كودكان زير 5 سال، پرخطرترین گروه سني ازنظر بروز مسموميت هستند. این كودكان ممكن است هر چيزي را به دهان ببرند. اين عمل بخشي از آموزش و درك اين گروه سني از محيط اطرافشان است ولی زمینه‌ساز بروز مسموميت نیز می‌باشد. زمانی که شما در منزل نيستيد و كودك را به فرد ديگري می‌سپارید ، كودكان در معرض بيشترين خطر مسموميت قرار دارند. به كودكان بياموزيد هیچ‌چیزی ننوشند و يا نخورند مگر اينكه با اجازه بزرگ‌سالان باشد.

• کیف‌دستی، ساك خريد و کیسه‌های نايلوني را دور از دسترس كودكان قرار دهيد. ممكن است داخل آن‌ها وسايلي باشد كه توسط كودك بلعيده شود و يا كودك ضمن بازي آن‌ها را روي سرخود كشيده و سبب خفگي وي شود.
• گل‌ها و گياهان آپارتماني را دور از دسترس كودكان قرار دهيد و هنگام بازي كودكان در فضاي باز مراقب آن‌ها باشيد تا توسط گل‌ها و گياهان سمي، مسموم نشوند.  نام گياهان خانگي را به خاطر بسپاريد و آن را روي برچسبي كنار آن‌ها بنويسيد. بسياري از گياهان و گل‌های آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا، سمي هستند و تماس پوست با آن‌ها و يا به دهان بردن آن‌ها منجر به مسموميت و سوختگی مخاط می‌شود. بهتر است از نگهداری گياهان و گل‌های آپارتماني مانند خرزهره و ديفن باخيا در منزل چنانچه دارای کودک هستید خودداری نمایید.
• مواد شيميايي، شوينده و سفیدکننده را در منزل در كمدهاي داراي قفل و دور از ديد و دسترس كودكان قرار دهيد. درب كمدهايي كه در آن مواد شيميايي خطرناك را نگه می‌دارید با قفل يا طناب محكم نمایید. هميشه پس از استفاده از مواد شيميايي سريعاً درب آن را ببنديد، ولي بدانيد هيچ ظرف دربسته‌ای از دسترسي كودكان در امان نيست. در هنگام استفاده از محصولات شيميايي و پاک‌کننده چنانچه مجبور شديد به زنگ درب ورودي و يا تلفن جواب دهيد، قبل از هر چیز درب ظرف را ببندید و هرگز از كودك خود چشم برنداريد.
• محصولات شيميايي و شوينده، نفت و بنزين را هميشه در ظرف اصلي آن نگهداري كنيد. هیچ‌گاه اين فرآورده‌ها را در ظرف مواد خوراكي (مانند بطري نوشابه) نگهداری نكنيد. اين عمل سبب خورده شدن اتفاقي اين مواد توسط كودكان می‌شود.
• عمده‌ترین موارد مسموميت در كودكان در اثر خوردن داروها، مواد شيميايي و محصولات خانگي مانند مواد آرايشي بهداشتي، فرآورده‌های شوينده، سفيدكننده ولوله بازکن، لاك پاک‌کن (استون) و گياهان کاشانه‌ای سمي بوده است.
• داروهاي مصرفي افراد خانواده را دور از دسترس كودكان نگهداريد و داروهاي خود را در مقابل چشم كودكان نخوريد، چراکه كودكان از رفتار بزرگ‌سالان تقليد می‌کنند و ممكن است دور از چشم والدين داروها را به دهان ببرند.
• کودکان کنجکاوند و ممکن است زمانی که افراد سالمند فامیل در حال مصرف داروهای خود می‌باشند، کودکان اقدام به چشیدن و یا بلعیدن دارو بنمایند. برای پیشگیری از مسمومیت دارویی کودک دلبندتان، از والدین خود بخواهید داروهای مصرفی خود را دور از دسترس کودکان نگهداری نمایند.
• اگر به كودك خود دارو می‌دهید به او تفهيم كنيد كه اين دارو است و از كلماتي مثل آب‌نبات، شكلات و يا خوراكي استفاده نكنيد.در هنگام بيماري كودكتان مراقب باشيد تا دوز تكراري دارو به وي ندهيد.
• در هنگام بروز مسائل و مشكلات خانوادگي، بيشتر مراقب كودكان باشيد. در اين شرايط كودكان در برابر حوادث و مسموميت اتفاقي آسیب‌پذیرترند.
• هیچ‌گاه الكل و ضد يخ را در دسترس كودكان قرار ندهيد.
• درصورتی‌که كودك شما ماده‌ای غیرخوراکی را بلعيد، با مركز اورژانس 115 و يا مركز اطلاعات داروها و سموم با شماره تلفن 190 تماس بگيريد.
• مسموميت اتفاقي در اثر بلع نفت در كودكان بسيار خطرناك است. در صورت بلع نفت توسط كودك هر چه سریع‌تر او را نزدیک‌ترین مركز درماني منتقل نماييد. اگر کودکی نفت را ببلعد کشنده نیست ولی اگر کودک وادار به استفراغ شود این امر می‌تواند منجر به مرگ وی شود.
• از دسترسی کودکان به اسباب‌بازی‌های دارای باتری، خصوصاً باتری‌های دیسکی و مینیاتوری خودداری نمایید. بلع باطري کوچک ساعت (باتری مینیاتوری)در كودك می‌تواند با عوارض جدي همراه باشد. در اين موارد كودك را سریعاً به يك مركز درماني منتقل كنيد.
• شربت متادون جهت درمان ترک اعتیاد، بسیار سمی است. آن را دور از دسترس خانواده و در کمد قفل‌دار نگهداری نمایید. از نگهداری شربت متادون در داخل یخچال و در کنار بقیه نوشیدنی‌ها خودداری نمایید. متأسفانه نگهداری شربت متادون (جهت ترک اعتیاد) در ظرف خالی نوشابه و شیشه خالی دارو، منجر به مسمومیت ناخواسته و مرگ ده‌ها کودک شده است.
• کودکان به دلیل روند رشدشان اغلب دست و اجسام اطراف خود را به دهان می‌برند. این کار سبب ورود مقادیری از سرب محیط به بدنشان می‌شود. کودکان 4 تا 5 برابر بیشتر از بزرگ‌سالان، سرب محیط را جذب می‌کنند. اصلی‌ترین عارضه‌ی سرب در تکامل سیستم عصبی کودکان و بهره هوشی کودک بروز می‌نماید.

شماره تلفن‌های زير را در دسترس و يا در كنار تلفن نصب نمایید: شماره تلفن پزشك كودك، شماره تلفن مركز اطلاع‌رسانی داروها و سموم: 190 و شماره تلفن اورژانس: 115.

تنظیم: مهندس سارا نعیمی
منبع: گروه تحقیق و توسعه معاونت غدا و دارو/ 1398