روز جهانی سالمند و سبک زندگی دوره سالمندی و سالمندی سالم

 سازمان ملل در سال ۱۹۸۲ شورای جهانی سالمندی را تشکیل داد و در همان سال طرحی را برای تعیین یک روز جهانی برای سالمندان ارائه داد تا اینکه در سال ۱۹۹۰ این شورا اول اکتبر را روز جهانی سالمندان تعیین کرد.  به همین دلیل همه‌ساله درایران هفته‌ای تحت عنوان هفته ملی سالمند تعیین و برنامه‌های متنوعی به همین مناسبت برگزار می‌شود. هرساله از طرف سازمان جهانی شعاری برای این روز در نظر گرفته می‌شود.

روز جهانی سالمندان در اول اکتبر (مصادف با ۱۰ مهر ماه) هر سال گرامی داشته می‌شود. در ۱۴ دسامبر ۱۹۹۰، مجمع عمومی سازمان ملل متحد روز ۱ اکتبر به عنوان روز جهانی سالمندان در قطعنامه شماره ۴۵/۱۰۶ ثبت کرد.

این روز مشابه روز ملی مادربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها در ایالات متحده و کانادا و همچنین دومین جشنواره نهم در چین و احترام به روز پیر در ژاپن است.  این آگاه‌سازی با تمرکز سازمان‌های پیری و برنامه سازمان ملل متحد در زمینه پیری و سالمندی است.

روز جهانی سالمندان در ایران

به پیشنهاد سازمان بهزیستی کشور و تصویب شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، 9 مهرماه به‌عنوان روز سالمندان در تقویم رسمی کشور به ثبت رسیده است. احترام به سالمندان و تکریم مقام و منزلت آنان مورد سفارش پیشوایان دینی بوده و در آیات کتاب مقدس آسمانی و روایات و آموزه‌های دینی و فرهنگی از جایگاه والایی برخوردار است. سالمندی با افت توانایی‌های جسمی، فکری، اجتماعی و... شناخته می‌شود

دوران سالمندی

سالمندی دوره‌ای از زندگی است که از ۶۰ یا ۶۵ سالگی شروع می‌شود. در تعریف سالمندی نمی‌توان زمان خاصی را مشخص کرد، بلکه سالمندی را می‌توانیم با ویژگی‌های خاصی که فرد در زمانی از زندگی خود پیدا می‌کند بشناسیم. معمولاً سالمندی با کاهش یا افت توانایی‌های جسمی، فکری، اجتماعی و... شناخته می‌شود. برخی از این تغییرات در جسم روی می‌دهد به‌عنوان‌مثال در سالمندی ۵۰درصد از سلول‌های قشر مخ تحلیل می‌رود، به‌خصوص نورون‌های عصبی که ارتباط مستقیمی با بینایی، شنوایی و اعصاب حرکتی دارند. این تحلیل در بخش‌هایی از مخ که مربوط به نظم‌بخشی اطلاعات، قضاوت و تفکر است کمتر اتفاق می‌افتد. به سبب این که قلب با نیروی کمتری پمپاژ می‌کند، بیماری‌های قلبی و عروقی نیز پیش می‌آید. ضعف دستگاه ایمنی هم باعث می‌شود سالمندان نسبت به جوانان زودتر بیمار شوند و دیرتر بهبود یابند.

از نظر اجتماعی هم سالمندان با تحولات زیادی در زندگی روبه‌رو می‌شوند. برخی از این رویدادها عبارت است از: بازنشستگی، یائسگی، سپرده شدن به خانه سالمندان به‌وسیله فرزندان، فوت همسر و... به‌هرحال مهم‌ترین مشکلات سالمندان که به‌نوعی برای اطرافیان هم مشکلاتی ایجاد می‌کند به خطر افتادن سلامتی و استقلال آن‌ها و احساس تنهایی و گاهی هم حس بی‌ارزشی در روابط با دیگران است.

انواع سالمندی

به نظر می‌رسد می‌توان از سه نوع سالمندی سخن گفت. یک نوع سالمندی را به‌عنوان «سالمندی طبیعی» می‌شناسیم. در این نوع از سالمندی شخص سالمند با تغییرات فکری و جسمی در حدی که از این دوره سنی انتظار می‌رود؛ یعنی شامل اکثریت سالمندان می‌شود مواجه می‌شود. در نوع دیگر یعنی «سالمندی آرمانی» هدف‌های زندگی، آسایش، استقلال و پیگیری اهداف شغلی همچنان در زندگی سالمند وجود دارد به‌طوری‌که سرزندگی وی محفوظ است. بالاخره «سالمندی آسیب گونه»، سالمندی است که در آن بیماری‌های شدید و کاهش محسوس در عملکردهای سالمند مشاهده می‌شود؛ بنابراین باورهای ما درباره سالمندان همیشه قابل تعمیم به همه سالمندان نیست و نمی‌توان یک سری باورهای کلیشه‌ای درباره همه سالمندان داشت.

سنت‌گرایی و نوجویی

سالمندان، در روزگاری دیگر و در شرایط و آدابی متفاوت پرورش‌یافته‌اند و دل‌بسته سنت‌های خود هستند و بدین دلیل، نمی‌توانند بی‌مهری نسل جدید را به سنت‌های قدیم بپذیرند. جوانان نیز در محیط‌هایی نو و تحت‌تأثیر عوامل جدیدی رشد کرده‌اند. ازاین‌رو، با گرایش‌های تازه و نوجویی‌های گاه افراطی، با سنت‌ها به ستیز برمی‌خیزند. این سنت‌گرایی از یک سو و نوگرایی از سوی دیگر، بستر مناسبی برای پدیدآمدن بحرانی در درون خانواده و اجتماع است.
برای زدودن فاصله‌های میان دو نسل، هم جوانان و هم سالمندان، نیازمند نقد حکیمانه هستند. جوانان باید بدانند هر کهنه‌ای، بی‌ارزش و کم‌اهمیت نیست و هر تازه‌ای، مطلوب و مشروع و پذیرفتنی. کهن‌سالان نیز باید بپذیرند که هر کهنه‌ای، ارزشمند و مقبول و هر نویی، بی قدر و منفور نیست. بااین‌همه، باید این ارزش در میان جامعه اسلامی ما نهادینه شود که با وجود هر اختلاف و تفاوت سلیقه، سالمندان از هر نو و تازه‌ای، گرامی‌تر، مهم‌تر و شایسته‌تر به احترام‌اند.

احترام به سالمندان در فرهنگ اسلام

تکریم سالمندان و احترام ویژه آنان، از آموزه‌های روشن فرهنگ اسلامی است. قرآن مجید که دفتری گشوده از نور و هدایت است، در آیه 23 سوره اسراء می‌فرماید: «به پدر و مادر نیکی کنید. هرگاه یکی از آن دو، یا هر دو آنها نزد تو به سن پیری رسند، کمترین اهانتی به آنها روا مدار و بر آنها فریاد مزن و گفتار لطیف و سنجیده و بزرگوارانه به آنها بگو.» پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله نیز در سخنی گران‌قدر، والایی سالمندان را این‌گونه ترسیم می‌کند: «احترام به پیران امت من، گرامی داشت من است.» امام علی علیه‌السلام، بزرگداشت سالمندان را زمینه‌ساز احترام خود انسان می‌داند و می‌فرماید: «به بزرگانتان احترام کنید تا کوچک‌ترها شما را محترم شمارند.» امام صادق علیه‌السلام نیز در این باره فرموده است: پیران خویش را تکریم کنید.

مشکلات اقتصادی سالمندان

کمبود پول در میان سالمندانی که تنها منبع درآمدشان حقوق بازنشستگی است بسیار شایع است، آنها از ترس‌ گرانی و فساد غذاهای تازه مانند میوه و سبزی، از خرید آنها امتناع می‌کنند و مشکلات مالی مراجعه به دکتر را برای درمان بیماری به تعویق می‌اندازند که خود باعث طول دورهٔ درمان می‌شود.

سالمندان و مشکلات تغذیه‌ای

در کشورهای پیشرفته، بیشتر مشکلات گوارشی با زیاد خوردن ارتباط دارد؛ اما در سالمندان کم‌خوری خود یک مشکل است. بین بیماری‌های مزمنی که سالمندان از آن رنج می‌برند (سرطان، ناراحتی‌های قلبی، دیابت، پیوست و دردهای استخوانی) و ترکیبی از رژیم غذائی نامناسب و زندگی ناسالم، رابطهٔ مستقیم وجود دارد. شخص به نسبت پیر شدن به دلایل گوناگون مقدار خوراکش نیز کمتر می‌شود. برخی مشکل بلع دارند، برخی به علت داشتن درد مفاصل برای خرید و درست‌کردن غذا دچار مشکل هستند، عده‌ای به علت ازدست‌دادن همسر و ناخوش بودن، اشتهای خود را از دست می‌دهند و بعضی نیز به دلیل ضعف مالی قدرت خرید ندارند.

تحرک بدنی در دوران سالمندی

در کنار تغذیه مناسب، تحرک جسمانی برای تأمین یک زندگی سالم در هر سنی لازم است. با سوختن کالری در اثر ورزش وزن بدن کنترل می‌شود. ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی، استحکام استخوان‌ها را بیشتر می‌کند. دانشمندان معتقدند که حرکت فیزیکی باعث عملکرد خوب ریه‌ها و قلب می‌شود، قدرت و انعطاف‌پذیری را زیاد کند و حس سلامتی را القا کند. به‌خاطر بیاورید روزی را که اولین موی سپیدتان را دیدید، شاید روزگاری نه‌چندان دور بود به آخرین موی رنگینتان با حسرت خیره شوید. سالمندان را عزیز بداری

مقالات این مجموعه در حوزه بهداشت و سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران به منظور آگاهی بخشی و سبک زندگی سالم تامین و تهیه شده است

 

 

 

به مناسبت روز جهانی سالمند

آموزش سبک زندگی سالم در دوره سالمندی در مدرسه پسرانه کرامت

به مناسبت روز جهانی سالمند، جلسه آموزشی سبک زندگی سالم در دوره سالمندی ویژه مادر بزرگ ها و پدربزرگ های دانش آموزان مدرسه پسرانه کرامت توسط معاونت غذا و دارو برگزار شد.

روز جهانی سالمند

به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران معاونت غذا و دارو، به مناسبت 9 مرداد مصادف با 1 اکتبر که روز جهانی سالمند نامیده شده است مهندس آزاده کسائی کارشناس نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی با حضور در مدرسه کرامت، سبک زندگی سالم در دوره سالمندی را به مادر بزرگ و پدربزرگ های دانش آموزان آموزش داد.
مهندس کسائی در ابتدای جلسه با اشاره به حدیثی از پیامبر اکرم (ص) که فرموده اند :"حضور افراد سالخورده بین شما باعث افزایش نعمت های الهی است" به جایگاه والای سالمندان و اهمیت تکریم مقام و منزلت آنان تاکید کرد.
کارشناس نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی گفت: با بالا رفتن سن و وارد شدن به دوره سالمندی، تغییرات زیستی چندی در بدن انسان به وجود می آید که مرض نیستند اما فعالیت کامل را محدود می¬سازند. این تغییرات در افراد متفاوت است.
وی در ادامه خاطر نشان کرد: در سنین بالا عضلات به تدریج لاغر می شوند، عضلاتی که درگیر حرکات سریع می باشند بیشتر گرفتار می شوند و آب بدن در سنین بالا به شدت کاسته می شود و متعادل کردن آب بسیار ضروری است. افراد مسن کمتر تشنه می شوند، کمتر آب می آشامند و آب بدن خود را از دست می دهند. آنها باید آب فراوان بنوشند.
مهندس کسائی گفت: سالمندان مستعد برخورد با حوادث می¬باشند، دو سوم حوادث پیری در خانه اتفاق می افتد. زمین خوردن ساده برروی کف زمین یا پله ها موجب شکستگی ران یا لگن می شود که شایع¬ترین علت زمین گیر شدن سالمندان را تشکیل می دهد.
کارشناس نظارت بر مواد خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ضمن تاکید مراقبت فردی برای سلامت دوران کهولت سن را باید در میانسالی شروع کرد، از جمله دستورالعمل هایی که می¬تواند موجب حفظ سلامتی افراد سالمند شود می توان به موارد ذیل اشاره کرد: این گروه سنی بایستی برای خواب و بیداری، خوردن، ورزش و سرگرمی خود برنامه زمانی معین داشته باشند، این برنامه حتی در روزهای تعطیل آخر هفته نیز باید انجام شود زیرا به هم خوردن برنامه ریزی در آخر هفته سبب خواهد شد تطبیق دوباره آن مشکل شود.
وی در ادامه افزود: با افزایش سن نیاز به خواب کاسته می شود، در صورتی که خواب نسبت به جوانی کمتر شود یا به هم بخورد جای نگرانی نیست زیرا این پدیده طبیعی است و این حالت را نباید با استفاده از قرص¬های خواب آور به هم زد. برای نظم زیستی بدن، خوابیدن و بیدار شدن در زمان معین ضروری است. ساعات متغیر خواب و چرت¬های مکرر در روز شایع¬ترین علل بی¬خوابی سالمندان در شب به شمار می¬رود.
همچنین: قدم زدن در صورتی که منعی نداشته باشد (مثل بیماری قلبی) بهترین ورزش محسوب می شود، هرفرد باید 30 دقیقه صبح و 30 دقیقه شب قدم بزند و ورزش¬های سنگین را حتما" با مشورت پزشک انجام دهد . ورزش موجب می شود کالری اضافی از دست برود و جریان خون استخوان¬ها را افزایش داده و ذخیره کلسیم را تشدید کند. قدم زدن فعالیت عضلانی را بهبود بخشیده و به اجابت مزاج منظم کمک می کند.
مهندس کسائی با اشاره به اینکه رعایت بهداشت فردی درسن پیری بسیار مهم است گفت: دهان باید تمیز نگه داشته شود به خصوص در صورتی که از دندان مصنوعی استفاده شود و بهداشت بد دندان¬ها موجب انواع عفونت¬ها می¬شود ؛ حمام روزانه موجب تمیزی پوست می شود اما از صابون نباید زیاد استفاده شود زیرا موجب خشکی پوست می شود و عدم رعایت بهداشت پوست سبب بروز تاول، زخم و خارش می شود.
وی افزود: اجابت مزاج باید منظم باشد و مهم¬ترین لازمه برای این منظور استفاده از رژیم¬های غذایی با مانده بالا( فیبر)، ورزش و عادت رفتن به توالت در زمان معین می باشد. افراد مسن¬تر معمولا یبوست دارند و این غالبا به علت رژیم ناکافی و فعالیت کم است. اسهال و یبوست متناوب و نیز وجود خون در مدفوع مسئله ای جدی است که باید مورد توجه پزشک قرار گیرد هم چنین استفاده طولانی مدت از ملین می تواند خطرناک باشد و باید از آن اجتناب کرد.
مهندس کسائی در خصوص فعالیت¬های اجتماعی سالمندان گفت: فعال بودن در اجتماع بهترین راه حفظ سلامت روانی است و می تواند از بروز افسردگی که شایع¬ترین رخداد زمان پیری است جلوگیری کند، برقراری دوستی با سایر سالمندان و وقت گذرانی با آنها درست ترین گام برای ارضای روانی است. آنها می توانند با کارهای اجتماعی و انسان دوستانه که سازنده و رضایت بخش است سرگرم شوند.
کارشناس نظارت بر مواد غذایی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی افزود: روش¬های ساده پیشگیری مانند کنترل منظم فشار خون و وزن بدن، استفاده از آب آشامیدنی سالم، رژیم کافی و مشاوره با پزشک در صورت بروز بیماری باید اعمال شوند. استفاده زیاد از دارو می تواند خطرناک باشد، استفاده از دارو فقط باید با تجویز پزشک صورت گیرد و بهتر است خوردن دارو با نظارت یک فرد بالغ دیگر انجام شود. به علت دید ضعیف و فراموشی مزمن، استفاده نادرست از نظر مقدار و نوع دارو زیاد اتفاق می افتد.
مهندس کسائی در پایان گفت: نیازهای تغذیه¬ای سالمندان به ویژه افراد پیر بسیار متفاوت است و آنها به مقدار کمتری غذا نیازمندند تا بتوانند آن را هضم و جذب کنند. همچنین باید از مایعات فراوان استفاده کنند، سالمندان باید از مصرف شکر و شیرینی زیاد، غذاهای شور،گوشت قرمز،کره و چربی¬های حیوانی پرهیز کنند. تا جایی که ممکن است چای و قهوه غلیظ ننوشند و آن را با بدون قند و شکر مصرف کنند در صورت استفاده از آنها بایستی پس از ساعت 6 بعد ازظهر محدود باشد و پس از صرف شام و شب¬ها نباید استفاده شود زیرا موجب بد خوابی فرد خواهد شد. این عزیزان باید از مصرف غذاهای سرخ شده و پر ادویه نیز پرهیز کنند.

خدیجه  آب پر
تهیه کننده:

خدیجه آب پر

0 نظر برای این مقاله وجود دارد

نظر دهید

متن درون تصویر امنیتی را وارد نمائید:

متن درون تصویر را در جعبه متن زیر وارد نمائید *