برگزاری وبینار افق های پیش روی مراقبت دیابت به مناسبت روز جهانی دیابت

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشکده پرستاری و مامایی، در وبینار افق‌های پیش روی مراقبت دیابت که به مناسبت ۱۴ نوامبر روز جهانی دیابت و به بهانه نامگذاری این روز با موضوع پرستار و دیابت در محیط اسکای روم برگزار شد، دکتر علیرضا نیکبخت نصرآبادی، رئیس دانشکده پرستاری و مامایی آمار مبتلایان به بیماری دیابت در سال ۲۰۱۹ را حدود ۴۶۳ میلیون عنوان کرد و از پیش بینی افزایش این تعداد تا  ۵۷۸ میلیون تا سال ۲۰۳۰ خبر داد.
رئیس دانشکده پرستاری و مامایی تصریح کرد: این آمار به این معناست که از هر دو بزرگسالی که الان در دنیا مبتلا به دیابت هستند؛ دیابت یک نفر تشخیص داده نشده است و بنابراین حدود ۲۳۲ میلیون بیمار دیابتی تشخیص داده نشده داریم.
وی همچنین از مرگ ۴.۲ میلیون نفر بر اثر دیابت   در سال ۲۰۱۹ سخن گفت.
رئیس دانشکده پرستاری و مامایی آمار بالای ابتلا به دیابت را مربوط به کشورهای در حال توسعه دانست و گفت: از هر ۴ بیمار دیابتی سه نفر در کشورهای در حال توسعه و از نظر اقتصادی ضعیف زندگی می‌کنند و از هر ۶ نوزادی که به دنیا می‌آید یک نوزاد متاثر از عوارض هایپرگلاسمی است. در مجموع دو سوم این ۴۶۳ میلیون در شهرها زندگی می‌کنند و عمدتا در سنین باروری و کارایی و موثر بودن قرار دارند و یک نفر از هر ۵ نفر بالای ۶۵ سال سن دارند.
این استاد تمام دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین با اشاره به نامگذاری سال ۲۰۲۰ از سوی سازمان جهانی بهداشت به عنوان سال پرستار و ماما گفت: این نامگذاری قبل از پاندمی کووید ۱۹ انجام شده بود و بعد از آن سازمان‌های دیگر نیز عناوینی را با توجه به نامگذاری سازمان بهداشت جهانی انتخاب کردند. فدراسیون بین المللی دیابت هم امسال با شعار «مدیریت دیابت را به پرستاران بسپارید» بر جایگاه و نقش مدیریتی و مراقبتی پرستاری تاکید کرده است.
وی تصریح کرد: پرستاران بزرگترین گروه مراقبت سلامت در دنیا هستند و بیش از ۶۰ درصد از تیم درمان را شامل می‌شوند. این در حالی است که در سال ۲۰۲۰ جهان ۶ میلیون نفر کمبود پرستار دارد و اگر در تمام دنیا سالی ۸ درصد به کل فارغ التحصیلان این رشته اضافه شود؛ در سال ۲۰۳۰ کمبود پرستار جبران خواهد شد.
وی همچنین در آمار دیگری از کمبود ۲۰ میلیونی پرستار تا سال ۲۰۳۰ براساس استانداردهای متفاوت نیز سخن گفت.
دکتر نیکبخت همچنین اظهار داشت: دنیا به دنبال نسل جدیدی از مربی‌هاییاست که بتوانند در پیشگیری و درمان و مدیریت بیماری دیابت نقش موثر‌تری ایفا کنند.
وی ابراز امیدواری کرد که با همت همکارانش در دانشکده پرستاری و مامایی تهران بتواند در آینده با برنامه ریزی تخصصی، آموزش پرستار دیابت را کلید زده و به عنوان یک گروه موثر و مورد نیاز تقدیم مردم کند.
 
پرستار متخصص دیابت، حلقه گمشده پیوستار پیشگیری مراقبت ودرمان دیابت
دکتر خاطره سیلانی، عضو هیات علمی گروه آموزشی پرستاری مراقبت ویژه و مدیریت دانشکده، با اذعان به نقش موثر و الزامی پرستار و ماما در تیم درمان، از محدود شدن نقش پرستار و ماما به مراقبت‌های بیمارستانی و امر درمان گله کرد و گفت: ما همچنان شاهد هستیم که نقش ماماها و پرستاران عمدتا به مراقبت‌های بیمارستانی و امر درمان محدود شده است و بسیاری از توانایی‌های آنها در پیشگیری نادیده مانده است.
وی اظهار داشت: استفاد از توانایی پرستاران برای آموزش به بیماران دیابتی، ‌ ارتقای سطح سواد سلامت جامعه، توانمندسازی بیماران و همراه بیمار و ارتقای کیفیت مراقبت‌های تخصصی آنطور که باید خصوصا در مورد بیماران مزمن که دیابتی‌ها هم جز بزرگترین آنها هستند، محقق نشده است.
دکتر سیلانی خاطرنشان کرد: هنوز تصور عموم جامعه این است که آموزش مراقبت در دیابت کار پزشک است، ‌ اما واقعیت این است که بار کاری و محدودیت‌های زمانی پزشکان برای آموزش بسیار زیاد است و معمولا پزشکان به اندازه پرستاران زبان مشترک با بیمار ندارند و قادر به انتقال مفاهیم به خوبی پرستاران نیستند. علت این که پرستاران در این زمینه موفق‌تر هستند تعامل بیشتر آنها با بیمار است.
وی افزود: امسال نیز انجمن جهانی دیابت شعارش را نقش تحول آفرین پرستاران در پیشگیری و مراقبت از دیابت داده است. بسیاری از افراد معتقدند نقش رهبری در دیابت را باید به دست پرستاران بسپاریم؛ در این صورت کیفیت مراقبت بالاتر رفته و هزینه کاهش می‌یابد. این مدل کار کردن با بیماران دیابتی می‌تواند جلوی نیاز به بستری مجدد و ویزیت‌های مکرر را بگیرد.
دکتر سیلانی با تاکید بر اهمیت وجود پرستار و نقش محوری‌اشدر مدیریت دیابت گفت: نیل به اهداف درمان مستلزم رویکرد تیمی و بیمار محور است و باید در قالب یک تیم هماهنگ به بیمار خدمت رسانی شود. باید بیمار را از دریافت کننده منفعل خدمات به یک فرد آگاه فعال در امر مراقبت تغییر نقش داد. پرستاران می‌توانند تحول را ایجاد کنند و نقش مهم خود را ایفا کنند. پرستاران در عرصه‌های مختلف زمانی که از تمام علم و مهارت خودشان استفاده کردند؛ توانستند یک مراقبت تیمی خوب را ارائه کرده و مشارکت بیمار وخانواده را هم جلب نمایند.
وی گفت: در دنیا در این که مدیریت و رهبری پرستاران می‌تواند نتایج چشمگیر ایجاد کند تردیدی وجود ندارد. نزدیک به نیم قرن است که مراقبت با کیفیت بالا توسط پرستاران متخصص در دنیا ارائه می‌شود و۸۳.۴ درصد پرستاران متخصص در یک حوزه تخصصی آموزش دیده‌اندو مراقبت را به شکل تخصصی ارائه می‌کنند.
دکتر سیلانی گفت: پرستاران می‌توانند آگاهی بدهند و افراد دیابتی را از انفعال بیرون آورده و به افرادی فاعل تبدیل کنند. مراقبت‌های تخصصی که توسط پرستار دیابتی ارایه می‌شود می‌تواند نتایج درخشان‌تری داشته باشد. پرستاران می‌توانند با نقش رهبری و مدیریت هم در پیشگیری و هم در ارتقای سطح سواد سلامت جامعه تاثیرگذار باشند.
 
شیوه‌های نوین در مراقبت دیابت نوجوانان
دکتر جمال الدین بگجانی، مدیر گروه آموزشی پرستاری کودکان و مراقبت‌های ویژه نوزادان در بخش ارائه شیوه‌های نوین در مراقبت دیابت نوجوانان صحبت‌هایشرا با سوال «آیا دیابت در نوجوان‌ها با دیگران فرقی می‌کند» آغاز کرد.
وی در توضیح اهمیت خود مراقبتی در نوجوانان گفت: هر دوره‌ایویژگی‌های خاص عاطفی و روحی و روانی خودش را دارد و ویژگی نوجوان استقلال است. نوجوان دنبال استقلال هویتی است و نیاز به تایید دارد.
وی ابراز وجود و خطرپذیری را از ویژگی‌های مهم دوره نوجوانی دانست و گفت: این نکته که من از عهده یک کاری برمی آیم بسیار برای نوجوان مهم و در ابتدای نوجوانی بسیار برایش پر تلاطم است.
این استادیار گروه آموزشی کودکان و مراقبت‌های ویژه نوزادان ادامه داد: دوره خطرپذیری را از دو جنبه نگاه می‌کنیم؛ یکی این که نوجوان به راحتی جذب گروه‌ها می‌شود و دوم این که نوجوان اوج اعتقاد است که هیچ وقت مبتلا به بیماری نخواهد شد. گروه دوستان این باور را القا می‌کند که هیچ خطری وجود ندارد و نوجوان هم پذیرای این است که «مرگ برای همسایه است».
وی افزود: امروزه دنیا به ارتباط با همسالان به عنوان یک ویژگی مثبت نگاه می‌کند و به سوی آموزش همتایان رفته است. انجمن دیابت ایران هم به ایجاد ارتباط با گروه همسالان مبتلا به دیابت تشویق می‌کند.
دکتر بگجانی با تاکید بر تاثیر گروه همسالان در نوجوانان گفت: نوجوان دو فرهنگی است؛ فرهنگ دوستان و فرهنگ خانواده. معمولا فرهنگ دوستان برای یک نوجوان قوی‌تر است؛ مگر این که خانواده ارتباطش را با نوجوان حفظ کند. اگر خانواده نتواند میلی متری به نوجوان نزدیک شوند باید در آینده کیلومترها بدود تا به او برسند. این تعامل به معنای دخالت کامل نیست. مراقبت منظور است و والدین باید حواسشان به نوجوان باشد و کاری را به او بسپارند که از عهده او برآید. در نوجوانان مبتلا به دیابت هم همین است باید مراقبت انجام شود و کنترل دیابت آموزش داده شود.
وی همچنین افسردگی را یکی از مخاطرات ابتلای نوجوانان به دیابت عنوان کرد.
دکتر بگجانی همچنین نوجوانان مبتلا به دیابت را از زمره افراد پرخطر دانست و بر لزوم دریافت واکسن بیماری‌های آنفولانزا و بیماری‌های پنوموکوک در این افراد تاکید کرد.
وی در ادامه به طور مفصل در خصوص ارزیابی‌های مورد نیاز در دوران بلوغ، پیشرفت‌های درمان دیابت و   تغذیه درمانی صحبت کرد.
 
اصول مراقبت بارداری در مادران مبتلا به دیابت
دکتر فاطمه واثق رحیم پرور، استادیار مامایی و بهداشت باروری نیز بر تخصصی شدن پرستاران و ماماها تاکید کرد و گفت: اگر یک پرستار و یا ماما بر یک موضوع خاصی تمرکز داشته باشد می‌تواند مراقبت بهتری ارائه دهد.
وی در ادامه به طور مفصل به توضیح نقش ماماها در مراقبت از زنان باردار مبتلا به دیابت و نقش مادران مبتلا به دیابت در دوره بارداری، زایمان و پس از بارداری پرداخت.
 
آموزش و مشاوره‌های مجازی در مراقبت دیابت
آموزش و مشاوره‌های مجازی در مراقبت دیابت با همکاری دانشکده پرستاری ومامایی تهران و یاوران سلامت خیریه نیک اندیشان زمین نیز موضوع مطرح شده از سوی فاطمه کرمی دانشجوی دکتری پرستاری به نیابت از دکتر صیادی مدیر گروه آموزش به بیماران مبتلا به دیابت بود.
وی با تاکید بر اهمیت آموزش بیماران دیابتی گفت: آموزش به بیماران دیابتی می‌تواند آنها را قادر به ایفای نقش مهم در مدیریت بیماری و کاهش عوارض بیماری کند.
کرمی افزود: افرادی که این آموزش را می‌دهند باید دانش و مهارت کافی داشته باشند و بتوانند تغییراتی در بیماران مبتلا به دیابت به خصوص دیابت نوع دو ایجاد کنند و برای سایر اعضای تیم بهداشتی کمک باشند.
وی واگذاری تزریق انسولین و کنترل تغذیه به بیماران دیابتی را آغاز آموزش به بیماران دیابتی دانست و گفت:  
با آغاز به کار آموزش دهندگان توانایی خودمراقبتی بیماران دیابتی افزایش پیدا کرد و تعداد بستری‌ها کاهش یافت.

نقش پرستار در ترویج سبک زندگی سالم در پیشگیری و کنترل دیابت
هایده نکته دان، استاد پیشکوست پرستاری بهداشت جامعه وسالمندی نیز دیابت را یک بیماری کاملا قابل پیشگیری و کنترل دانست و گفت: بیماری دیابت با یک سبک زندگی سالم تا ۸۰ درصد قابل پیشگیری و کنترل است.
وی افزود: دیابت یک بیماری خاموش است و آن را به عنوان یک اپیدمی رو به رشد گزارش کرده اند. در حال حاضر بیش از نیم میلیون کودک زیر ۱۴ سال دارای دیابت نوع یک هستند. ۴۶۳ میلیون نفر مبتلا به دیابت هستند. ۱۹۳ میلیون نفر تشخیص داده نشده‌اندو ۳۱۸ میلیون نفر در مرحله پیش دیابت یا دچار اختلال تحمل گلوکز هستند.
وی گفت: در ایران نیز در حدود ۴.۶ میلیون نفر به بیماری دیابت مبتلا هستند.  
هایده نکته دان همچنین از انتظار افزایش بیماری دیابت تا مرز نیم میلیاردنفر تا سال ۲۰۳۰ و رسیدن به عدد ۶۴۳ میلیون نفر تا سال ۲۰۴۰ خبر داد.
وی افزود: این افزایش شیوع در کشورهای اروپایی ۱۵ درصد و در خاورمیانه وشمال آفریقا تا ۹۶ درصد انتظار می‌رود.  
وی آموزش و مداخلات به خصوص توسط پرستاران را رکن اصلی است برای پیشگیری و کنترل این بیماری عنوان کرد و در ادامه به معیارهای تشخیص بیماری پرداخت.
نکته دان غربالگری و معیار تشخیص بیماری را سنجش اندازه قند خون ناشتا و اندازه گیری تحمل قند خون عنوان کرد.
وی در ادامه به توضیح دیابت‌های نوع یک و دو پرداخت و نوع یک را در جوانان شایع‌تر و نوع دوم را شامل ۹۰ درصد موارد بیماری دانست.
وی در ادامه عوامل خطر بیماری‌های مزمن و به طور خاص عوامل خطر در دیابت را اضافه وزن و چاقی، استعمال سیگار، بالا بودن کلسترول خون، پرفشاری، عدم فعالیت جسمانی و ‌ تغذیه نادرست عنوان کرد.
نکته دان همچنین با اشاره به داده‌های منتج از پژوهش مرکز تحقیقات غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال ۱۳۹۰ چهار اولویت اول عوامل خطربیماری دیابت نوع دو را فاکتورهای متابولیک، بیماری‌های پرفشاری خون، هیپرتری گلیسیریدمی و بی‌حرکتی عنوان کرد.
سبک زندگی سالم و تعدیل واصلاح سبک زندگی در سطح یک پیشگیری، غربالگری و تشخیص زودرس بیماری و شروع اقدامات درمانی به موقع و مناسب در سطح دوم پیشگیری و پیشگیری از عوارض و به تاخیر انداختن آن در سطح سوم پیشگیری از مباحث مطرح شده در این بخش بود.