تلویزیون اینترنتی دانشگاه برنامه گنجینه
قطبالدین شیرازی، نابغهای که در ۱۴ سالگی مدیر بیمارستان شد و طب ایران را به اوج رساند
در عصری که مغولان بر ایران حکومت میکردند، نابغهای در شیراز متولد شد که تاریخ علم ایران را متحول کرد. قطبالدین شیرازی، در سنی که نوجوانان امروز دغدغه درسهای دبیرستان را دارند، مسئولیت یک بیمارستان بزرگ را بر دوش گرفت و در طول حیات پربارش، به چنان جامعالعلومی تبدیل شد که سفرهایش از مصر تا آناتولی، ملاقاتاش با بزرگانای چون مولانا، و تألیف دهها کتاب در رشتههای مختلف، نام او را برای همیشه در تارک تمدن اسلامی ثبت کند. این گزارش، نگاهی است به زندگی شگفتانگیز پزشکی که حکیم و عارف، منجم و قاضی بود.
علامه قطبالدین شیرازی؛ طبیبی که در ۱۴ سالگی مدیریت بیمارستان را بر عهده گرفت
تاریخ پزشکی، بخشی هویتساز و افتخارآمیز در تمدن هر ملتی است و بررسی زندگی اطبا و دانشمندان این عرصه، پنجرهای به وسعت فرهنگ و دانش نیاکان میگشاید. در این میان، نام قطبالدین محمود بن ضیاءالدین مسعود شیرازی، چون ستارهای درخشان در آسمان علم و حکمت ایران در دوره ایلخانان میدرخشد. پزشکی که مدیریت یک بیمارستان را در سن ۱۴ سالگی عهدهدار شد و در طول ۷۶ سال عمر پربارش، نه تنها در طب، که در فلسفه، ریاضیات، نجوم، فقه و عرفان نیز استادی بیبدیل بود.
از شیراز تا مراغه؛ پرورش یک نابغه
قطبالدین شیرازی در سال ۶۳۴ هجری قمری در شیراز دیده به جهان گشود. او در خاندانی اهل طب و تصوف پرورش یافت و از کودکی نزد پدرش، ضیاءالدین مسعود ــ از پزشکان نامدار فارس در بیمارستان مظفری شیراز ــ پزشکی و کحالی (چشمپزشکی) آموخت. با درگذشت پدر در ۱۴ سالگی، مسئولیت سنگین همان بیمارستان به این نوجوان بااستعداد سپرده شد. وی سپس برای تکمیل تحصیلات، راهی مراغه شد و در محضر خواجه نصیرالدین طوسی قرار گرفت. خواجه چنان تحت تأثیر نبوغ او قرار گرفت که وی را افضل شاگردان و قطب فلک وجود خواند و او را به هلاکوخان معرفی کرد.
سفرهای علمی؛ از مصر تا آناتولی
زندگی قطبالدین شیرازی با سفرهای علمی طولانی در سراسر جهان اسلام همراه بود. او برای آموختن و آموزاندن، از خراسان و اصفهان تا بغداد، قونیه، سیواس، ملطیه و حتی مصر و شام سفر کرد. در قونیه از محضر صدرالدین قونوی (داماد ابنعربی) بهره برد و با مولانا جلالالدین رومی ملاقات کرد. در مصر، موفق به یافتن نسخههای نفیسی از شروح قانون ابنسینا شد که انگیزهای برای نگارش شرح جامع خود بر این کتاب شد.
مناصب دولتی و علمی
قطبالدین علاوه بر مقامات علمی، مناصب سیاسی و قضایی مهمی را نیز بر عهده داشت. او مدتی قاضیالقضات سیواس و ملطیه بود و حتی به عنوان سفیر ایلخانان به دربار حاکم مصر فرستاده شد. با این حال، قلب او همیشه در گرو دانش و تألیف بود. گفته شده اگر کسی امروز قصد استنساخ آثار او را داشته باشد، سالها به وقت نیاز خواهد داشت.
آثار ماندگار؛ به ویژه در پزشکی
مهمترین اثر پزشکی او شرح کلیات قانون ابنسینا است که به سه شکل: «شرح قانون»، «التحفه السعدیه» و «نهایهالادراک» تدوین شده است. کتاب گرانقدر دره التاج لغره الدباج نیز دائرهالمعارفی عظیم در علوم مختلف است که به یک شاهزاده گیلانی اهدا کرد.
وصال
این عالم بزرگوار سرانجام در ۲۶ رمضان ۷۱۰ هجری قمری در تبریز درگذشت و در قبرستان چرنداب این شهر به خاک سپرده شد.
جمعبندی
علامه قطبالدین شیرازی، نماد کامل دانشمند دوره طلایی تمدن اسلامی است. زندگی پرفرازونشیب او، آینهای از پیوند عمیق علم، سیاست و عرفان در ایران عصر ایلخانی است. بررسی شرح حال او نه فقط بازخوانی تاریخ پزشکی، که کشف یکی از حلقههای درخشان هویت علمی و فرهنگی ایران زمین است.
درج نظر