تازه‌های دیابت؛ از پزشکی فردی، ژنتیک و هوش مصنوعی تا سبک زندگی سالم

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران، در آئین افتتاح این سمینار ۱۹ ابان ۱۴۰۳، دکتر انسیه نسلی رئیس مرکز تحقیقات دیابت، با اشاره به شعار امسال روز جهانی دیابت «با دیابت خوب زندگی کنیم» افزود: محورهای سمینار بر همین اساس پیش بینی شده و  تازه‌ترین دستاوردهای علمی در حوزه سلامت جسم، روان و سلامت اجتماعی بررسی می‌شود.
وی با اشاره به اهمیت موضوع سلامت روان در بیماران دیابتی گفت: این بیماران در طول زندگی خود با اضطراب ناشی از بیماری مواجه‌اند و پزشکان باید بدانند چگونه این اضطراب را کاهش دهند.
دکتر نسلی، بر لزوم رویکرد  جامع نگر  در این بیماری تاکید کرد و گفت: دیابت هزینه های زیادی را به بیمار دیابتی تحمیل می‌کند بنابراین سیاستگذاران و ارایه دهندگان خدمت باید وضعیت بیماران را از جنبه‌های اجتماعی بهبود ببخشند.
‎شیوع بالای دیابت و  بار مالی سنگین بر نظام سلامت
دکتر شاهین آخوندزاده بستی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی،  با اشاره به شیوع 4.2 درصدی دیابت در جمعیت بالغ کشور که بالاتر از متوسط جهانی است گفت: حداقل 6 میلیون بیمار دیابتی در کشور وجود دارد و بیش از 8-9 میلیون نفر در مرحله پیش دیابت هستند و حدود 500 هزار نفر در سال به این جمعیت افزوده می شود.
معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، بار اقتصادی دیابت به نظام سلامت را حدود 10 میلیارد دلار براورد کرد و افزود: درست است که  جهان کووید19 را پشت سر گذاشته  اما نباید از دیابت و بیماری های غیرواگیر غفلت کرد.  این مسئله به قدری مهم است که  بیشترین تلاش شرکت های دارویی جهان، در یک دهه گذشته برای داروهای دیابت بوده است.
دکتر آخوندزاده با تاکید بر انجام مطالعات اپیدمیولوژیک و مداخله ای در حوزه دیابت گفت: معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، با حمایت از پژوهش های این حوزه برای سلامت آینده کشور، سرمایه گذاری می کند.
ژنتیک، کلید درمان شخصی دیابت
دکتر باقر لاریجانی رئیس پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه‌ در خصوص شیوع و روند دیابت، درمان مرسوم این بیماری، اهمیت اصلاح سبک زندگی، نقش داروسازی در درمان دیابت، انسولین درمانی، طب احیا کننده و اهمیت پزشکی فردی در درمان دقیق دیابت  توضیح داد.
دکتر لاریجانی با بیان اینکه با افزایش اطلاعات متخصصان در زمینه ژنتیک و امیکس (Omics)،  پزشکی فردی در  درمان دقیق بسیاری از بیماری ها مورد توجه قرار دارد افزود: این دانش در کنار اطلاعات بالینی می تواند در پیدا کردن راهکار مناسب‌تر درمان بیماری‌ها موثر باشد.
وی بااشاره به نقش ژنتیک در درمان دیابت افزود:  اخیرا باتوجه به اطلاعات فراوان درمورد تاثیر ژنتیک در دیابت نوع یک و دو و عوارض و درمان آن، با بهره‌گیری از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی، می‌توانیم در آینده، بیماری دیابت را کنترل کنیم.
رئیس پژوهشگاه غدد، افزایش دیابت و چاقی را یک مسئله جهانی دانست و افزود: در بسیاری از کشورها،  توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی در کنترل دیابت موفق نبوده و این شیوع در منطقه خاورمیانه افزایش چشمگیری داشته است. مطالعات ما نشان میدهد طی سال‌های اخیر، دیابت در بالغین از حدود ۱۱ درصد  به ۱۴ درصد و در افرادی که زمینه ابتلا به دیابت دارند حدود ۲۰ درصد افزایش یافته است  و این تاییدی  بر ضرورت  اتخاذ تدابیر ویژه‌‌ برای کنترل دیابت بویژه دیابت نوع ۲ است.
دکتر لاریجانی، با بیان اینکه ۸۰ تا ۹۰ درصد افراد دیابتی، چاق هستند و ۶۰ درصد تهرانی‌ها فعالیت فیزیکی کافی ندارند افزود:  با تغذیه مناسب و فعالیت بدنی که منجر به لاغری شود می‌‌توان از بروز این بیماری پیشگیری کرد.
رئیس پژوهشگاه غدد، ژنتیک را  عامل ابتلا به دیابت نوع یک بیان کرد و  افزود: این نوع دیابت نیز به دلایلی روبه افزایش است.
 دکتر لاریجانی با اشاره به عوامل بروز دیابت نوع ۲ و راهکار پیشگیری از آن افزود: تغییر سبک زندگی و کاهش فعالیت بدنی،  تغذیه نامناسب و استفاده از فست فود، شیوع دیابت نوع ۲ را افزایش داده که بهترین راه حل ان اصلاح  سبک زندگی است و در مواردی که فرد مبتلا می‌شود با درمان‌های مناسب از بروز عوارض ان پیشگیری کرد.  
رئیس پژوهشگاه غدد،، در توضیح طیف دیابت از درمان‌های ساده تا پیچیده گفت: مطالعات ژنتیک و امیکس نشان می‌دهد بروز و درمان دیابت در افراد مختلف متفاوت است. در برخی افراد روش های ساده مانند  ورزش و تغذیه  و داروی کم و در برخی دیگر انسولین و روش‌های درمانی پیچیده موثر است.
دکتر لاریجانی با تاکید بر بکارگیری روش‌های جدید در سهولت درمان بیماران افزود: امروزه شناخت ما نسبت به عوارض داروها بیش از گذشته است و با مطالعات ژنتیک می‌توان پیش بینی کرد چه بیماری به چه دارویی عارضه نشان می‌دهد. با تجربه کلینیکی هم‌ می‌توان تا حد زیادی عارضه دارویی را کاهش داد  و درصورت بروز عاضه از داروهای جایگزین استفاده کرد.
کنترل بیماری های غیرواگیر سپر دفاعی در برابر بیماری‌های واگیردار
سپس دکتر علیرضا رئیسی معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، با بیان اینکه توجه به بیماری های غیرواگیر واکسینه شدن در برابر بیماری های واگیر است افزود: اگر بیماری های غیرواگیر را کنترل کنیم  در برابر همه گیری بیماری های واگیر آسیب پذیری کمتری خواهیم داشت.
دکتر رئیسی با اشاره به نتایج مطالعه سال 2021 گفت: 1 نفر از 10 نفر در جهان به دیابت مبتلا است. همچنین 1 نفر از 9 نفر اختلال در تحمل گلوگز (IGT)  و 1 نفر از 18 نفر اختلال در قند ناشتا (IFG) دارد و یک نفر از دو نفر  افرادی که در معرض دیابت هستند تشخیص داده نشده اند که اگاهی بخشی به آنها می تواند موثر باشد.
معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، 3.4 درصد بیماران دیابتی را متعلق به منطقه خاورمیانه دانست که شمار زیادی است  و افزود: ریسک‌فاکتورهایی مانند میزان استعمال دخانیات، بیماری‌های قلبی‌عروقی و فشارخون از جمله مواردی است که کاهش آنها به  عنوان شاخص‌های توسعه‌ای مورد بررسی قرار می‌گیرد. اما در مورد دیابت بحث کنترل آن مورد تاکید است. در واقع سازمان جهانی بهداشت بر این باور است که اگر کشورها بتوانند میزان بروز بیماری دیابت را کنترل کنند کار بزرگی انجام داده اند.