شپش انگل اجباري خارجي و خونخوار است. شپش در كودكان و در جنس مؤنث شيوع بيشتري دارد. تخم شپش رشك نام دارد. بيضي‌شكل و سفيدرنگ و به‌اندازه ته سنجاق است و برحسب نوع به درز لباس و مو مي‌چسبد بعد از 7 تا 10روز نوزاد از تخم‌مرغ خارج‌شده و پس از 2 تا 3 هفته به نوزاد بالغ تبديل مي‌شود انواع شپش‌ها: شپش سر، شب بدن، شپش عانه( ناحيه تناسلي وكشاله ران)
انتقال شپش سر و بدن عمدتاً از طريق تماس با اشياء آلوده نظير حوله، شانه، برس سر، كلاه و لباس‌هاي خواب، و يا از طريق صندلي‌هاي سالن اجتماعات و كلاس‌ها، وسايل نقليه عمومي، كمدهاي لباس، حمام‌هاي عمومي، استخرها مي‌باشد. اين آلودگي بيشتر مدارس ابتدايي، سربازخانه‌ها و زندان‌ها را درگير مي‌كند.
راه انتقال شپش عانه عمدتاً از طريق تماس جنسي مي‌باشد. ضمناً در مردان از شيوع و شدت علائم بيشتري برخوردار است.
تشخيص آلودگي شپش (رشك) در ناحيه آلوده مشخص مي‌گردد.
عوارض آلودگي به شپش تن، خارش شديد،پوسته‌پوسته شدن و ضخيم شدن پوست در اثر خاراندن، شپش تن ناقل بيماري‌هايي همچون زرد زخم، تيفوس همه‌گير، تب راجعه همه‌گير و تب خندق مي‌باشد. مهم‌ترين راه پيشگيري از سرايت بيماري از بين بردن شپش است كه با رعايت نكات زير مي‌توان از ابتلا به شپش جلوگيري كرد.
- استحمام و تعويض مرتب لباس‌ها (مخصوصاً لباس‌زير)
- اتو كردن لباس (مخصوصاً درز لباس)
- شستن لباس در حرارت بيش از 60 درجه سانتي گراد ( شستشوي لباس‌ها در ماشين رختشوئي تأثير بسزايي در بهبود بيماري دارد)
- خشك‌كردن لباس در آفتاب
- موها را با آب مرطوب كنيد سپس با شامپو يك درصد پرمترين كاملاً موها را آغشته نماييد لازم است شامپو به كف سر و ساقه موها ماليده و موها ماساژ داده شود شامپو ده دقيقه روي سر بماند سپس با آب فراوان بشوييد.
- علاوه بر استفاده از شامپو، رشك زدايي بايد انجام شود موها را با حوله مرطوب و آغشته به سركه به مدت 30 دقيقه مرطوب كنيد سپس با شانه دندانه ريز آغشته به سركه موهاي سر را شانه كنيد به اين ترتيب رشك‌ها از مو جدا خواهند شد.
- به‌عنوان يك قاعده كلي ، اگر در فاصله كمتر از 4 سانتي‌متري پوست سر، تخم شپش رويت نشود، بيماري درمان شده تلقي مي‌شود و رشك‌هاي موجود روي موها بافاصله بيش از 4 سانتي‌متر، اهميتي ازنظر انتقال بيماري ندارند.
- در شپش تن لوسيون پرمترين بايد روي پوست بدن ماليده شود.
- درمان دسته‌جمعي و همزمان افرادي كه در محل‌هاي عمومي زندگي مي‌كنند.
- به خاطر داشته باشيد اگر پس از دو بار درمان مجدداً به شپش سر مبتلا شديد، اين بدان معني است كه فرد مبتلاي درمان‌نشده‌اي در نزديكي شما وجود دارد. به‌هرحال با ابتلاي مجدد، دوره درمان مجدد هم لازم است.
- طول مو، جنس، سن و رنگ مو تأثيري در انتقال شپش نداشته، شامپو كردن معمولي باعث از بين رفتن يا پيشگيري از آن نمي‌شود و شستشو با سركه هم تأثيري ندارد.
- درصورتي‌كه خارش موجب ناراحتي و بيقراري كودكتان شده باشد مي‌توانيد از آنتي‌هيستامين به مقدار مناسب استفاده كنيد.
- اين انگل خيلي سريع به داروهاي موجود مقاوم مي‌شود. به همين دليل درمان همزمان و كامل بايد جدي گرفته شود.
- حيوانات خانگي به‌عنوان مخزن شپش مطرح مي‌باشد لذا از نگهداري آن‌ها جدا اجتناب كنيد. مگر توان اقتصادي، زماني و ..... نگهداري از حيوانات را داشته باشيد.

بروشور شپش

منبع:كميته آموزش پرستاري و پزشكي بيمارستان فوق تخصصي پوست رازي، دانشگاه علوم پزشكي تهران

تنظيم:مونا عدالت يار