استادیار جوان دانشکده پرستاری و مامایی، عدم کاربرد تحقیقات را مهم ترین مشکل حال حاضر در زمینه پژوهشی دانست

به گزارش روابط عمومی دانشکده پرستاری و مامایی؛ فاطمه حاجی بابایی متولد 1363؛ فارغ التحصیل کارشناسی پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1385، کارشناسی ارشد پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال 1388 و دکترای تخصصی آموزش پرستاری از دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1396؛ در حال حاضر 12 مقاله در مجلات نمایه شده در ISI و PubMed و 18 مقاله در مجلات علمی و پژوهشی داخل کشور به چاپ رسانده و در سه کنگره خارج کشور و کنگره های متعدد داخلی، ارائه مقاله داشته است. این استادیار جوان که سابقه سه سال عضویت هیات علمی در دانشگاه علوم پزشکی اهواز را در کارنامه کاری اش دارد از دی ماه سال 1396 در دانشگاه علوم پزشکی تهران مشغول به کار شد و در حال حاضر با H-index6  در رده بالاترین H-index  های زیر 40 سال قرار دارد.
فعالیت های پژوهشی خود را به صورت جدی از چه زمانی آغاز کردید و اولین مقاله خود را چه زمانی، در چه مجله ای و چطور چاپ کردید؟
فعالیت های پژوهشی ام را به صورت جدی از زمانی که دانشجوی کارشناسی ارشد بودم، شروع کردم. علاوه بر نگارش پایان نامه در آن مقطع، سه طرح تحقیقاتی نیز کار کردم. متعاقب آن اولین مقاله ISI خود (مستخرج از پایان نامه) را در زمان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، در ژورنال International Nursing Review با ایمپکت فاکتور 49/1 به چاپ رساندم؛ که هم اکنون میزان citation به این مقاله 86 است. مطمئناً در آن زمان بدون راهنمایی و کمک استاد بزرگوارم سرکار خانم دکتر جولایی، این مهم امکان پذیر نبود و در حال حاضر هم بخش اعظم پیشرفت خودم در این مسیر را مدیون راهنمایی های ارزنده ایشان هستم.
لطفاً توضیحی کوتاه در مورد H-index  و نوع ارتباط بین  آن و مقالات را بدهید. 
H-index یک شاخص عددی است که بهره‌وری و تأثیرگذاری علمی محققان را به صورت کمی نمایش می دهد. این شاخص برای اولین بار در سال ۲۰۰۵ (1384) توسط فیزیکدانی به نام Jorge E. Hirsch معرفی شد. این شاخص با در نظر گرفتن تعداد مقالات پر استناد افراد و تعداد دفعات استناد شدن آن مقالات توسط دیگران محاسبه می‌شود. برای مثال اگر 6 مقاله از کل مقالات منتشر شده توسط یک محقق، هر کدام حداقل 6 بار به عنوان مرجع در مقالات دیگر مورد استفاده قرار گرفته باشد، شاخص h-index آن محقق برابر 6 است. بنابراین H-index نتیجه تعادل بین تعداد مقالات و استنادات است. در حال حاضر سه پایگاه اطلاعاتی معروف وجود دارد که شاخص H را محاسبه می کنند. پایگاه های Web of Knowledge  و Scopus که نیاز به اشتراک دارند و Google Scholar که این کار را به صورت رایگان انجام می دهد.
شما دارای بالاترین H-index  در بین استادیاران زیر 40 سال هستید؛ چه عواملی باعث شد تا بتوانید در این مدت از فعالیت پژوهشی به این میزان از h-index دست پیدا کنید؟
به نظرم موضوع مقالات (نو و مهم بودن در حرفه پرستاری) و چاپ آنها در بانک های اطلاعاتی معتبر مانند ISI و PubMed دو عامل تاثیرگذار در رسیدن به این میزان h-index بوده است. مطمئنا داشتن تحقیقات جهت دار و هدفمند در حیطه های خاص نیز در این مهم، بی تاثیر نبوده است.
کیفیت مقالات به چه عواملی بستگی دارد و راه های ارتقای کیفیت مقالات به چه صورت است؟
عوامل متعددی در کیفیت یک مقاله موثر هستند. از جمله مهم و نو بودن موضوع مقاله، استفاده از متدولوژی مناسب در جهت پاسخگویی به سوال پژوهش، رعایت تمام قواعد مقاله نویسی در کلیه ی ساختار مقاله، اینکه مقاله به گونه ای نگارش شود که کمترین ابهام را در ذهن خوانندگان ایجاد کند.
پژوهش هایی که انجام دادید تا چه حد مسئله محور، کاربردی و مرتفع کننده مشکلات موجود در نظام سلامت و به طور خاص ارتقای سطح کیفیت خدمات پرستاری بوده است؟
همواره سعی کرده ام بر روی موضوعاتی کار کنم که در حرفه پرستاری مهم و به روز باشند. موضوعاتی از قبیل خطاهای بالینی که مبتلابه حرفه پرستاری است، موضوعات اخلاقی و حقوقی که هم برای پرستاران و هم بیماران مهم و کاربردی هستند. موضوعات مدیریتی که پرداختن به آنها در نهایت افزایش رضایتمندی بیماران و کیفیت خدمات پرستاری را به دنبال دارند.
از نظر شما مهم ترین مشکل حال حاضر در زمینه پژوهشی دانشکده و دانشگاه چیست؟
فکر می کنم یکی از مهم ترین مشکلات موجود، عدم کاربرد تحقیقات است که می تواند به دلیل نبود ساختار مناسب در این زمینه در دانشکده و دانشگاه باشد. همچنین تعامل ناکافی بین محققان و سیاست گذاران نیز از مشکلات دیگر است.
راه حل پیشنهادی شما برای کاربردی شدن پژوهش، رفع مشکلات موجود و ایجاد انگیزه در دانشجویان برای انجام پژوهش چیست؟
به هر حال امروزه کاربردی شدن پژوهش که از آن به عنوان ترجمان دانش یاد می شود، اهمیت چندانی پیدا کرده است. از طرفی، پژوهش موتور محرک پیشرفت و توسعه هر کشور نیز محسوب می شود. به نظرم یکی از اقدامات موثر این است که از همان ابتدا هر پایان نامه و یا طرح تحقیقاتی برای یک هدف مشخص و رفع مشکل خاص ایجاد شود. در واقع به نوعی مسئله محور و به روز باشد. این سوال را از خود بپرسیم که انجام این کار پژوهشی چقدر در حرفه من ضرورت دارد. البته ناگفته نماند که در این راستا، مدیریت تخصصی بسیار مهم تر از خود محقق است. اینکه چقدر ساختارهای موجود جامعه، پذیرای استفاده از پایان نامه های دانشجویان هستند. امیدوارم با الگوگرفتن از کشورهای توسعه یافته در این زمینه، موفق شویم.
توصیه شما به پژوهشگران جوان و علاقه مندان به حوزه پژوهش چیست؟
بنده همواره یکسری نکات را در این زمینه به صورت جسته وگریخته به دانشجویان جوان علاقمند به پژوهش عرض می کنم. اینجا فرصت خوبی است که تجارب خودم را به صورت منسجم برای این عزیزان بیان کنم.

1. داشتن اهداف استراتژیک و بلند مدت پژوهشی خصوصا در زمان تحصیل و کار بر روی پایان نامه (در مقطع تحصیلات تکمیلی، هدف نباید صرفا به ارائه یک پایان نامه ختم شود. از همان ابتدا موضوع پایان نامه به گونه ای انتخاب شود که در عین حال که به آن علاقه دارید و کاربردی و مفید برای حرفه خودتان است، بتوانید مقالات پژوهشی معتبری از آن استخراج کنید و با چاپ آنان در ژورنال های بین لمللی، تمام دنیا را در جریان نتایج کار خود قرار دهید.)
2. شرکت در کارگاه های روش تحقیق و داشتن مطالعه فراوان در این زمینه
3. آگاه بودن از اولویت های پژوهشی دانشکده، دانشگاه و حتی کشور خصوصا در حرفه پرستاری
4. خواندن مکرر مقالات چه از نوع پژوهشی و چه مروری (جهت آشنا شدن با ساختار یک مقاله خوب)
5. بهره مندی از راهنمایی ها و ظرفیت های اساتید، طی دوران تحصیل خصوصا در مقاطع تحصیلات تکمیلی
6. عضو شدن در شبکه های اجتماعی علمی از قبیل Research gate  ، LinkedIn ، ORCID، Academia و نیز ایجاد پروفایل شخصی در Google scholar ؛ سپس بارگذاری مقالات خود به منظور افزایش دسترسی محققان دیگر به مقالات شما و متعاقبا افزایش h-index
7. داشتن روحیه تلاشگر و به دور از ناامیدی. گاها در حین انجام کار پژوهشی مشکلاتی پیش می آید. مثلا مقاله شما به دلایل مختلف از جمله سیاسی، مرتبط نبودن موضوع و ... در ژورنال های مختلف ریجکت می شود. در اینگونه مواقع نباید ناامید و دلسرد شوید و با برطرف کردن اشکالات، راه خود را ادامه دهید. به عنوان نمونه یکی از مقالاتم که هم اکنون در ژورنال Nursing management با ایمپکت فاکتور 91/1 چاپ شده است، پنج مرتبه در مجلات مختلف حتی داخلی به دلایل مختلف ریجکت شد. ولی با این حال از تلاشم دست برنداشتم و بار ششم به مجله مذکور ارسال کردم که در نهایت پذیرفته و چاپ شد.

در پایان از شما بابت انجام این مصاحبه تشکر می کنم و امیدوارم محققان کشور با انجام کارهای پژوهشی خود در راستای رفع مشکلات جامعه و مردم عزیزمان اقدامات موثری را انجام دهند.

خبرنگار: شیما سادات عطری
عکس: حسین اکبریان