تلویزیون اینترنتی دانشگاه علوم پزشکی تهران

طبقه‌بندی علمی مکمل‌های ورزشی؛ راهنمای معتبر برای ورزشکاران

دکتر توحید سیف‌ برقی، افسر پزشکی و دوپینگ فیفا و عضو هیئت‌ علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به تقسیم‌بندی مکمل‌های ورزشی در انستیتوی ورزش استرالیا اعلام کرد: مکمل‌ها در چهار گروه A، B، C و D طبقه‌بندی می‌شوند که گروه A معتبرترین و اثربخش‌ترین دسته محسوب می‌شود. وی توضیح داد: «مکمل‌های گروه A بر اساس متاآنالیزهای علمی تأیید شده‌اند و می‌توانند بدون ایجاد عارضه، عملکرد، توان، قدرت، استقامت و ریکاوری ورزشکار را بهبود دهند. مصرف این مکمل‌ها باید تنها در صورت نیاز و با دوز و زمان‌بندی صحیح انجام شود.»

دکتر سیف‌برقی توضیح داد گروه A شامل سه زیرگروه است: ۱) غذاهای ورزشی مانند نوشیدنی‌های ورزشی، ژل‌ها و بسته‌های الکترولیتی. او تأکید کرد که نوشیدنی ورزشی حتی می‌تواند ترکیبی ساده از آب، عسل، نمک یا آبلیمو باشد. ۲) مکمل‌های پزشکی همچون آهن، ویتامین D، کلسیم و فولات که کمبود آن‌ها در میان ورزشکاران – به‌ویژه زنان – شایع است. ۳) مکمل‌های عملکردی از جمله کافئین، بتاآلانین، گلیسرول و آب چغندر که تأثیر مستقیم بر بهبود توان و تمرکز ورزشی دارند.
وی درباره گروه B افزود: «برخی مکمل‌ها مانند عصاره‌های میوه، پلی‌فنول‌ها، منتول و مکمل‌هایی نظیر ال‌کارنیتین یا کلاژن، در برخی پژوهش‌ها اثربخش و در برخی بی‌اثر گزارش شده‌اند؛ بنابراین مصرف آن‌ها باید تحت نظر متخصص انجام شود.»
بر اساس گفته دکتر سیف برقی، گروه C شامل مکمل‌هایی است که شواهد علمی کافی درباره اثربخشی آن‌ها وجود ندارد و گروه D مکمل‌های ممنوعه و دوپینگی مانند محرک‌ها و هورمون‌ها را شامل می‌شود که اگرچه عملکرد را افزایش می‌دهند، اما با خطرات جدی از جمله سکته، آسیب کبد و کلیه و حتی مرگ همراه هستند.
دکتر سیف‌برقی در پایان توصیه کرد: «ورزشکاران باید پیش از مصرف هر مکمل، ارزیابی تخصصی انجام دهند و تنها از مکمل‌های گروه A و در موارد لازم گروه B، طبق نیاز واقعی بدن استفاده کنند.»

سهیلا ملکی
تهیه کننده:

سهیلا ملکی