نشست خبری به مناسبت روز سالمند در دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد
چالشها و ضرورت آمادگی جامعه در برابر افزایش جمعیت سالمندی
دکتر سید رضا رئیس کرمی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر احمد خاتون آبادی، رئیس دانشکده تواتبخشی و مدیر گروه سالمندشناسی و دکتر علیرضا نمازی، مدیرگروه طب سالمندی دانشگاه در نشست خبری به مناسبت روز سالمند که با حضور اصحاب رسانه برگزار شد، وضعیت جمعیت سالمندان در کشور و چالشهای پیشرو را تشریح کردند.
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علوم پزشکی تهران، نشست خبری روز جهانی سالمند در دانشگاه علوم پزشکی تهران چهارشنبه 9 مهر ۱۴۰۴ با حضور دکتر سید رضا رئیس کرمی رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر احمد خاتون آبادی، رئیس دانشکده تواتبخشی، دانشیار و مدیر گروه سالمندشناسی، دکتر علیرضا نمازی، مدیرگروه طب سالمندی دانشگاه و مسعود آسیما، مدیر روابط عمومی و اطلاع رسانی دانشگاه در سالن مدافعان سلامت ستاد مرکزی برگزار شد.
دکتر رئیس کرمی در ابتدای این نشست با اشاره به اهمیت توجه به موضوع سالمندی در کشور، گفت: "در ایام مناسبتی این فرصت ایجاد میشود تا توجه خاصی به موضوعات مرتبط و مهم که در جامعه وجود دارد، تمرکز و تامل کنیم و هشدارهای لازم در خصوص مشکلات آینده را بیان کنیم."
وی با اشاره به کاهش رشد جمعیت در کشور افزود: "در سال گذشته برای نخستین بار رشد جمعیت کشور به زیر یک میلیون نفر رسید و در برخی استانها، نظیر استان گیلان، رشد جمعیت منفی شده است، این روند بسیار نامطلوب و پرمخاطره می باشد و اگر ادامه پیدا کند در آینده نه چندان دور آثار زیانبار خود را نشان خواهد داد و پیشبینی میشود که جمعیت سالمندان کشور از 12 تا 13 درصد فعلی به حدود 26 درصد برسد."
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در ادامه به تأثیرات این تغییرات جمعیتی بر حوزه سلامت و خدمات بهداشتی و درمانی کشور اشاره کرد و گفت: "با افزایش جمعیت سالمندان، مشکلاتی مانند شیوع بیماریهای قلبی، دیابت، سکتههای مغزی و فشار خون در جامعه افزایش پیدا خواهد کرد. این امر نیاز به مراقبتهای خاص از جمله تخت های سیسییو و آیسییو را افزایش میدهد. در حال حاضر کمبود تختهای ویژه احساس میشود و این مشکل با رشد جمعیت سالمندان تشدید خواهد شد."
وی همچنین به کمبود نیروی متخصص در حوزه سالمندی اشاره کرد و افزود: "تعداد متخصصان سالمندی در کشور محدود است و سیستم سلامت کشور آمادگی پذیرش این حجم از سالمندان را ندارد. علاوه بر این،سیستم حمل و نقل عمومی و سایر امکانات شهری نیز برای نیازهای سالمندان مناسبسازی نشده است."
دکتر رئیس کرمی ادامه داد: "با توجه به کاهش تعداد فرزندان در بسیاری از خانوادهها، در آینده بسیاری از سالمندان مجبور به زندگی در مراکز نگهداری یا به تنهایی در خانههای خود هستند و این وضعیت تأثیرات منفی زیادی بر سلامت جسمی و روانی این عزیزان خواهد داشت."
وی تأکید کرد برای مقابله با چالشهای سالمندی پیش رو، باید تمام نهادهای مرتبط، از جمله دانشگاهها، رسانهها، شهرداری ها و وزارت بهداشت همافزایی کنند: "ما باید آمادگی لازم را برای خدمترسانی به سالمندان فراهم کنیم. این مسئله باید در تمامی حوزهها از جمله پژوهش، بهداشت، درمان و آموزش مد نظر قرار گیرد."
رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران در پایان سخنان خود ابراز امیدواری کرد که توجه به موضوع سالمندی در کشور منحصر به روز سالمندی نباشد بلکه آغاز یک حرکت مستمر و همکاری چندجانبه و بین بخشی میان رسانههای جمعی، نهادهای آموزشی، درمانی و پژوهشی و دستگاه های متولی خدمت رسانی عمومی باشد.
وی افزود: "هدف ما افزایش سطح سواد سلامت جامعه در حوزه سالمندی است تا بتوانیم ضمن پیشگیری ممکن از مخاطرات سالمندی، خدمات بهتری به این عزیزان ارائه دهیم."
جمعیت سالمند کشور نیازمند توجه ویژه به زیرساختها و خدمات بهداشتی است
در نشست خبری روز جهانی سالمند دکتر علیرضا نمازی شبستری، مدیر گروه طب سالمندی دانشگاه، با اشاره به چالشها و نیازهای جمعیت سالمند کشور و هشدار درباره رشد سریع جمعیت سالمندی در ایران، بر لزوم ایجاد زیرساختهای مناسب، توجه به خدمات بهداشتی و درمانی و فرهنگسازی برای تکریم این قشر ارزشمند تأکید کرد.
وی با اشاره به اینکه سالمندی یکی از مهمترین مسائل جهانی است، گفت: «سالمندی یکی از بحثهای روز دنیاست و کشور ما نیز مستثنی از این قضیه نیست. یکی از بزرگترین چالشها در حال حاضر در دنیا، روند رو به رشد جمعیت سالمندی است که به طور خاص در کشورهای توسعه یافته، مانند ژاپن و کشورهای اروپایی، روند سالمندی در مدت طولانی اتفاق افتاده و از مدتها قبل شروع به برنامهریزی و فراهمآوری زیرساختهای لازم کردهاند. اما در کشور ما این روند به شکل یک سونامی در مدت زمان کوتاهی ایجاد شده است و ما در شرایطی قرار داریم که فرصت کمتری برای آمادهسازی زیرساختها داریم.»
وی ادامه داد: «طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، هر کسی که بالای ۶۰ سال داشته باشد، سالمند محسوب میشود، اما در بسیاری از کشورهای پیشرفته، این سن به ۶۵ سال افزایش یافته است. طبق آمارها، اگر بیش از ۸ درصد از جمعیت یک کشور بالای ۶۵ سال باشند، آن کشور به عنوان کشوری سالمند شناخته میشود. به طور کلی، ایران اکنون جزو کشورهای سالمند محسوب میشود.»
دکتر نمازی شبستری با اشاره به دلایل افزایش جمعیت سالمندان بیان کرد: « پیشرفت تکنولوژی و علم به خصوص در حوزه بهداشت و درمان رشد چشمگیری داشتهاند و این موضوع باعث شده است که عمر افراد طولانیتر و کیفیت زندگیشان بهتر شود. همچنین، تغییرات در سبک زندگی، بهبود تغذیه و افزایش امید به زندگی از دیگر عواملی هستند که سبب افزایش تعداد سالمندان میشوند.»
وی همچنین به چالشهای مختلفی که سالمندان با آن مواجهاند، اشاره کرد و گفت: «سالمندی با چالشهای اقتصادی، بهداشتی، اجتماعی و زیرساختی همراه است. یکی از بزرگترین مشکلات اقتصادی سالمندان، کاهش نیروی مولد و افزایش فشار به صندوقهای بازنشستگی است. از سوی دیگر، در حوزه بهداشت و درمان، سالمندان نیازمند خدمات ویژهتری هستند، از جمله مراقبتهای در منزل، بستری در بیمارستانها و خدمات دارویی ویژه.»
دکتر نمازی شبستری در ادامه به چالشهای فرهنگی و اجتماعی نیز اشاره کرد و گفت: «متأسفانه در جوامع مدرن، سالمندان گاهی از جامعه طرد میشوند و در انزوا قرار میگیرند. این موضوع میتواند تأثیرات منفی زیادی بر سلامت روانی و جسمی آنان بگذارد. در فرهنگ ما احترام به سالمندان همیشه مورد توجه بوده است، اما با توجه به افزایش جمعیت سالمندان و کاهش نرخ تولد، ممکن است این ارزشها تحت فشار قرار بگیرد.»
وی در بخش دیگری از سخنان خود به چالشهای زیرساختی و شهری پرداخت و اظهار داشت: «برای سالمندان باید شرایط مناسبتری در شهرسازی و طراحی فضاهای عمومی فراهم کنیم. پیادهروها، ساختمانها، آسانسورها و رمپها باید به گونهای طراحی شوند که سالمندان به راحتی بتوانند از آنها استفاده کنند و دچار مشکلاتی مانند سقوط نشوند. علاوه بر این، باید به دسترسی آسان به خدمات بهداشتی و درمانی نیز توجه ویژهای داشته باشیم.»
دکتر نمازی شبستری در پایان تأکید کرد: «جمعیت سالمند سرمایهای بزرگ از تجربه و حکمت است. ما باید به سالمندان احترام بگذاریم و شرایطی را فراهم کنیم که آنها بتوانند زندگی بهتری داشته باشند. وظیفه ماست که برای این عزیزان زیرساختهای لازم را ایجاد کرده و در زمینه فرهنگسازی در مورد اهمیت تکریم سالمندان گام برداریم.»
وی در پایان افزود: «امیدواریم با همکاری تمامی نهادها و ارگانها، بتوانیم در جهت بهبود شرایط زندگی سالمندان و رفع چالشهای موجود، قدمهای مؤثری برداریم.»
تأکید بر اهمیت توانبخشی سالمندی
در این نشست، دکتر سید احمدرضا خاتون آبادی، رئیس دانشکده توانبخشی و مدیر گروه سالمندشناسی دانشگاه، ضمن تشریح چالشهای موجود در حوزه سالمندی، به اهمیت توجه ویژه به توانبخشی در این گروه سنی اشاره کرد.
دکتر خاتون آبادی در ابتدای سخنان خود با اشاره به پیشرفتهای چشمگیر در حوزه خدمات پزشکی و افزایش تعداد سالمندان در جامعه، تاکید کرد: «با وجود اینکه وضعیت خدمات پزشکی بهبود یافته است و بسیاری از مشکلات بهداشتی برطرف شده، اما از طرفی رشد جمعیت سالمندی نیز به معنای افزایش مشکلات مرتبط با این گروه است.»
وی در ادامه به ضرورت توجه به «توانبخشی سالمندی» بهعنوان یکی از حلقههای مفقوده در خدمات سلامت اشاره کرد و افزود: «توانبخشی درواقع مکمل تمامی خدمات پزشکی است. اگر مراحل درمان بهدرستی انجام شود، اما توانبخشی بهدرستی انجام نشود، تمام زحمات دیگر از بین خواهد رفت.»
دکتر خاتون آبادی به سه مرحله کلیدی در توانبخشی سالمندان اشاره کرد و گفت: «ما باید به سه بخش اصلی توجه کنیم: نخست، توانمندسازی افراد سالم قبل از ورود به دوران سالمندی. این افراد باید تحت برنامههای پیشگیرانه قرار گیرند تا با گذر زمان مشکلات شناختی، فیزیکی یا حسی نداشته باشند. دوم، سالمندان سالم که در حال وارد شدن به دوران سالمندی هستند باید تحت آموزشهای شناختی و فیزیکی قرار گیرند تا از بروز مشکلات پیشگیری شود.»
وی ادامه داد: «آمارها نشان میدهند که بین 40 تا 50 درصد سالمندان دچار مشکلات بلع میشوند که اگر بهموقع درمان نشود، ممکن است به عفونتهای ریه و بستری شدن در بیمارستان منجر شود.»
در مرحله سوم، دکتر خاتون آبادی به سالمندانی اشاره کرد که دچار مشکلات جدیتری مانند سکته مغزی یا اختلالات دمانس هستند. وی افزود: «افرادی که سکته مغزی میکنند یا دچار مشکلات عصبی میشوند، به دلیل آسیب به بخشهای مختلف بدن، نیاز به مراقبتهای ویژه دارند. بهویژه برای سالمندانی که دچار اختلالات تکلم یا مشکلات شناختی هستند، باید برنامههای توانبخشی ویژهای طراحی شود.»
چالشهای سبک زندگی سالمندان
رئیس دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تهران همچنین به مشکلات سبک زندگی سالمندان اشاره کرد و گفت: «سالمندان امروزی بیشتر در خانههای کوچک و محدود زندگی میکنند. بسیاری از آنها برای انجام فعالیتهای روزمره خود به دشواری میافتند و حتی گاهی توانایی رفتن به پارک یا انجام فعالیتهای فیزیکی را ندارند. این محدودیتها باعث کاهش کیفیت زندگی و همچنین افزایش مشکلات جسمی و روحی میشود.»
دکتر خاتون آبادی با اشاره به تغییرات اجتماعی و سبک زندگی نسلهای جدید، به مشکلات فیزیکی ناشی از این تغییرات پرداخت و افزود: «سالمندان در گذشته با فعالیتهای بدنی بیشتری مانند کار در حیاط یا پیادهرویهای روزانه مواجه بودند، اما امروز به دلیل کوچک شدن خانهها و محدودیتهای حرکتی، این فعالیتها کاهش یافته است. این امر باعث بروز مشکلات جسمی و روانی میشود.»
ضرورت توسعه روشهای نوین توانبخشی
وی همچنین بر اهمیت استفاده از روشهای نوین مانند بازیهای شناختی و استفاده از تکنولوژی برای مشغول کردن سالمندان تاکید کرد: «یکی از روشهای مؤثر، استفاده از بازیهای موبایلی و دیگر ابزارهای دیجیتال است که میتواند در تقویت توانمندیهای شناختی سالمندان مؤثر باشد. البته باید توجه داشت که این برنامهها باید بهصورت صحیح و هدفمند طراحی شوند.»
جمعبندی و درخواست برای تداوم جلسات آموزشی
در پایان، دکتر خاتون آبادی از مسئولان دانشگاه و مدیر روابط عمومی خواست تا این نوع جلسات و نشستها را بهطور منظم ادامه دهند و به آگاهیرسانی در خصوص مشکلات سالمندان و اهمیت توانبخشی در این گروه سنی توجه بیشتری داشته باشند: «اگر خانوادهها و سالمندان از مشکلات احتمالی آگاه نباشند، ممکن است عوارض خطرناکتری بروز کند. این اطلاعات باید بهصورت منظم در اختیار جامعه قرار گیرد.»
درج نظر