگاه ما را در منطقه بگیرند.