چرا برخی از افراد به بیماری های قلبی، دیابت و سرطان مبتلا می شوند
تحقیقات نشان داده است که مواجهه با آلاینده های شیمیایی در دوران کودکی ممکن است سبب ایجاد مشکلاتی برای سلامتی آن ها در طول دوره زندگی شود. تحقیقات جدید نشان داده است حتی مواجهه با دوز پایین مواد شیمیایی می تواند رشد انسان را تحت تاثیر قرار دهد. برخی مواد شیمیایی، آلاینده ها، غذاها و تغییرات رفتاری که ممکن است اثرات کمی بر سلامت بزرگسالان داشته باشد می تواند رشد جنین را تحت تاثیر قرار دهد و همچنین سبب عوارض طولانی مدت در کودکان شود. برخی از عواملی که ممکن است رشد کودکان را تحت تأثیر قرار دهد به شرح ذیل است:

آلودگی هوا
نتایج محققین در زمینه ارتباط بین آلودگی هوا و سلامت بیانگر این است که در صورت مواجهه با آلاینده های هوا ناشی از مصرف ینزین و دیگر سوخت های فسیلی در اوایل زندگی (دوران جنینی و نوزادی) ریسک اختلالات رشد در کودکان افزایش می یابد. نتایج آن ها نشان داد که ضریب هوشی کودکان پنج ساله ای که در زمان جنینی و قبل از تولد مواجهه بیشتری با آلاینده های هوای شهری داشته اند در مقایسه با کسانی که مواجهه کمتری داشته اند 4 واحد کمتر بوده است. همچنین نتایج آن ها نشان می دهد که مواجهه قبل از تولد با آلاینده های هوا با پیامدهایی نظیر استرس، اضطراب و افسردگی و بی توجهی و عدم تمرکز در ارتباط هستند.

آرسنیک
تحقیقات دانشمندان نشان می دهد کودکانی که در آب آشامیدنی آن ها مقدار آرسنیک بالا بوده است در بزرگسالی بیشتر مستعد ابتلا به سرطان کبد، ریه و کلیه هستند. همچنین مطالعات مشابه در ژاپن نشان داده است، کودکانی که شیر خشک های آلوده به آرسنیک را مصرف کرده اند در بزرگسالی میزان مرگ بالاتری به علت ابتلا به سرطان پوست و کبد داشته اند.

دی اکسین
دی اکسین ها گروهی از ترکیبات مقاوم در محیط می باشند که محصولات فرعی برخی از فرآیندهای تولیدی یا سوزاندن می باشند و سبب اثرات سوء بهداشتی بر سلامت انسان ها و حیوانات می شوند. مواجهه انسان با دی اکسین ها از طریق مصرف گوشت، محصولات لبنی و غذاهای دریایی آلوده به دی اکسین ها اتفاق می افتد. نتایج نشان می دهد نوزادانی که در شیر مادرشان دی اکسین یافت شده است مستعد ابتلا به عفونت گوش و آبله مرغان هستند.

مختل کننده های غدد درون ریز
شواهد نشان می دهد آلاینده های شیمیایی خاصی که به «مختل کننده های غدد درون ریز» معروف هستند می توانند در عملکرد هورمون ها اختلال ایجاد کنند. این مختل کننده ها در بسیاری از محصولاتی که روزانه استفاده می شود مانند بطری ها و ظروف پلاستیکی، شوینده ها، مواد مقاوم در برابر حریق، اسباب بازی ها، لوازم آرایشی و آفت کش ها وجود دارند. این ترکیبات به دلیل تغییراتی که در تعادل هورمون ها بوجود می آورند به نگرانی مهمی تبدیل شده اند.

بیسفنول A (بیسفنول ای)
یکی از مختل کننده های غدد درون ریز بیسفنول ای می باشد. این ماده در تولید پلاستیک بی کربنات و رزین های اپوکسی کاربرد گسترده ای دارد. مطالعات آزمایشگاهی بر روی حیوانات نشان داد این ماده سبب طیف وسیعی از اختلالات در رشد و نمو می شود. از جمله این اختلالات می توان به افزایش رفتار پرخاشگرانه، شروع زودرس بلوغ جنسی، تغییرات در غدد پستانی، کاهش سطح ترشح هورمون تستوسترون و کاهش تولید اسپرم اشاره کرد.

حشره کش ها
اگر چه کاربرد برخی از مختل کننده های غدد درون ریز از 30 سال قبل برای مصارف تجاری ممنوع شده است اما در محیط و در بدن ما وجود دارند. DDT یکی از این مواد است که در کنترل پشه ها و دیگر حشرات مورد استفاده قرار می گرفته است. مطالعات نشان داد زنانی که پیش از سن 14 سالگی با DDT مواجهه داشته اند 5 برابر بیشتر از سایرین، مستعد ابتلا به سرطان سینه هستند.

فتالات ها
بعضی از ترکیبات مختل کننده غدد درون ریز پتانسیل تحریک آندروژن (گروهی از هورمون ها که در رشد و توسعه سیستم تناسلی مردان کاربرد دارند) را دارند. نتایج مطالعات محققین نشان داد که بین مواجهه با فتالات (ترکیباتی هستند که در محصولات متعددی از قبیل سوهان ناخن، اسپری مو، شامپو و دیگر محصولات کاربرد فراوانی دارد) و اختلالات دستگاه تناسلی جنین در دوران بارداری ارتباط وجود دارد. این تحقیقات همچنین نشان داد پسرانی که با فتالات مواجهه داشته اندگرایش به بروز رفتار دخترانه دارند. همچنین محققان پی بردند که اسطوخودوس یا اسطوقدوس و روغن درخت چای که در حال حاضر در محصولات تجاری کاربرد وسیعی دارند یکی دیگر از منابع اختلال فعالیت استروژنی است. یک مطالعه نشان داده است که استفاده مکرر از اسطو خودوس یا روغن درخت چای سبب بزرگ شدن بافت سینه در پسران می شود.

سرب
برخی از تهدیدهای محیطی می توانند به طور دائم سبب تغییر عملکرد بدن شوند. برای مثال مواجهه با سرب در دوران کودکی ممکن است سبب تغییر در عملکرد محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، آدرنال (سیستم پیچیده ای که در کنترل عملکرد ارگان ها نقش موثری دارد) شود. مواجهه با سرب در دوران کودکی می تواند سبب بیماری فشار خون، بیماری های قلبی- عروقی، دیابت، اسکیزوفرنی و تغییرات بازسازی سلول های عصبی در مراحل بعدی زندگی شود.

سیگار کشیدن در دوران بارداری
تحققیات نشان داده است کشیدن سیگار در طول دوره بارداری نقش بسیار مهمی در چاقی کودکان دارد. مطالعه محققین بر روی 3500 کودک نشان داد که کودکان مادران سیگاری در مقایسه با مادران غیر سیگاری خطر افزایش وزن را در سنین قبل از هشت سالگی  دارند. همچنین این فرضیه برای کودکان دختر بیشتر مورد توجه است.

جیوه
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می دهد مواجهه با متیل مرکوری قبل از تولد بواسطه مصرف مادران باردار از مواد غذایی دریایی آلوده شده به جیوه با اختلال عصبی- رفتاری در کودکان مرتبط است. همچنین مطالعات نشان داده است که ارتباط مثبتی بین غلظت جیوه در بند ناف جنین و تاخیر در رشد در کودکان 7 ساله وجود دارد.

بلوغ زودرس
نتایج مطالعات دانشمندان علوم بهداشتی بیانگر این است که نگرانی های عمده ای در مورد افزایش نرخ بلوغ زودرس در دختران در سنین پایین وجود دارد. آن ها دریافتند که ارتباط مثبتی بین افزایش ابتلا به سرطان پستان و بلوغ زودرس وجود دارد. غدد شیری در سینه به شدت به اثرات سمی مواد شیمیایی حساس است. این تحقیقات به تغییر عملکرد غدد پستانی در مواجهه با مواد شیمیایی اذعان دارد. مطالعه انجام شده بر روی موش های باردار مواجهه یافته با PFOA (پروفلوروکوتانیک اسید، ماده ای شیمیایی که در صنعت ساخت تفلون مورد استفاده قرار می گیرد) نشان داد که این ماده سبب تأخیر در رشد غدد شیری می شود.

تنظیم: سارا نعیمی
منبع: پژوهشکده محیط زیست، دانشگاه علوم پزشکی تهران