دکتر قناعتی: تحریم ها فرصتی برای خلق ایده های جدید شد

به گزارش سینا رسانه دانشگاه علوم پزشکی تهران، نتایج پژوهش تاثیر تحریم های اقتصادی بر وضعیت سلامت مردم و نظام سلامت کشور در سال های 2000 تا 2020 در دو سطح ملی و فروملی در نشستی با حضور محققان داخلی و بین المللی به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
در نشست 24 بهمن 1402، دکتر حسین قناعتی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، طلیعه سخنان خود را با آیه 216 سوره بقره «و عسی أنْ تکْرهوا شیئاً و هو خیْرٌ لکم» «شاید چیزی را خوش ندارید و درحالی که  آن برای شما خوب است» آغاز کرد و گفت: مصادیق بسیاری از این آیه را در زندگی شخصی و برنامه ریزی های کلان  دیده ایم که بسیاری از برنامه ریزی های دقیق جهان به بن بست رسیده اند و بسیاری از پیش بینی های نامطلوب، به نتیجه خوبی رسیده اند.
دکتر قناعتی به تاثیر تحریم ها بر اقتصاد جوامع اشاره کرد و گفت: تحریم ها باعث مشکلات، کمبودها و فشار اقتصادی بر جوامع شده و این فشار اقتصادی بر اخلاقیات نیز اثر می گذارد. براساس نتایج تحقیقات علمی یکی از دلایل تاثیرگذار در سلامت جسمی و روانی، توانایی مالی افراد است و فقر باعث بروز عوارض جسمی و روانی شده به طوری که پیامبر اسلام (ص) فرمودند «کاد الفقْر انْ یکون کفراً» فقر سلامت معنوی افراد را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. اما فشارهای ناخواسته  اگر درست مدیریت شود می تواند موجب تحریک برنامه‌ریزی‌های خلاق و شگفت انگیز شود که در شرایط عادی آن کارها از انسان سر نمی‌زند. حقیر مسئله خود تحریمی را یعنی ضعف مدیریت، سو استفاده از موقعیت، نبود شفافیت، نبود قانون سالاری و نبود اقتدار حکمرانی را  از تحریم‌ها مهمتر و مخرب‌تر می‌دانم.
رئیس دانشگاه با اشاره به دلایل اعمال تحریم ها بر ایران و تاثیر آن بر اقتدار کشور گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی، امام خمینی(ره) حرف های جدیدی را در جهان مطرح کرد که خوشایند بسیاری از ابرقدرت ها نبود و کشورمان در بحران های مختلف فراتر از حد انتظار جهانیان عمل کرد و بحران هایی که از پس هم آمدند ما را قوی تر کردند.
دکتر قناعتی دوران دفاع مقدس را مصداقی از عملکرد قوی کشور در بحران دانست و گفت: فشار ناشی از جنگ انسان هایی را در میدان مبارزه تربیت کرد که به شخصیت های برجسته ای تبدیل شدند و نیروی نظامی ایران را چنان قدرتمند ساخت که هیچ کشوری قادر به تعدی به ایران نیست.
رئیس دانشگاه، با اشاره به تغییر شکل مبارزات با استفاده از ابزارهای فرهنگی افزود: بمباران اطلاعاتی،  شایعه سازی و دروغ پردازی در فضای مجازی از دیگر بحران هایی است که با آن مواجه هستیم به طوری که در دوران کرونا رئیس سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد اینفودمی (شیوع اطلاعات نادرست) بسیار آسیب زننده تر از بیماری کرونا بود.
دکتر قناعتی تحریم ها را اگرچه تاثیرگذار در امور مختلف اما موجب افزایش خلاقیت و توانمند شدن کشور دانست و گفت: تحریم های ناخواسته فرصتی برای خلق ایده های جدیدی شد که شاید در شرایط عادی به ذهن کسی نمی رسید و در این مدت کارهای مثبت بسیاری در کشور انجام شد.
رئیس دانشگاه با اشاره به موفقیت های نظام سلامت و دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: گسترش نظام شبکه بهداشت و درمان، راه اندازی دانشگاه سبطین و پارک علم و فناوری شهید سلیمانی از جمله دستاوردهایی است که در شرایط تحریم حاصل شده است.
دکتر قناعتی با بیان اینکه کشورهای متعددی در حال تحریم شدن هستند که می توانند از تجارب کشورمان استفاده کنند؛ گفت: در راستای اقتصاد مقاومتی باید به کارگیری روش های ارزان و موثر بر سلامت را ترویج کنیم.
رئیس دانشگاه با تاکید براینکه خود را بدهکار مردم بدانیم و برای حل مشکلات کشور ایستادگی کنیم افزود: مردم ما در بحران های مختلف ثابت کردند تاب آوری بالایی دارند و ما ملت قدرتمندی هستیم و باید دست به دست هم دهیم و برای حل مشکلات و گسترش عدالت به یکدیگر کمک کنیم.

تاثیر تحریم‌ها بر دسترسی مردم به خدمات سلامت
در ادامه دکتر امیرحسین تکیان مدیر گروه سلامت جهانی و سیاستگذاری عمومی دانشگاه، مجری این پروژه با اشاره به  دلیل انجام این پژوهش در مرکز تحقیقات عدالت در سلامت گفت: ایران چهار دهه است که تحریم ها را تجربه می کند اما این تحریم ها در دو دهه اخیر فشار بیشتری را به کشور تحمیل کرده و در نتیجه آن دسترسی مردم به خدمات سلامت تحت تاثیر قرار گرفته است.
استاد سیاستگذاری سلامت دانشگاه یکی از نتایج تحریم ها را بی عدالتی دانست و گفت: تحریم ها سبب می شود افرادی که نمی توانند صدای خود را در اجتماع بلند کنند بیشترین آسیب را ببیند. در این پژوهش مستنداتی را به صورت کمی و کیفی جمع آوری کرده ایم که مورد توجه تصمیم سازان قرار گیرد.
دکتر تکیان با اشاره به همکاری دکتر الکساندر کرامر و دکتر موریتز کرامر از اساتید صاحبنظر بین المللی در این پژوهش،  نتایج حاصل از آن را بیان کرد و گفت: اعمال تحریم ها با اثراتی که بر تورم، کاهش تولید، افزایش نرخ ارز، ممانعت در تبادلات مالی با سایر کشورها ایجاد می کند می تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم اثرات مخربی بر سلامت مردم داشته باشد.

ادعای بی اساس تداوم کمک های بشردوستانه در شرایط تحریم
 دکتر علیرضا اولیایی منش رئیس مرکز تحقیقات عدالت در سلامت در حاشیه نشست ارائه نتایج پژوهش اثرات دو دهه تحریم بر سلامت مردم ایران، انجام این نوع پژوهش را برای نخستین بار در کشور دانست و گفت: پیش از این مطالعات مروری در زمینه تحریم ها انجام شده بود اما پژوهشی با این جامعیت و با مرور منابع داخلی و خارجی و مطالعه کیفی از طریق مصاحبه با مردم، ارایه دهندگان خدمات و سیاست گذاران سلامت و همچنین مطالعه کمی و انالیز و تحلیل داده های موجود؛ برای نخستین بار انجام می شود.
دکتر اولیایی منش آغاز این پژوهش را به سفارش وزارت بهداشت و حمایت موسسه نیماد در سال 1399 بیان کرد و گفت: برای انجام این پژوهش تیم علمی و حرفه ای متشکل از اساتید داخلی و دانشگاه های بیلفلد المان و هاروارد امریکا تشکیل شد که نتایج فعالیت آنها در این پروژه در نشست امروز ارایه می شود.
رئیس مرکز تحقیقات عدالت در سلامت با اشاره به بررسی حدود 30 شاخص مرتبط با سلامت مردم گفت: در این پژوهش اثرات تحریم بر مرگ و میر در سنین مختلف، سرطان ها، برخی بیماری های خاص و صعب العلاج و برخی از بیماری های مزمن مانند دیابت، شاخص های اقتصادی سلامت مانند پرداخت از جیب مردم و اثرات تحریم بر تعمیق نابرابری های سلامت بررسی شد که نتایج آن نشان می دهد تحریم ها چه اثرات سویی بر سلامت مردم دارد و این موضوع تا چه اندازه منجر به گسترش بی عدالتی شده است.
دکتر اولیایی منش ادعای تداوم کمک های بشر دوستانه به کشورهای تحریم شده را بی اساس دانست و با اشاره به تاثیر تحریم ها بر سلامت مردم گفت: وقتی بانکداری کشورها تحت تاثیر قرار می گیرد و معاملات کشور تحت تحریم با کمپانی ها و شرکتهای دارویی و تجهیزاتی ممنوع می شود سلامت مردم به دلیل کمبود دارویی و تجهیزاتی و ایجاد اختلال در ارایه خدمات سلامت تحت تاثیر قرار می گیرد. رئیس مرکز تحقیقات عدالت در سلامت دانشگاه، با اشاره به تجربه کشور در تاب آوری و مقاومت در برابر تحریم ها گفت: از انجا که کشورمان از ابتدای انقلاب به نوعی تحریم ها را تجربه کرده است این تمرین باعث ایجاد آمادگی در حوزه های مختلف از جمله تامین دارو و تجهیزات پزشکی شده و با خودباوری، افزایش تولیدات داخلی و طرح ژنریک دارویی و گسترش شبکه بزرگ بهداشت و درمان، اثرات تحریم ها در اقتصاد کلان و اقتصاد سلامت و در نتیجه سلامت مردم اگرچه وجود دارد اما کمتر حس میشود.
دکتر اولیایی منش با بیان اینکه میتوان گفت نظام سلامت با اجرای توصیه های رهبری معظم انقلاب، تا حدود زیادی نظام سلامت مقاومتی را محقق ساخته است افزود: اگر این تحریم ها بر کشور دیگری اعمال می شد اثرات آن بسیار بیشتر بود اما در کشورمان به دلیل مقاومتی که دربرابر تحریم ها وجود دارد این اثرات کمتر است و هرچه تحریم ها بیشتر می شود سخت کوشی و دلسوزی پژوهشگران در شرکت های دانش بنیان و فناور و اساتید و اطبا و کادر نظام بهداشت و درمان کشور بیشتر می شود.
توضیح اینکه در این نشست موضوعات مربوط به اثار تحریم بر دانشگاه ها و مراکز علمی، وظایف سازمان های بین المللی در کشورهای تحت تحریم، تحریم و سلامت و تجربیات بین المللی، دیپلماسی سلامت بر مبنای تحریم، نتایج مطالعه تاثیر تحریم بر بیماران مولتیپل اسکلروزیس، تاثیر تحریم بر نظام دارویی کشور و یافته های کمی و کیفی پژوهش بررسی شد و دکتر علیرضا کوهکن مشاور دیپلماسی علمی وزیر امور خارجه و دکتر کرامر از دانشگاه بیلفلد آلمان، دکتر محمد عبدالهی دانشمند یک درصد برتر دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتر محمدعلی صحرائیان رئیس مرکز تحقیقات ام اس دانشگاه از سخنران ویژه این نشست بودند.

تاثیر تحریم‌ها بر نظام دارویی
دکتر محمد عبداللهی استاد داروشناسی و سم شناسی دانشگاه، تاثیر تحریم بر نظام دارویی کشور را تببین کرد و در همان ابتدای صحبت تاکید کرد که مباحث مربوط به اثرات تحریم ها بر سلامت نباید به گونه ای اغراق آمیز بیان شود که موجب ایجاد استرس در بیماران شود چون همه دارای آگاهی یکسان در مورد مباحث تخصصی مورد نظر را ندارند و ممکن هست با استرس بی مورد مواجه شوند که به مراتب خطرناک تراز خود تحریم دارو است.
دکتر عبداللهی اشاره کرد که تحریم ها ممکن هست بر مراحل تولید مواد اولیه دارویی و سپس مراحل فنآوری تولید دارو و بالاخره مراحل انتقال ارز تاثیر گذار باشند. معمولا کارخانه های دارویی در همه جای جهان به جای تولید همه مواد اولیه دارویی مورد نیاز، سعی می نمایند آن را از صنایع معروف فروشنده خریداری کنند لذا لازم نیست همیشه مواد اولیه را کارخانجات داروسازی خودشان تولید نمایند بلکه آن را از فروشندگان مورد اطمینان و حرفه ای می خرند اما در کشور ما تحریم با تاثیر بر خرید از سوئیفت بانکی باعث مشکل شده است که این اقدام خودش یک اقدام غیر حقوق بشری هست و هر کشور آن را اجرا کند در آن جرم تاثیر منفی بر درمان بیماران، شریک هست. بانک تجارت ایران در سال 1371 به عنوان نخستین بانک به شبکه سوئیفت متصل شد و در پی آن بانک‌های صادرات، ملی، ملت و سپه بعدها به عضویت این شبکه درآمدند. شبکهٔ سوئیفت ایران از روز شنبه ۲۷ اسفند ۱۳۹۰ در راستای تحریم‌های اروپایی قطع شد که اقدامی غیر حقوق بشری هست و اشاره ای به معافیت دارو و بیماران نشد. لذا در ابتدا باعث شد مواد اولیه دارویی را نتوانیم بخریم و به ناچار تولید کنیم. داروسازان دانشگاهی با هدایت بقیه سکان دار اقدامی بزرگ شدند و بسوی تولید مواد اولیه دارویی در مقیاس بزرگ رفتند.
متخصص داروشناسی و سم شناسی و استاد دانشگاه، داروسازی را شامل دو وجه تولید مواد اولیه و فناوی تولید دارو بیان کرد و گفت: اگر ماده اولیه از کیفیت لازم برخوردار نباشد داروی تولید شده اثربخشی لازم را نخواهد داشت. لذا با داشتن قدرت تولید مواد اولیه دارویی باید مراقبت کنیم تا از لحاظ فیزیکوشیمیایی حدااکثر کیفیت و خلوص را داشته باشند.
استاد داروشناسی و سم شناسی دانشگاه بر احیای کامل فعالیت شورای بررسی و تدوین داروهای ایران تاکید کرد و گفت: امروزه برای کاهش و کنترل عوارض داروها از داروهای جدید ترکیبی استفاده می کنند و فعالیت این شورا می تواند به تولید این داروها در کشور کمک کند. کشور ایران همیشه در زمینه داروهای جدید باید آگاه باشد و بر اساس مطالعات فارماکواکونومیک و سود و زیان و اثربخشی بداند وجود کدام داروها برای کشور خیلی ضروری است و از هزینه های درمان می کاهد. در حال حاضر داروهای موثر جدیدی هستند که لازم است مجوز این شورا را گرفته و در کشور تولید شوند. بهترین راه برای تولید سریع، قراردادهای ویژه داروهای تحت لیسانس با انتقال تکنولوژی ساخت،است.
وی در ادامه تاکید کرد مسئله دارو و تجهیزات پزشکی درمانی یک مسئله یا نیاز لوکس نیست بلکه یک نیاز واقعی و کمک کننده به ادامه زندگی برای بیماران محتاج برای حفظ کیفیت مناسب می باشد. این موضوع توسط کشور خودمان قطع شده است لذا لازم است سریعا احیا شود تا دوران تحریم را با موفقیت پشت سر بگذاریم.
دکتر عبداللهی مدیریت صحیح و استفاده از نیروی انسانی کارآمد و عالم با تجربه را در رفع اثرات تحریم ها خیلی موثر دانست و گفت: علم داروسازی یک موضوع استراتژیک و بین المللی برای همه کشورهاست لذا همکاری وزارتخانه های مرتبط از جمله وزارت امور خارجه را می طلبد.
وی تاکید کرد کارخانه های داروسازی با کنار هم قرار گرفتن تخصص های گوناگون از شیمی و فیزیک و مهندسی های مختلف گرفته تا امور رایانه و هوش مصنوعی و تجهیزات پزشکی، اداره می شود. تصمیم گیری های درست و شجاعانه و عالمانه داروسازان در این مجموعه های علمی بسیاری از مشکلات را برطرف می کند و بر اساس نیاز جامعه، سرمایه گذاری برای تولید داروهای حیاتی انجام می شود. بر اساس شرایط فعلی، دانستن مشکلات ناشی از تحریم و اطلاع از راه حل مناسب برای عبور از آن، قسمتی از تخصص های کسب شده این مجموعه های علمی در زمان تحریم است. آمریکا و کشورهای همراه با سیاست های آن عملا بمدت 40 سال مردم و بیمارن ایران را مورد هدف قرار داده اند و حتی دپارتمان های ویژه تحریم در دولت خود برای امور تحریم مردم دیگر کشورها تولید کرده اند. اصولا همه کشورها از نظر قوانین مورد اتحاد بین المللی در سازمان ملل مثل یکدیگر هستند و هیچ دولتی نمی تواند اقدام به تدوین قانون تحریم یا تنبیه و تشویق دیگر کشورها نماید که حتما در مخالفت با همان قوانین سازمان ملل هست. ضمنا آمریکا پلیس دنیا نیست بلکه کشور از مجموعه کشورهای عضو سازمان ملل است.
نمی توان گفت تحریم ها اثری بر بهداشت و درمان مردم ایران و رشد علمی مرتبط نداشته است اما اینگونه تحریم ها ملتی با سابقه هشت هزار ساله را به سختی به زمین خواهد زد اما خصوصیات وحشیانه کشورهای تحریم کننده را به سرعت و راحتی نشان داده است. در همین زمان ایران یکی از مقاصد مسافرت به کشور برای انجام امور جراحی و دندانپزشکی هست و حتی بسیاری از داروها به کشورهای دیگر صادر می شود. این مجموعه اقدامات توسط نیروهای علمی وطن دوست و شجاع و عالم انجام می شود که هرگز اجازه تحقیر این مردم را توسط تحریم یا اقدامات مشابه نمی دهند نمره این افراد بیست از بیست است و در مورد شجاعت ایشان باید کتاب ها نوشت تا در تاریخ ثبت شوند.