به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم، کتاب "میکروبیوم وسلامت"  که به اهتمام  دکتر فریبا کوهدانی، دکتر هانیه السادات اجتهد، کاملیا اخگرژند، امیر باقری، احمدی جیدی، فریده شیراسب، عطیه میرزابابایی و سید محمد موسوی و با مقدمه ای از دکتر باقر لاریجانی حاصل گردآوری مطالعات و مقالات متعدد در ارتباط با میکروبیوم است.

هدف از این کتاب(دریافت نسخه الکترونیکی کتاب)، آشنایی با میکروبیوتا، میکروارگانیسم های روده و نحوه تأثیر این میکروب ها بر بروز و درمان بیماری ها است.

گفتنی ست، میکروارگانیسم های ساکن درمناطق مختلف بدن انسان شامل دهان، مجرای گوارشی، مجاری تنفسی، واژن و پوست که میکروبیوتای بدن انسان نامیده میشوند، جمعیتی عظیم را تشکیل میدهند که میزانشان به مراتب بیش از سلولهای انسانی است.

مطالعه مبحث میکروبیوم که با هدف شناسایی و بررسی تمام گونه های میکروبی موجود در بدن انسان آغاز شده است به بررسی فراوانی و نقش این گونه های میکروبی در شرایط مختلف سلامت و بیماری میپردازد.

این مجموعه میکروبی اگرچه در بدو تولد ترکیب خاصی دارد اما تحت تأثیر عوامل محیطی مانند افزایش سن، رژیم غذایی و سبک زندگی تکامل می یابد.

میکروبیوتا به عنوان یک همزیست، اثرات محیط، رژیم غذایی، استرس و حالت فیزیولوژیک را با میزبان خود به اشتراک میگذارد. شواهد زیادی نشان میدهند که رابطه متقابل پیچیدهای بین رژیم غذایی، میکروبیوتای روده و بیماریها وجود دارد.

مطالعات متعددی ارتباط میکروبیوتای رودهای را با بیماریها نشان داده اند. به طور مثال نتایج پژوهش ها حاکی از ارتباط میکروبیوتای روده با عملکرد مغز و ارتباط آن با بیماریهای عصبی از طریق محور روده- مغز میباشد.

در بیماریهای غیرواگیر همچون چاقی، نقش میکروبیوتای رودهای به خوبی نشان داده شده است. میکروبیوتــای روده که از رژیم غذایی فرد تأثیر میپذیرند، بــا تولیــد متابولیت هــای مختلــف و تحریــک تولیــد هورمون هــای گوناگون میتواند باعث تغییر در پاسخ ایمنی بدن و درنتیجه رشد تومور شود.

مطالعات اخیر نشان میدهند که تنوع بالا در میکروبیوم روده بین افراد، ممکن است به دلیل تفاوت در پاسخ متابولیکی افراد به مداخالت رژیم غذایی باشد. بنابراین توجه به رژیم غذایی (الگوهای غذایی، محدودیت کالری و غیره)جهت حفظ میکروبیوم سالم روده بسیار ضروری است.

ترکیب میکروبیوتا در مراحل مختلف زندگی متفاوت است و این تفاوت به دلیل تغییرات اقلیم، شیوه زندگی، رژیم غذایی، داروهای مصرفی و عوامل دیگر ایجاد میشود. نتایج مطالعات دو دهه اخیر نشان داده اند که اختلال در ترکیب و عملکرد میکروبیوتا با بیماریهای غیرواگیر متعددی از جمله بیماریهای گوارشی مانند بیماری التهابی روده و کبد چرب، اختلالات غدد درونریز شامل دیابت، چاقی و پوکیاستخوان، بیماریهای قلبی-عروقی و همچنین بیماریهای سیستم عصبی از جمله افسردگی، اوتیسم، پارکینسون و آلزایمر همراه است. بعلاوه، توجه به میکروبیوم و پرهیز از مصرف بیرویه آنتیبیوتیکها، نقش ویژه ای در کنترل مقاومتهای آنتی بیوتیکی ایفا میکند.

 پژوهش های اخیر نیز بیانگر پتانسیل بالقوه میکروبیوتای دستگاه گوارش در تعیین میزان اثرگذاری طیف گستردهای از داروها از جمله داروهای دخیل در درمانهای متابولیکی، اختالالت ذهنی، افسردگی و شیمی درمانی میباشد.

 به عنوان مثال رابطه دوجانبه داروهای ضد دیابت و میکروفلور روده نشان داده است که علاوه بر این که تغییرات میکروبیوتا بر اثر مصرف داروها یکی از مکانیسمهای تأثیر احتمالی در کنترل دیابت میباشد، برخی از ترکیبهای باکتریایی نیز در پاسخگویی بهتر به درمان موثر است و میتوان با روشهای تعدیل میکروبیوتا به کنترل بهتر قند خون در بیماران دیابتی کمک کرد.

در این راستا شناسایی دقیق عوامل تأثیرگذار بر میکروبیوتای بدن انسان و مطالعه تغییرات ترکیب، تنوع و عملکرد میکروبیوتا در افراد، نژادها و بیماریهای مختلف، راه را برای رسیدن به روشهای نوین درمانی و دستیابی به اهداف پزشکی شخصی باز کرده است.

بطور کلی بررسی میکروبیوم روده به عنوان جزیی از مطالعات اومیکس در پیشبرد اهداف پزشکی فردی بسیار تأثیرگذار است.

توضیح اینکه پژوهشگاه علوم غدد و متابولیسم در راستای شناسایی، معرفی و توسعه این دانش نوین میان رشته ای در کشور گام های مهمی برداشته است که از ان میان میتوان به تشکیل گروه تحقیقاتی میکروبیوتا و ایجاد شبکه های علمی متشکل از اساتید و پژوهشگران رشته های مرتبط، تعیین الگوی میکروبیوتای ایران درسلامت و بیماریهای مختلف با همکاری مراکز تحقیقاتی معتبر دنیا، انتشار  مقالات  متعدد و دو شماره ویژه فارسی و انگلیسی در مجلات معتبر در زمینه نقش محوری میکروبیوتا درسلامت و بیماری ها و برگزاری وبینارها و دورههای آموزشی متعدد در این حوزه اشاره کرد.

با توجه به ورود میکروبیوم به دسته علوم نوین و بین رشته ای، تألیف و گردآوری کتاب حاضر اقدامی موثر در راستای اعتلای این دانش و ارتقای همکاری محققان علوم پایه پزشکی و متخصصین بالینی در این زمینه خواهد بود.