انسولين هورموني است كه از لوزالمعده ترشح مي‌شود. گروهي از افراد مبتلا به ديابت ممكن است به تزريق انسولين نياز داشته باشند. چرا كه در بدن آن ها، انسولين به مقدار كافي توليد نمي‌شود يا به خوبي عمل نمي کند.

كاركرد انسولين در بدن چیست
انسولين كليدي است كه قفل در سلول ها را به‌روي قند باز كرده و باعث ورود قند به درون سلول ها و توليد انرژي مي‌شود.
در صورتي‌كه گلوكز (قند) به هر دليلي نتواند وارد سلول هاي بدن شود، قند موجود در جريان خون زياد مي شود و اصطلاحاً مي‌گوييم قندخون بالاست.
اگر قندخون براي مدت طولاني بالا باقي بماند، شاهد بروز عوارض خطرناكي خواهيم بود. به‌علاوه هنگامي‌كه قندخون از حدي بالاتر رود، كليه‌ها آن را از طريق ادرار دفع مي كنند، به اين ترتيب دفع ادرار افزايش پيدا مي‌كند و در نتيجه باعث بروز علائمي نظير احساس خستگي، تشنگي وگرسنگي مي شود و ممكن است وزن بدن نيز كاهش يابد.

کدام بيماران ديابتي به تزریق انسولين نياز دارند
بيماران مبتلا به ديابت نوع 1
در بدن اين افراد انسولين ساخته نمي‌شود و يا به مقدار بسيار كم ترشح مي‌شود، لذا براي اين دسته از بيماران تزريق انسولين ضروري است.
گاهي اوقات در موارد خفيف ديابت نوع1، بيماران به تزريق مقدار کمي انسولين نياز دارند هر چند که ممکن است مقدار انسولين لازم کم باشد ولي تزريق اين مقادير کم هم حتماً لازم بوده و قابل چشم پوشي نيست.  
بعضي از بيماران مبتلا به ديابت نوع2
- اين بيماران اگر در شرايط تنش ‌زا مثل عفونت، بيماري هاي حاد، جراحي و درمان با داروهایی مانند كورتون قرار داشته باشند ممکن است نياز به تزريق انسولين پيدا کنند.
- افراد مبتلا به ديابت نوع دو كه قندخونشان با داروهاي خوراكي پايين‌آورنده قندخون و برنامه غذايي مهار نمي‌شود ناگزيرند كه انسولين تزریق کنند.
- گاهي اوقات ترکيب انسولين و داروهاي خوراکي به بيماران مبتلا به ديابت نوع دو تجويز مي شود.
افراد مبتلا به ديابت بارداري
در حال حاضر مصرف داروهاي خوراکي پايين آورنده قندخون در زمان بارداري توصيه نمي شود. و اگر پرهيز غذايي به تنهايي قادر به مهار قندخون خانم باردار مبتلا به ديابت نباشد تزريق انسولين اجتناب ناپذير است.

 اشكال مختلف انسولين کدامند
رايج ترين انواع انسولين موجود در ايران انسولين NPH و رگولار هستند. اين دو نوع انسولين از نظر زمان شروع، حداکثر و خاتمه اثر متفاوت هستند.

افق‌ها، انواع جديد انسولين
 هر چند که انواعي از انسولين خوراکي در سطوح تحقيقاتي و بعضاً در سطح محدود در تعداد کمي از داوطلبين تحت آزمايش قرار دارند اما براي استفاده روزمره در درمان عموم بيماران هنوز در دسترس نيستند. براي مثال انسولين هاي استنشاقي و خوراکي در مراکز تحقيقاتي مورد بررسي هستند اما هنوز وارد بازار مصرف نشده اند و يا بعد از ورود به بازار مصرف در چند سال گذشته به علت بروز مشکلاتی مجدداً جمع آوری شده اند.
در حال حاضر يک نوع افشانه انسولين که از طريق مخاط دهان جذب می شود وجود دارد که به جای انسولين رگولار می تواند مصرف شود.
انواع جديد انسولين
ليسپرو: اين انسولين کوتاه اثر، براي مهار افزايش ناگهاني قند خون بعد از غذا، مصرف مي شود. اين نوع انسولين از15دقيقه مانده به مصرف غذا تا مدت کوتاهي بعد از غذا قابل تزريق است.
آسپارت: اين انسولين هم، قندخون بعد از غذا را مثل انسولین ليسپرو تنظيم مي کند، ولي زودتر به اوج اثر مي رسد و طول اثر کم تري دارد.
گلارژين: اين نوع انسولين طولاني اثربوده و آهسته جذب مي شود، سطح آن در طول 24 ساعت نسبتاً ثابت است وروزانه يک بار تزريق آن کافی است و کم تر از انواع ديگر باعث افت قندخون مي شود.
انواع ياد شده تنها در موارد خاص و با نظر پزشک معالج قابل استفاده هستند.

ويال‌هاي انسولين سالم چه ویژگی هایی دارند
ويال‌هاي انسوليني را كه در زير مي‌بينيد، طبيعي و قابل استفاده هستند:
-  ويال انسولين رگولار (كريستال) سالم كاملاً شفاف و يك‌دست به‌نظر مي‌رسد.
- ويال انسولين NPH سالم، پس از يك تكان ملايم و غلتاندن كف دست، يك‌دست به نظر مي رسد.

نشانه های ويال‌ انسولين غيرقابل استفاده کدامند
اين ويال‌هاي انسولين غيرقابل استفاده هستند:
- پس از يك تكان ملايم انسولين در ته ويال معلق است.
- انسولين دانه دانه به نظر مي رسد و يک نواختي خود را از دست داده است.
- انسولين داخل ويال يخ زده است.

شيوه نگه داري انسولين چگونه است
براي نگهداري مناسب ويال‌هاي انسولين، رعايت نكات زير توصيه مي‌شود:
- ويال‌هاي انسولين خود را در معرض سرما يا گرماي شديد قرار ندهيد.
- انسولين را دور از نور مستقيم خورشيد نگه‌داريد. براي مثال ويال انسولين را پشت شيشه پنجره آفتاب‌گير اتاقتان نگذاريد
- هرگز ويال‌هاي انسولين را داخل فريزر، جايخي و ... قرار ندهيد. چراكه انسولين يخ‌زده قابل استفاده نيست.
- ويال‌هاي انسولين را نزديك شوفاژ، بخاري، شومينه، اجاق‌گاز، هواساز، كولر و... قرار ندهيد.
- در ماه هاي خيلي سرد و خيلي گرم سال، انسولين خود را داخل خودرو در بسته رها نكنيد.
- در صورتي‌كه قصد خروج از منزل را داريد و هوا بیش ازحد سرد يا گرم است، ويال‌هاي انسولين خود را در كيف هاي مخصوصي كه عايق حرارتي دارند بگذاريد. مي‌توانيد از شيشه‌هاي كوچك پلاستيكي يخ‌زده استفاده كنيد و انسولين خود را در كنار آنها قرار دهيد. دقت كنيد که قبل از تزريق انسولين، دماي آن با دماي اتاق يكي شده باشد.
- انسولين‌هاي ذخيره را در قسمت در يخچال قرار دهيد.
- انسولين‌هايي را كه براي استفاده فعلي خود باز كرده و در حال مصرف آن ها هستيد در دماي اتاق و دور از رطوبت، سرما وگرما نگه‌داريد.
- دقت داشته باشيد كه اثر ويال‌هاي انسولين مصرفي كه درپوش آنها برداشته شده و خارج از يخچال نگه داري مي‌شوند، پس از 28 روز كم مي‌شود.
- تزريق انسولين سرد دردناك است، پس در صورتي‌كه انسولين مصرفي خود را در يخچال نگه داري مي‌كنيد30 دقيقه قبل از تزريق آن را از يخچال خارج كنيد تا هم‌دماي اتاق شود.

قبل از تزريق انسولين رعايت چه نكاتي الزامي است
-  هنگام خريد و استفاده از ويال انسولين به تاريخ انقضاي آن توجه نماييد.
-  از تكان دادن شديد ويال انسولين بپرهيزيد چراكه اثر دارو را كاهش مي‌دهد.
-  قبل از استفاده از انسولين لازم است که ويال انسولين را از نظر وجود ذرات خارجي و يخ‌زدگي بررسي نماييد.
-  انسولين بايد تا آخرين قطره مصرف شفاف و يك‌دست باشد. در صورت كدر شدن انسولين رگولار (كريستال) داخل ويال، اين انسولين تأثير خود را از دست داده است. مهمترين علت كدر شدن انسولين رگولار(كريستال) ترتيب نادرست كشيدن انسولين از ويال‌هاست (ابتدا بايد انسولين رگولار را داخل سرنگ بکشيد و بعد از آن انسولين NPH را).
-  انسولين NPH پس از يك تكان ملايم بايد يك‌دست و شيري شود در غير اين‌صورت قابل استفاده نيست.
-  انسولين را 30-20 دقيقه قبل از صرف غذا تزريق نماييد.
-  فواصل تزريق در يك عضو را رعايت كنيد. فاصله هر تزريق با تزريق قبلی بايد 5/1-1 سانتي‌متر باشد.
-  در صورتي‌كه از پنبه الكلي استفاده مي‌كنيد، آن قدر صبر كنيد تا پوست خشك شود.
-  در صورتي‌كه يك نوع انسولين داخل سرنگ كشيده‌ايد، مي‌توانيد انسولين داخل سرنگ را تا 1هفته داخل يخچال نگه‌داريد.

 سرنگ انسولين چه ويژگي‌هايي دارد
مي‌دانيم كه ابزار تزريق داروها به بدن، وسيله‌اي به‌نام سرنگ است. حتماً تاكنون سرنگ‌هاي مختلفي از نظر شكل، اندازه، خطوط، اعداد و علائم روي آن ها ديده‌ايد.
بايد بدانيم كه سرنگ تزريق انسولين با سرنگ‌ تزريق داروهاي ديگر فرق دارد. تصوير يك سرنگ انسولين را در شكل روبرو مي‌بينيد. همان‌طور كه در شكل نشان داده شده است يك سرنگ انسولين از اجزاي مختلفي تشكيل شده است. پيستون، سر پيستون، سر سوزن و درپوش، قسمت هاي تشكيل‌دهنده سرنگ هستند.
خوب به سرنگ انسولين دقت كنيد. خطوطي روي بدنه سرنگ انسولين وجود دارند. روبروي هر خط بزرگ، يك عدد وجود دارد. مثلاً عدد10 نشان دهنده 10 واحد انسولين و عدد20، نشانگر20 واحد انسولين است. خطوط ريزتر كه بين اعداد وجود دارند، هر كدام نشان دهنده 2 واحد انسولين هستند. براي مثال براي كشيدن12 واحد انسولين بايد پيستون را روي اولين خط کوچک بالاي عدد10 قرار دهيد.
 - براي تزريق انسولين فقط بايد از سرنگ‌هاي مخصوص تزريق انسولين استفاده كرد. ويژگي هاي اين نوع سرنگ‌ها مثل قطر كم سرنگ، طول و قطر كم سوزن و خطوط ريز و تقسيم‌بندي واحدها روي بدنه سرنگ، باعث مي‌شود كه تزريق انسولين بادقت و به‌درستي انجام شود.
 -  ازهر سرنگ انسولين مي‌توان تا حداكثر 20 بار استفاده نمود، اما با كند شدن سر سوزن، عمل تزريق دردناک خواهد شد.
-  به ‌دليل ورود سوزن به بدن، هر سرنگ اختصاصاً براي يك شخص استفاده مي‌شود و استفاده از سرنگ يك بيمار ديابتي براي بيمار ديگر ممنوع است، حتي اگر آن بيمار را بشناسيم يا از اعضاي خانواده ما باشد زيرا خطر انتقال عفونت‌هاي ويروسي از طريق خون وجود دارد.
-  در صورت استفاده مجدد از سرنگ انسولين، چندبار پيستون را با فشار به عقب و جلو ببريد تا انسوليني كه داخل سوزن مي‌ماند خارج شود. سپس مجدداً اقدام به كشيدن انسولين ‌كنيد.
-  در مواردي که چند بار از سرنگ استفاده مي شود نبايد سر سوزن با الکل پاک شود و نيازي به نگه داري سرنگ در يخچال نيست.

انواع سرنگ انسولين کدامند
همان‌طور كه عنوان شد سرنگ‌هاي انسولين با سرنگ‌هاي معمولي فرق دارند و برای كشيدن و تزريق انسولين داراي خطوط ويژه و سوزن‌هايي با طول كوتاه هستند. رايج‌ترين نوع سرنگ‌هاي انسولين، سرنگ‌هاي100واحدي هستند كه گنجايش يك ميلي ليتر انسولين را دارند و داراي50 خط ريز بوده و هرخط كوچك حاوي2 واحد است.
نوع ديگري از سرنگ انسولين، سرنگ‌هاي 50واحدي است كه گنجايش نيم ميلي ليتر انسولين را داشته و داراي50 خط ريز بوده و هر خط كوچك نشان دهنده 1 واحد است. اين سرنگ‌ها براي بيماراني كه مقدار كمي انسولين تزريق مي‌كنند و ميزان انسولين تجويزشده به آنان عددي فرد است مناسب مي‌باشد. مثلاً براي كشيدن3 واحد انسولين بهتر است از سرنگ‌هاي50 واحدي استفاده گردد. اخيراً سرنگ های 30 واحدی هم وارد بازار شده اند که برای تزريق مقادير بسيار کم انسولين مناسب تر از انواع 100 واحدی هستند.

محتوي ويال انسولين چيست
مقدار انسولين داخل هر ويال بر اساس واحد سنجيده مي‌شود. هر شيشه انسولين حاوي 10 ميلي ليتر انسولين100واحدي است و در مجموع1000=100×10 واحد انسولين داخل هر ويال وجود دارد.
با توجه به اين ميزان، مي‌توانيد زمان تقريبي اتمام انسولين داخل هر ويال را بر حسب ميزان انسولين تزريقي روزانه تان محاسبه نماييد.
مثلاً اگر روزي20 واحد انسولين NPH تزريق مي‌كنيد بايد به‌‌صورت زير عمل كنيد:
50 = پس انتظار داريم که پس از50 روز يك ويال انسولين NPH تمام شود. با استفاده از اين روش مي‌توانيد قبل از اتمام ويال انسولين، براي تهيه ويال جديد اقدام نماييد.

نكات مهم براي تزريق انسولين
- روش مناسب تزريق انسولين با استفاده از سرنگ و به‌صورت زيرجلدي است.
- نواحي مختلفي برای تزريق انسولين وجود دارند. براي جلوگيري از پيدايش تغييرات پوست و بافت چربي زيرآن، تزريق انسولين بايد به‌صورت چرخشي انجام شود.
- بنابراين در صورتي‌كه بيش از يك تزريق در روز انجام مي‌دهيد، بهتر است از چند عضو جهت تزريق انسولين استفاده شود. به‌طور مثال تزريق انسولين را صبح‌ها در اطراف ناف و بعدازظهرها در ران يا بازوها انجام دهيد.
- ورزش سرعت جذب انسولين از نواحي تزريق را افزايش مي‌دهد و در صورت تزريق در اندام هايي که در ورزش فعاليت دارند احتمال بروز افت قندخون بيشتر مي شود.
نواحي مجاز برای تزريق انسولين کدامند
نواحي مختلفي در بدن شما وجود دارند كه مي‌توانيد برای تزريق انسولين از آن ها استفاده كنيد. به تصوير زير دقت كنيد قسمت هاي مختلفي چون ناحيه شكم، قسمت بالايي و بيروني بازوها، قسمت بيروني عضله ران و قسمت هاي بيروني باسن برای تزريق انسولين مناسب هستند.
بايد بدانيد كه:
- انسولين را در نزديكي مفاصل و استخوان ها تزريق نكنيد.
- سرعت جذب انسولين از محل‌هاي مختلف بدن متفاوت است.
- جذب انسولين در شكم سريع تر از بازوها، در بازوها سريع تر از ران و در ران سريع تر از باسن است.
مراحل تزريق انسولين چگونه است

نحوه كشيدن انسولين داخل سرنگ
1- ابتدا تمام وسايل مورد نياز را فراهم آورده و در يك ظرف بگذاريد. اين وسايل شامل ويال انسولين، سرنگ تزريق انسولين، يك گلوله پنبه خشك يا پنبه الكلي هستند.
2- سپس دستان خود را با آب ولرم و صابون بشوييد و كاملاً خشك کنید.
3- ويال‌هاي انسولين را از نظر وجود رسوبات، يخ‌زدگي و... بررسي نماييد. ويال‌هاي انسولين رگولار بايد شفاف و محتوي ويال هاي انسولين NPH يك‌دست باشند.
4- قبل از كشيدن، انسولين NPH به داخل سرنگ آن را بين دو دست خود بغلتانيد تا يك‌دست شود. هرگز ويال انسولين را به شدت تكان ندهيد.
5- در صورتي‌كه ويال جديدي برداشته‌ايد، درپوش ويال را برداريد. سپس درپوش پلاستيكي آن را با پنبه الكلي تميز كنيد. به همان ميزاني كه انسولين لازم داريد، هوا وارد ويال كنيد. اگر از دو نوع انسولين به‌صورت مخلوط استفاده مي‌كنيد، هوا وارد هر دو ويال نماييد.
6- حالا ويال را برگردانيد و ميزان انسولين لازم را با كشيدن پيستون به عقب، وارد سرنگ خود كنيد.
7- در صورتي‌كه دو نوع انسولين تزريق مي‌كنيد، ابتدا انسولين رگولار (شفاف) را در سرنگ بكشيد و سپس انسولين NPH (کدر) را وارد سرنگ نماييد.
8- پس از كشيدن انسولين به داخل سرنگ، سرنگ را رو به بالا نگه داشته و حباب هاي هوا را خارج كنيد. چند ضربه به بدنه سرنگ وارد كنيد تا حباب هاي هوا به سطح آمده، آن‌گاه با فشار اندكي به پيستون حباب ها را خارج نماييد.
نكته: حباب ها به خودي خود خطرناك نيستند اما در صورت وجود آن ها، مقدار انسولين تزريقي کم تر از آنچه روي درجات سرنگ مي بينيد خواهد بود. ضمن آن که درد ناشی از تزریق هم بیش تر می شود.

نحوه تزريق انسولين توسط بيماران ديابتي
1- از بين نواحي مختلف تزريق انسولين، يك ناحيه را به‌صورت چرخشي انتخاب ‌كنيد.
2- محل تزريق را با پنبه الكلي تميز نموده و 5 تا10 ثانيه صبر كنيد تا الكل كاملاً خشك شود.
3- با يك دست پوست ناحيه مورد نظر را صاف كرده و با دو انگشت قسمتي از آن را گرفته و بي‌حركت نگه ‌داريد.
4- با دست ديگر سرنگ را برداشته و همچون قلم در دست بگيريد. سر سوزن را وارد پوست كنيد.
5- زاويه تزريق در افراد چاق و لاغر متفاوت است. در افراد چاق در ناحيه پيشين ران‌ها و بازوها ابتدا بايد پوست بالا آورده شود و با زاويه 90 درجه سر سوزن وارد گردد، اما در افراد لاغر اين زاويه درشکم و ران 90 درجه و در بازوها 45 درجه است.
6- براي تزريق انسولين پيستون سرنگ را تا آخر فشار دهيد.
7- به‌طور مستقيم سوزن را از پوست خارج كنيد و يك گلوله پنبه را براي چند ثانيه روي موضع تزريق نگه‌داريد. اگر بعد از بيرون كشيدن سوزن از پوست و پايان تزريق ناحیه دردناک شد یا مایعی روشن از محل تزریق خارج گرديد، محل تزريق را به‌مدت چند ثانيه فشار دهيد.
- از ماساژ دادن محل بعد از تزريق بپرهيزيد.
9- زماني كه مي‌خواهيد سرنگ را دور بيندازيد، آن را داخل يك ظرف كه در آن محكم بسته مي‌شود، قرار داده و دور بيندازيد.

جهت كاهش درد ناشي از تزريق انسولين چه بايد کرد
1- انسولين را هنگامي تزريق كنيد كه هم‌دماي اتاق باشد، در صورتي‌كه انسولين را در يخچال نگه داري مي‌كنيد30 دقيقه قبل از تزريق آن را از يخچال خارج كنيد. تزريق انسولين سرد دردناك است.
2- قبل از تزريق، حباب هاي هواي موجود در سرنگ را به طور کامل خارج كنيد.
3- در صورتي‌كه پوست خود را با الكل تميز مي‌كنيد، اجازه دهيد تا سطح پوست كاملاً خشك شود.
4- در حين تزريق يا خروج سر سوزن، زاويه ورود سوزن به پوست را تغيير ندهيد.
5- در صورتي‌كه سر سوزن سرنگ شما كند شده است، آن را دور بيندازيد.
6- هنگام ورود سر سوزن، عضله محل تزريق را شل كنيد.

آيا تزريق انسولين تا پايان عمر ادامه دارد
بيماران مبتلا به ديابت نوع1، مجبورند که تا پايان عمر انسولين تزريق كنند، چراكه انسولين در بدن آن ها بسيار كم ترشح شده و يا اصلاً ترشح نمي‌شود.
بديهي است كه وقتی غده پانكراس توانايي توليد انسولين را ندارد، تزريق انسولين لازم است و اين بيماران براي ادامه حيات خود ناگزير از تزريق انسولين هستند.
اما در بيماران مبتلا به ديابت نوع 2، تزريق انسولين به ميزان قندخون و شدت بيماري بستگي دارد، ممكن است يك درمان موقتي باشد كه در يك دوره كوتاه و يا در مواقع بروز بيماري هاي هم راه و تنش ها ضرورت پيدا ‌كند. اگر تجويز انسولين در دوران بارداري، بيماري و يا ساير شرايط گذرا ضرورت داشته باشد، معمولاً با خاتمه يافتن شرايط ويژه، تزريق انسولين نيز متوقف مي‌شود.
بسياري از افرادي كه انسولين تزريق مي‌كنند، با داشتن پرهيز غذايي و رعايت يك برنامه ورزشي منظم، مي‌توانند ميزان انسوليني را كه مصرف مي‌كنند كاهش دهند. گاهي اوقات كاهش وزن مي‌تواند تغيير بزرگي در ميزان انسولين دريافتي ايجاد كند.
دقت كنيد که هر نوع ديابتي كه داريد و يا تحت هر شرايطي كه هستيد، انسوليني كه از جانب پزشك تجويز مي‌گردد، باعث مي‌شود احساس بهتر و انرژي بيش تري داشته باشيد. واقعيت اين است كه خيلي از افرادي كه تمايلي به درمان با انسولين نداشتند، پس از تزريق انسولين و تجربه يك حس جديد، آرزو كردند كه اي كاش زودتر تحت درمان با انسولين قرار مي‌گرفتند.
البته نمي‌توانيد هر زماني كه دوست داشتيد، تزريق انسولين را متوقف كنيد، اما نگران نباشيد چراكه شما به‌دليل شرايط خاصي كه داريد نياز به انسولين پيدا كرده ايد و انسولين براي بدن شما سودمند است. هرگز خود را معتاد و وابسته به انسولين تلقي نكنيد زيرا اعتياد در مورد عادات و مواد زيان بخش موضوعيت دارد و مثلاً عادت داشتن به نفس کشيدن، البته اعتياد تلقي نمي شود.

تزريق انسولين در افراد مبتلا به ديابت نوع2 چگونه است
شروع تزريق انسولين در افراد مبتلا به ديابت نوع2 به ‌معناي نبود امکان مهار قند خون با داروهاي خوراکي است. در صورتي‌كه پزشك به شما بگويد نياز به تزريق انسولين داريد، هدف او مهار ديابت و تنظيم قندخون شماست.
 ممکن است تجويز انسولين از سوي پزشک موقتي باشد و با توجه به کاهش ميزان قندخون شما پزشک ميزان انسولين را کاهش داده و يا حتي دستور قطع مصرف آن را بدهد.
اگر كمي فكر كنيد متوجه مي‌شويد كه ميزان قندخون شما به‌وسيله مجموعه‌اي از عوامل مختلف مثل پرهیز غذايي، ورزش و تزريق انسولين تنظيم مي‌شود و گاهي بعضي بيماران علاوه بر موارد گفته‌شده در كنار تزريق انسولين، از داروهاي خوراكي نيز استفاده مي‌كنند.
مطمئناً در شرايطي كه پزشك انسولين را براي شما تجويز مي‌كند، عدم تزريق، شما را در معرض خطر افزايش قندخون و عوارض جدي آن قرار خواهد داد.

تصور ديگران در مورد تزريق انسولين چيست
گاهي اوقات دوستان، اطرافيان و همكاران افراد مبتلا به ديابت، تصور مي‌كنند كه حمل سرنگ و ويال انسولين ممكن است براي تزريق مواد مخدر باشد.
نگران نباشيد، راه‌حل ساده‌اي وجود دارد. كافي است به خانواده، دوستان، نزديكان و همكاران خود در مورد بيماري ديابت و نحوه درمان آن توضيحات مختصري بدهيد. پس از يك توضيح كوتاه آن ها متوجه خواهند شد كه انسولين چيست و چرا يك فرد ديابتي طبق نظر پزشك معالج خود بايد اين دارو را تزريق كند. اگر از شما سؤال شد كه چرا سرنگ همراه خود داريد با دو جمله ساده پاسخ آن ها را بدهيد: «من ديابت دارم و بايد انسولين تزريق كنم».
خوشبختانه بيش تر افرادي كه دور و بر ما هستند در مورد بيماري ديابت و تزريق انسولين تا حدودي اطلاع دارند پس نبايد نگران اين مشكل باشيد.با اين حال اگر تمايل نداريد تا پاسخ گوي دوستان و اطرافيان خود باشيد، سرنگ و ويال انسولين خود را در يك جعبه دربسته حمل كنيد و تزريق را در يك محيط خلوت انجام دهيد.
تزريق انسولين چه عوارضي دارد
1- حساسيت موضعي: ممکن است طي 4-2 ساعت پس از تزريق، قرمزي، تورم، سفتي يا برجستگي4-2 سانتي‌متري در محل تزريق ظاهر ‌شود. اين عارضه معمولاً در طي مراحل اوليه شروع درمان ايجاد مي‌شود. در صورت بروز چنين مشكلي با پزشك خود مشورت كنيد.
2- حساسيت گسترده: اين عارضه به‌ندرت ديده مي‌شود و در ابتدا به‌صورت پوستي و موضعي اتفاق مي‌افتد و به‌تدريج به‌صورت كهير در سراسر بدن پخش مي‌شود. معمولاً با تزريق كردن دوزهاي كم انسولين و افزايش تدريجي آن، مشكل برطرف مي‌شود.
3- ليپوديستروفي انسولين: واكنش موضعي مربوط به بافت چربي است كه به دو صورت ديده مي‌شود:
الف) ليپوآتروفي از دست رفتن چربي زيرپوستي در موضع تزريق است كه به‌صورت فرورفتگي سطحي يا عميق ديده مي‌شود.
ب) ليپوهيپرتروفي  ايجاد لايه‌هاي فيبر و چربي در موضع تزريق كه در اثر استفاده مكرر از يك محل براي تزريق ايجاد مي‌شود و به به صورت برآمدگي محل تزريق ديده مي شود.
4- ورم ناشي از انسولين كه عبارت است از جمع شدن مايعات بيشتر در اندام ها
5- مقاومت به انسولين
6- عملكرد نامنظم انسولين: كه به دو صورت کاهش و افزايش نابه جاي قندخون ديده مي‌شود.

كاهش قندخون(هيپوگليسمي) چيست
يكي از جدي‌ترين مشكلاتي كه ممكن است پس از تزريق انسولين به‌وجود بيايد، كاهش قندخون است. در اين وضعيت قندخون به كم تر از70 ميلي‌گرم در دسي‌ليتر مي‌رسد، شخص حالت تعريق، گيجي، عصبانيت و لرزش پيدا مي‌كند. تاري ديد، سردرد، سوزن سوزن شدن يا بي‌حسي لب ها نيز از علائم ديگر افت قندخون هستند.
دقت كنيد انسولين‌هايي كه تزريق مي‌كنيد، ساعات اوج اثر دارند كه در آن زمان، حداكثر تأثير خود را به‌جاي مي‌گذارند. با مراجعه به جدول زمان انواع مختلف انسولين و پي بردن ساعات اوج اثر آن ها، از افت قندخون پيش گيري كنيد.
با مشاهده علائم مذکور بايد خيلي سريع عمل كنيد، در صورتي‌كه دستگاه گلوكومتر در اختيار داريد قندخون خود را به‌سرعت اندازه گیری كرده و از افت قندخون خود مطمئن شويد.
در صورتي که قندخون شما زير70 بود، سه حبه قند را در نصف ليوان آب حل‌كرده يا نصف ليوان آب‌ميوه شيرين ميل نماييد. اگر بعد از 15 دقيقه احساس بهبود نكرديد، لازم است مجدداً يكي از مواد گفته شده را مصرف كنيد. در صورتي که مدت زيادي تا ميان وعده يا وعده غذايي اصلي باقي مانده باشد يك وعده غذا يا يك ميان‌وعده ميل كنيد تا مقدار قندخون ثابت بماند.
گاهي اوقات احساس مي کنيد که علايم کاهش قندخون را داريد و بلافاصله شروع به درمان مي کنيد در حالي که گاهي اين علايم کاذب هستند وتوصيه مي شود قبل از درمان افت قندخون با دستگاه گلوكومتر، قندخون خود را اندازه گیری كرده و از صحت علائم مشاهده شده مطمئن شويد. اما اگر گلوکومتر در دسترس نبود هر گونه علامت مختصري را واقعي و مهم تلقي نموده به روش ذکر شده عمل نماييد.

اندازه گیری قند خون توسط بيمار چه اهميتي دارد
اندازه گيري قندخون با دستگاه گلوکومتر در زمان هاي مختلف براي حصول اطمينان از تنظيم بودن قندخون در اکثر اوقات شبانه روز و پيش گيري از بروز عوارض کوتاه مدت و درازمدت ديابت ضروري است.
طرز كار با دستگاه اندازه گیری قندخون بسيار ساده بوده و در مدت‌زمان كوتاهي از ميزان قندخون خود مطلع مي‌شويد
در واقع اندازه گيري مکرر قندخون در منزل با استفاده از دستگاه گلوكومتر، در مورد تأثير غذاها و فعاليت هاي مختلف، مصرف داروها و تزريق انسولين بر ميزان قندخون، به شما اطلاعات زيادي خواهد داد. با استفاده از اطلاعاتي كه از اندازه گيري مرتب قندخون خود به‌دست مي‌آوريد پزشك شما به نكات مهم زير پي مي‌برد:
- عواملي كه سبب كاهش يا افزايش قندخون شما مي‌شود.
- تأثير غذا، فعاليت، مصرف داروها و تزريق انسولين بر قندخون شما
- تغييرات احتمالي مورد نياز در درمان بيماري ديابت
- ميزان انسولين مورد نياز هنگام بيماري
6 گام اساسي در اندازه گيري قندخون با دستگاه گلوكومتر کدامند؟
1- دانستن ميزان طبيعي قندخون
2- آموختن طرز كار با دستگاه گلوكومتر
3- مشورت با پزشك در مورد ساعاتي كه قندخون بايد كنترل شود.
4- پيروي از يك برنامه غذايي مناسب
5- تعيين عواملي كه سبب بروز تغييرات قندخون مي‌شوند.
6- مشورت با پزشك در مورد اين كه چطور قندخون به حد طبيعي بازگردد.

آن چه بايد بدانيم ...
  - تنظيم قندخون به عوامل متعددي بستگي دارد از جمله:
1- نوع، ميزان و دفعاتي كه غذا ميل مي‌كنيد.
2- زمان و طول مدت ورزش و فعاليت بدني
3- محل تزريق انسولين
4- زمان تزريق انسولين
5- تنش هاي روحي
6- تداخل با ساير داروهايي كه مصرف مي‌كنيد
7- وجود ساير بيماري هاي همراه با ديابت

منبع:پژوهشکده علوم غدد و متابولیسم، دانشگاه علوم پزشکی تهران
تنظیم: مونا عدالت یار