اقدامات لازم هنگام وقوع سیل و امواج مد
وقتی با خطر وقوع سیل روبه رو می شوید، بهتر است اقدامات زیر را انجام دهید:

1. برای شنیدن آخرین اخبار به رادیو و تلویزیون توجه کنید.
2. در صورت آلوده شدن منابع آب شرب، دبه هایی را از آب تمیز پرکنید و وسایل بیرون از منزل را به درون خانه بیاورید.
3. اگر در منزل هستید و خانه تان در محل مرتفعی است، در خانه بمانید.
4. وسایل گران قیمتی را که در منزل دارید، به طبقه بالاتر یا هر جای امنی که در خانه سراغ دارید، منتقل کنید.
5. خودتان را برای تخلیه منزل در شرایط اضطراری، آماده کنید.
6. برای آمادگی قبلی سعی کنید همواره مقدار کافی بنزین در باک وسیله نقلیه خود داشته باشید، زیرا ممکن است مجبور به ترک منزل شوید.
7. اگر مجبور ترک منزل شدید، جریان آب، برق و گاز را قطع کرده و فرش و لوازم با ارزش منزل را به طبقات بالاي منزل منتقل کنید و سپس درها را قفل کنید.
8. در صورتی که هنگام وقوع سیل در حال رانندگی هستید، مراقب بریدگی های جاده، شیب ها و سیم های برق باشید و توجه داشته باشیدکه ترمز اتومبیل در آب کار نمی کند.
9. اگر پیاده هستید از نقاطی که عمق آب از زانوی شما بالاتر است عبور نکنید.
10. در صورت امکان کمی آب و غذا ذخیره کنید و چراغ قوه، شمع و یک رادیوی ترانزیستوری قابل حمل و باتری اضافه همراه خود داشته باشید.
11. لوازم برقی را از پریز بکشید و در صورت هشدار، گاز را قطع کنید.
12. در صورت اعلام وضعیت هشدار، منزل را ترک کنید.
    
    چند نکته

• فردی که در خانه است، باید رادیو یا تلویزیون را برای دریافت آخرین خبرها و کمک های اضطراری روشن نگه دارد و یک کیف دستی اضطراری نیز همراه داشته باشد.
• فردی که بیرون از خانه است، باید خود را به نقطه ای مرتفع برساند و از راه رفتن در آب، به ویژه اگر عمقش بیشتر از چند سانتیمتر بود، خودداری کند.
• فردی که درخودرو است نیز نباید در آب براند و اگر حس می کند آب باعث شده حرکت او کند شود، بهتر است از وسیله نقلیه پیاده شده و خود را به محلی مرتفع و امن برساند.

اقدامات در زمان وقوع بارشهای شدید

1. در صورت مشاهده جریان آب، مسیر خود را تغییر دهید. هرگز در جریان آب شنا نکنید.
2. از قدم زدن و یا رانندگی در جریان آب خودداری کنید.
3. جریان سیلاب به ارتفاع 15 سانتی متر به دلیل سرعت بالا میتواند تعادل یک فرد بالغ را بر هم زده و وي را غرق کند.
4. وجود جریان آب به ارتفاع 60 سانتیمتر می تواند خودرو را با خود جا به جا کند.
5. در زمان وقوع سیلاب، هرگز به تنهایی در این مسیرها تردد نکنید.
6. در صورت وجود احتمال سیل برق آسا، فوراً به مناطق مرتفع حرکت کنید. سیل برق آسا اولین علت مرگهای ناشی از مخاطرات آب و هوایی است.
7. در صورتی که آب ناشی از سیل، خودروی شما را در برگرفته ولی این آب در حال حرکت نیست، خودرو را رها کرده و به مناطق مرتفع بروید. در صورتی که به هنگام وقوع سیل در حال رانندگی هستید، مراقب پیچ های جاده، شیب ها و  سیم های برق باشید. توجه داشته باشید که ترمز اتومبیل در آب کار نمی کند، بنابراین با دنده سنگین حرکت کنید.
8. در زمان بارش های شدید، از استقرار در مسیر حرکت آب، رودخانه و نهرها پرهیز کنید. این مناطق می تواند به سرعت در اثر سیل تحت تاثیر قرار گیرد و فرصت کافی برای توجه به هشدار در این مناطق وجود ندارد.
9. در مناطق سیل خیز، لازم است مردم منطقه با سامانه های هشدار اولیه آشنا باشند. منظور از هشدارهاي اولیه مخاطرات این است که خانواده باید از حوادثي که آنها و محله آنها را تهدید مي کند، آگاه باشند. این هشدارها مي توانند به شکل صوتی (آژیر و ).. یا دیداری یا اخبار صدا و سیما باشند.
10. برای اطلاع از احتمال وقوع سیل، تلویزیون و رادیوی خود را روشن نگه دارید تا از آخرین اخبار مربوط به وضعیت آب و هوا مطلع شوید.
11. منطقه مرتفع در محل زندگی خود را از قبل شناسایی کنید و در صورت دریافت هشدار، به سرعت به آن منطقه حرکت کنید.
12. کیف اضطراری خود را از قبل آماده کنید این کیف حاوی چراغ قوه و باتری اضافه، مقداری پول، وسایل کمکهای اولیه، اسناد و مدارک مهم (مدارک شناسایي و اسناد و ،).. مقداری آب و غذای پرانرژی یا کنسرو شده، داروی افراد بیمار، نیازهای گروههای ویژه مانند کودکان، پتوی گرم، لباس و شنل باراني است. باید توجه داشت که این موارد باید در پلاستیک نگهداری شود تا در اثر نفوذ آب خیس نشوند.
13. برای حفظ وسایل منزل، بهتر است کلیه اثاثیه مهم منزل به بالاترین طبقه منتقل شوند.
14. باید وسایل برقی را از پریز جدا کنیم و در صورتی که دست و یا لباس ما خیس است، از تماس با وسایل برقی خودداری کنیم تا از برق گرفتگی جلوگیری شود.
15. محل نصب کنتور را در ارتفاع مناسب پیش بینی کنید و آن را به گونه ای بپوشانید که در اثر بارش های شدید و یا سیل خیس نشود.
16. برای رعایت احتیاط می توانیم جریان کلی برق محل سکونت خود و شیر گاز را ببندیم تا از آتش سوزی احتمالی و یا انفجار پیشگیری کنیم.
17. وقوع سیل بسیار سریع تر از آن است که ما تصور می کنیم، بنابراین باید به سرعت به مناطق مرتفع محله خود و یا طبقات فوقانی منزل برویم.

 بعد از وقوع سیل چه باید کرد؟

1. قبل از ورود به منزل، از استحکام سازهای آن مطمئن شوید. زمانی به منزل خود بازگردید که مسئولین محلی اعلام شرایط عادی نموده و اعلام کنند که اکنون شرایط برای بازگشت امن است. قبل از ورود به منزل از عدم وجود خطر برق گرفتگی، انفجار، آلودگی با فاضلاب و .. مطمئن شوید.
2. در منطقه سیل زده باید مراقب مارگزیدگی باشید. زیرا سیل، مارها را از لانه خود بیرون می کشد.
3. پس از سیل، احتمال شیوع بیماریهای عفونی مانند عفونت دستگاه گوارش ناشی از انواع میکروب ها وجود دارد. لذا ضروری است به بهداشت فردی، عمومی، آب و غذا توجه ویژه نمایید.
4. پس از فروکش کردن سیل و سیلاب، سریعاً نسبت به پاکسازی خانه و محل سکونت خود اقدام کنید.
5. تا زمان اطمینان از سالم بودن آب شرب که ممکن است به علت سیل، آلوده شده باشد، از آب بطری استفاده کنید.
6. از مصرف مواد غذایی تماس یافته با سیلاب خودداری کنید.
7. تماس خود را با آب باقیمانده از سیل به حداقل برسانید چرا که احتمال آلودگي شدید آن، قابل توجه است.
8. پس از ورود به منزل، کلیه وسایلی که به آب سیل آلوده شده اند (مبلمان و اثاثیه منزل و )... به علت آلودگی باید ضدعفونی شوند.
9. برای بازگشت به منزل، در مسیرهایی که در آنها سیل فروکش کرده است، مراقب اشیای شناور در سیلاب و یا باقیمانده از سیل در مسیر حرکت باشید. حرکت سیلاب موجب شسته شدن جاده ها و راه ها می شود.
10. از ایستادن در لب پرتگاهها پرهیز کنید. زیرا ممکن است رانش زمین به دنبال سیل، خطر جدی را متوجه شما نماید.
11. از تلاش برای رانندگی در مسیرهایی که هنوز سیلاب در آنها در جریان است، خودداری کنید.
12. از تماس با آبهای سطحی پرهیز کنید. زیرا ممکن است به علت وجود سیم های برق، دچار برق گرفتگی شوید.
13. در صورتی که منزل یا محل کار شما در برابر خسارات سیل بیمه است، به منظور دریافت غرامت، از صدمات و خسارات، عکس تهیه کنید.

 اقدامات لازم هنگام رانش زمین
به حرکت تودۀ زمین، کوهها یا صخره ها به سمت پایین، رانش می گویند. رانش زمین ممکن است بسیار کند باشد و یا با سرعت بالا اتفاق بیفتد که اگر سرعت آن زیاد باشد می تواند آسیب های زیادی به شهرها و روستاها وارد کرده و اثرات مصیبت باری به بار آورد. رانش زمین دلائل متعددی دارد که زلزله و بارندگی شدید از آن جمله است.

نشانه های هشداردهنده رانش زمین عبارتند از:

• ترک خوردگی پنجره ها ودیوارها
• شدید شدن ترک خوردگی های قدیمی ساختمان
• نشت آب
• حرکت درختان و دکل ها
• و شنیده شدن صدای لرزش اجسام

 در هنگام مواجهه با رانش زمین چه باید کرد؟

• نشانه های هشدار را که در بالا به آنها اشاره شد جدی بگیرید.
• برای دریافت آخرین خبرها و امدادهای مورد نیاز، منتظر اخبار رسانه های جمعی نظیر رادیو وتلویزیون باشید.
• اگر هشداری مبنی بر تخلیه منازل اعلام شد، فورا منزل را ترک کنید.
• اگر هنگام رانش، در منزل هستید همچنان در خانه بمانید و در صورت امکان زیر میز محکمی پناه بگیرید.
• اگر خارج از منزل هستید، سعی کنید خود را از مسیر رانش دور کنید، به نزدیک ترین منطقه مرتفع بروید یا در ساختمان امنی پناه بگیرید.
• اگر برایتان مقدور نیست که فرار کنید و خار و خاشاک و سنگها، توده وار به سمت شما در حرکت اند، در صورت امکان در نزدیک ترین پناهگاه یا کنار درختی پناه بگیرید و در درجه اول، سرتان را در مقابل ضربه های احتمالی حفظ کنید.

 تنظیم:سارا نعیمی
منبع: راهنمای خودمراقبتی خانواده 3؛ سبک زندگی سالم
تهیه شده در: گروه آموزش و ارتقای سلامت دانشگاه علوم پزشکی تهران / فروردین ماه 1398