توصیه های تغذیه ای و دارویی در ماه مبارک رمضان

توصیه های دارویی در ماه مبارک رمضان
-  بارداری، شیردهی و برخی از بیماریها مانند دیابت، فشارخون، روده تحریک پذیر، یبوست، زخم های سیستم گوارشی (معده و اثنی عشر)، اختلالات کلیوی، بیماریهای اعصاب و روان و آسم  همگی از شرایط جسمی هستند که فرد ملزم می باشد پیش از اقدام به روزه داری، با پزشک معالج خود در خصوص اقدام به روزه داری و همچنین نحوه مصرف داروها، مشورت نماید.
-  بیماران مبتلا به بیماری انسدادی ریوی (COPD) و صرع خصوصاً در معرض خطر تغییر دوز دارو در ایام روزه داری می باشند. پزشکان علاوه بر اینکه باید به بیماران صرعی که با قطع دارو دچار بازگشت حملات تشنجی می شوند مشاوره دقیق بدهند، باید به بیماران مبتلا به آسم که با قطع داروهای استنشاقی و افشانه های تنفسی دچار حملات آسمی می شوند توصیه های لازم را ارائه بنمایند.
-  برخی از داروهای ضد التهاب این قابلیت را دارند که دوبار در طول روز مصرف شوند. مصرف این گونه داروها را می توان با مشورت پزشک و داروساز به زمان افطار یا سحر موکول نمود.
در فرد روزه دار، پزشک معالج، جهت درمان عفونت می تواند اقدام به تجویز آنتی بیوتیک هایی بنماید که به جای چند بار مصرف در طی روز، یک یا دو بار در روز مصرف شود.
-  برخی از داروها نیز به شکل آهسته رهش در بازار دارویی موجود می باشند. در مورد این داروها بجای مصرف سه تا چهار بار در روز، پزشک می تواند داروی آهسته رهش که یکبار در روز تجویز می شود توصیه نماید.
-  تغییر نحوه مصرف برخی از داروها (از شکل خوراکی به شکل پوستی) در این ایام نیز بنا به تجویز پزشک ممکن می باشد. در صورت وجود این شکل دارویی، بجای مصرف برخی از داروهای خوراکی، پزشک معالج می تواند  آنها را به شکل زیست چسب (بر روی پوست) تجویز نماید.
-  درخصوص بیماران دیابتی، هرچند روزه داری برای برخی از مبتلایان به دیابت بنا بر تشخیص پزشک معالج می تواند مفید باشد، ولی تغییر خودسرانه دوز دارو و رژیم غذایی در برخی دیگر می تواند بسیار خطرناک باشد. بیمارانی که انسولین مصرف می نمایند قبل از اقدام به روزه داری باید با پزشک معالج خود مشورت نمایند. در تمامی بیماران دیابتی، تنظیم و کنترل مرتب قند خون بسیار مهم می باشد.
-  نکته بسیار مهمی که در خصوص سلامت بانوان لازم به ذکر است، استفاده خودسرانه از داروهای ضد بارداری ترکیبی مانند LD جهت قطع خونریزی دوران قاعدگی و به منظور کامل کردن روزه در ماه رمضان می باشد. مصرف قرص های ضد بارداری ترکیبی به روشی که منجر به قطع قاعدگی شود، علاوه بر این که چرخه هورمونی مصرف کننده دارو را مختل خواهد کرد، تبعات خطرناکی مانند اشکالات انعقادی و ایجاد لخته در عروق اندامهای تحتانی و حتی عروق مغزی به دنبال خواهد داشت. شیوع این عارضه با افزایش سن افزایش می یابد و این امر هشداری است برای بانوانی که در سنین بالای 35 سال هستند و قصد مصرف داروهای ضد بارداری بدون تجویز پزشک را دارند. لذا توصیه می شود در هر زمینه خصوصاً مصرف دارو با پزشک و داروساز مشورت شود.

 توصیه های نحوه مصرف داروها در ماه مبارک رمضان
1- روزه دار عزيز، چنانچه مبتلا به بيماري خاصي هستيد كه مجبور به مصرف دارو در ايام ماه مبارك رمضان مي باشيد، قبل از هر چيز با پزشك معالج خود مشورت نماييد. در زمان روزه داري هيچگاه وعده هاي داروي خود را خودسرانه حذف و یا به زمان دیگری موکول ننمایید. چه بسا اين عمل شما سبب اختلال در روند درمان می گردد. مصرف بسياري از داروها را مي توان پس از مشوت با پزشك به زمان سحري يا افطار منتقل نمود.
2- روزه دار عزيز، چنانچه مبتلا به بيماري مزمن مانند فشارخون، چربي خون، ديابت، بيماري هاي قلبي عروقي و بيماري كليوي مي باشيد، در این خصوص که آیا روزه داری برای شما بدون اشکال است یا خیر و همچنین در صورت بی خطری، در مورد نحوه مصرف دارو و رژيم غذايي مناسب در ماه مبارک رمضان، مشورت نماييد.
3- بیماران دیابتی باید پیش از شروع ماه مبارک تحت بررسی پزشکی قرار گیرند. بیماران باید از نظر سطح قند خون، فشار خون، چربی خون، انعقاد خون و بررسی های کلی وضعیت بیوشیمی خون پایش گردند و بر این اساس رژیم غذایی و دارویی مختص هر بیمار قبل از شروع ماه مبارک تعیین گردد.
4- هم بیماران و هم خانواده مبتلا به دیابت باید در رابطه با خطرات تهدید کننده و عوارض روزه داری مورد مشاوره قرار گرفته و آموزش های لازم را دریافت کنند.

 توصیه های تغذیه ای در ماه مبارک رمضان
تغذیه ی صحیح در ماه مبارک رمضان مانند سایر اوقات، به معنی رعایت دو اصل "تنوع" و "تعادل" در برنامه ی غذایی است. "تنوع" به معنی استفاده ازگروه های غذایی اصلی شامل نان و غلات، شیر و مواد لبنی، سبزی ها، میوه ها و گروه گوشت و جایگزین های آن و "تعادل" بدین معنی است که از همه ی گروه های غذایی به مقدار کافی مصرف کرده و از کم خوری یا پرخوری پرهیز شود.
- وعده هاي غذايي در ماه رمضان به سه وعده افطاري، شام و سحري تقسيم مي شوند و افرادي كه در ماه رمضان روزه مي گيرند بايد به اين نكته توجه داشته باشند كه خوردن افطاري و سحري با رعايت اعتدال ضروري است.

 توصیه های تغذیه ای مربوط به وعده سحری
- وعده سحری باید تامین کننده بیشتر انرژی بدن در طول روز باشد. در وعده سحری، مصرف غذاهاي سبك و مختصر شامل گروه هاي غذايي شير و لبنيات (مانند شير، ماست و پنير)، ميوه ها و سبزي ها، نان و غلات (مانند برنج و نان) توصيه مي شود مانند نان و پنير و سبزي كه يكي از عادات خوب غذايي هموطنان در اين ايام است.

سه عمل نادرست که روزه داران در وعده سحری انجام می دهند
1- روزه داری بدون میل کردن وعده سحری: برخلاف تصور برخي افراد، روزه بدون سحري نه تنها موجب كاهش وزن نمي شود بلكه بدليل افت شديد قند خون در طي روز موجب مي شود تا شخص روزه دار در زمان افطار تمايل بيشتري براي خوردن غذاهاي شيرين و چرب پيدا كند و همين موضوع در نهايت منجر به اضافه وزن و چاقي مي شود.
2- استفاده از مواد غذایی با انرژی بالا از جمله مواد چرب و قندی: بسياري از افراد معتقدند هنگام سحري بايد از مواد غذايي كه انرژي بالايي دارند استفاده كنند تا در طول روز احساس گرسنگي نكنند به همين خاطر به خوردن غذاهای پرچرب رو می آورند در حالیکه مصرف مواد غذايي پرچرب تشنگي شديدي را در طول روز برای فرد به ارمغان آورده و باعث ايجاد مشكلات عديده اي از جمله چاقی و ناراحتی های گوارشی در افراد میگردد.
3- نوشیدن بیش از حد نرمال چای در وعده سحری: از نوشيدن بيش از اندازه چای در وعده سحري اجتناب نمائيد چون چاي باعث افزايش دفع ادرار و از دست رفتن نمك هاي معدني كه بدن شما در طول روز به آن احتياج دارید مي شود.

 توصیه های تغذیه ای مربوط به وعده افطار
افراد بايد افطار خود را با يك يا چند عدد خرما، چاي كمرنگ يا شير ولرم به همراه مقداري نان، سبزي و پنير آغاز كنند.
- استفاده از ميوه ها و سبزیجات در زمان افطار و در فاصله زماني بين افطار تا سحر به دليل اينكه منبع خوبي از فيبر هستند براي دستگاه گوارش مفيد بوده و مانع بروز يبوست مي شود. مواد غذایی پرفیبر آب زیادی در خود جذب می کنند و بدن می تواند این آب را به آهستگی در طول روز جذب کند. لازم بذکر است که مصرف خرما در ماه مبارك رمضان در تنظيم قند خون بسيار مفيد اســـت لــذا تـــوصيه مي شود كه در وعده افطار حتي المقدور 3 تا 5 عدد خرما مصرف شود و البته از مصرف بيش از حد خرما نيز مانند ساير شيريني ها پرهيز شود.

 کارهای نادرست که باید از انجام آنها در وعده افطار پرهیز کنیم
1- يكي از عادات غذايي نادرست روزه داران اين است كه به دليل تشنگي زياد، افطار را با آب سرد و یا نوشیدنی های سرد شروع مي كنند که توصيه مي شود افطار را با  نوشیدنی های گرم و يا ولرم مانند آب ولرم، چاي کمرنگ و شیر گرم آغاز كرده و سپس از خرما يا كشمش استفاده كنند زيرا اين دو سبب كنترل اشتها شده و از پر خوری به هنگام افطار ممانعت مي كنند و مصرف آب زياد به هنگام صرف افطار سبب اختلال در هضم مواد غذايي مي شود. بعد از صرف سحري نيز بســـياري از روزه داران از بيــــم تشنــــگي در طول روز به مقدار فراوان آب مي نوشند كه عادت صحیح غذایی نيست.
2- مصرف بيش از حد مواد غذايي شيرين و پرچرب و سرخ شده (از جمله آش رشته غلیظ، حلیم، زولبیا و بامیه و انواع شیرینی جات) هنگام افطار منجر به تشنگي مي شود و مصرف نوشيدني هاي زياد به خصوص مايعات خنك با رقيق كردن اسيد و آنزيم هاي دستگاه گوارش باعث اختلال در هضم و جذب مواد غذايي مي گردد.

 توصیه های تغذیه ای مربوط به وعده شام
-  شام خود را با غذاهاي سبك كم قند و فيبردار مثل سوپ و سبزي ها يا سالاد كه فشار چنداني به معده وارد نمي كند شروع كرده و سپس سراغ شام اصلي برويد.
-  مصرف مایعات مثل آب آشامیدنی، آب میوه، شیر کم چربی، دوغ بدون نمک و کم چرب در فاصله پس از افطار تا هنگام خوابیدن کمک می کند که تعادل آب و الکترولیت های بدن شما در هنگام روزه داری حفظ شود.

 منابع:

-  ستاد مرکزی اطلاع رسانی داروها و سموم
-  سازمان غذا و دارو - وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی
-  تحقیق و توسعه - معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران
-  تلفن ثبت و رسیدگی به شکایات معاونت: 66469727